De bibliotheek van geheime dromen is een mooi boek met een zure nasmaak. Michiko Aoyama heeft een fluweelzachte stijl die over de pagina’s heen glijdt met een bewonderenswaardige precisie. De bibliotheek van geheime dromen omvat vijf verhalen die zowel onschuldig en hoopvol overkomen, maar er lijkt een cynisch wereldbeeld achter te zitten. De stijl en de toon verhullen een neoliberale ethiek die bij tijden ronduit aanstootgevend is.
Aoyama beschrijft vijf ontmoetingen in evenveel verhalen. Telkens gaat het over een personage dat het lastig heeft. Meestal voelen ze zich stuurloos of ervaren ze een tekort aan voldoening in hun leven of werk. In elk verhaal komen ze langs een bibliotheek, waar een bibliotheekmedewerker hun ten dienst staat. De bibliotheekmedewerker helpt hen door wat te praten en een lijst met boeken te geven, waarvan er telkens een niet duidelijk aansluit bij de vraag. Telkens blijkt dit boek de personages over een dood punt heen te helpen en zo hun leven in de juiste richting te duwen.
De plot is relatief eenvoudig en toont ook een eenvoudige wereld. Elk leven is simpel en elk probleem heeft een oplossing. De oplossing is meestal werkgerelateerd. Met een andere baan of harder werken zijn de personages gelukkiger en beter af. Dit neemt soms best wel heftige vormen aan. Zo is er een personage dat een demotie krijgt omdat ze kinderen krijgt. Zij vindt haar geluk door gewoon een andere baan te nemen en door haar zinnen te verzetten. Het is moeilijk om dit niet in een misogyn daglicht te zien. Hopelijk is die interpretatie incorrect, maar dankzij dit soort details krijgt het verhaal regelmatig een nare nasmaak. In De bibliotheek van geheime dromen kan elk probleem worden opgelost met het oprichten van een bedrijf of het zoeken naar een andere baan. Dat sommige personages het slachtoffer zijn van oneerlijke maatschappelijke systemen hoeft niet geadresseerd te worden. Waarom zou je een burn-out bespreken als je gewoon ander werk kan vinden? Na het lezen van De bibliotheek van geheime dromen krijg je het idee dat elk probleem van onze laat-kapitalistische samenleving is op te lossen door het simpelweg eens van een andere kant te bekijken.
Ondanks dit bedenkelijke gegeven slaagt Aoyama erin de existentiële spanning, die onze hedendaagse maatschappij met zich meebrengt, kundig te beschrijven. Met respect voor de levens van de personages toont ze aan wat er ontbreekt in hun leven en wat de gevolgen hiervan op hun psyche zijn. Daardoor voelt de roman in eerste instantie vaak warm aan. Als een lieflijke omhelzing in een wereld waar de werkende mens veel stress ervaart en er steeds minder voor terugkrijgt.
Als je het boek gewoon leest als een collectie van vijf opmerkelijke verhalen is er niets mis en is de stijl genoeg om een prettige leeservaring te beleven. Maar de plot is voorspelbaar en het wereldbeeld is kinds of zelfs kwalijk. Ik zou het dan ook alleen aanbevelen met de nadrukkelijke aantekening er niet te veel bij na te denken. Alleen als een puur fantasieverhaal kan het deugd doen dankzij de aangename leeservaring. In dat geval is De bibliotheek van geheime dromen zelfs een heel comfortabel boek, maar elke diepere lezing loopt spaak in het oppervlakkige en naïeve wereldbeeld dat achter de verhalen schuilgaat.
