Nog maar zeventien jaar en zeventien maanden jong, en toch schittert Chloë Grace Moretz al in een dozijn Hollywoodfilms: als stoere side-chick ‘Hit girl’ in Kick-Ass, als vernederde (en met varkensbloed besmeurde) Prom Queen in Carrie of als lieftallig klein meisje in Scorsese’s Hugo – niet al die films waren even geweldig, maar op Moretz zelf viel zelden iets aan te merken. Dat was ook If I stay-regisseur R.J. Cutler (The September Issue, The War Room) opgevallen. Gebaseerd op de gelijknamige roman uit 2009 vertelt If I stay het verhaal van de zeventien jarige Mia Hall, die een soort out of body experience ervaart na een dodelijk auto-ongeval met haar ouders en kleine broertje. Het doet een beetje denken aan het in 2002 gepubliceerde The Lovely Bones, waarin een tienermeisje na haar (gruwelijke) dood haar rouwende familie blijft (achter)volgen. Alleen ligt de focus in deze weepie niet op familie, maar op de liefde. En die liefde wordt gepersonaliseerd door de (door bakvissen) fel begeerde Jamie Blackley, die we vooral kennen uit bijrollen in o.a. The Fifth Estate en Snow White and the Huntsman.
De muzikale Mia Hall (Chloë Grace Moretz) is een doodnormaal (en toch, net zoals in Twilight en andere young adult-flicks, beeldschoon) meisje dat haar dagen slijt in een middelbare school in Vancouver en daar zoveel mogelijk in de achtergrond wil verdwijnen. Ze dweept met de beroemde cellospeler Yo-Yo Ma en speelt stiekem op haar eigen cello in verlaten klaslokalen (toegegeven: niet echt de meest effectieve manier om in de achtergrond te verdwijnen). Haar anonieme bestaan wordt echter op zijn kop gezet wanneer de knappe Adam haar gevoelige snaar raakt. Bovendien is Adam ook nog eens de gitarist van de plaatselijke rockband (dé natte droom van elk tienermeisje dus). De rest van het verhaal? Flinterdun. We krijgen een soort montage te zien van fragmenten uit Mia’s relatie met Adam (met de nodige wrijvingen, want beiden willen aan hun toekomst werken op hun eigen manier), afgewisseld met de Mia uit het heden die in comateuze toestand in het ziekenhuis ronddwaalt: wanhopig op zoek naar een antwoord. Om het met de woorden van The Clash te zeggen: “Should I stay or should I go?.“
En met meer dan een carpe diem-gevoel verlaat je als toeschouwer de zaal niet. If I Stay is namelijk vooral clichématig en manipulatief, en dat zonder een diepgaande moraal die het geheel nog zou kunnen rechttrekken. Het is een verhaal dat ons al zo oneindig vaak is voorgeschoteld, dat het onderhand behoorlijk voorgekauwd en smakeloos overkomt. Een verlegen muurbloem op de middelbare school met de meest onconventionele (maar toch ideale!) ouders die je jezelf maar kan voorstellen (in dit geval een ex-riot girl en een ex-muzikant van een punkband) ontmoet een knappe, charismatische gitarist die haar de wereld laat zien. Inclusief de clichébevestigende best friend, die net dat tikkeltje hipper is dan Mia (ze is een veelbelovende fotografe, bestelt onbeschaamd speciale koffies in de lokale koffiebar en heeft een iets grotere mond dan Mia). Iets dat we zien terugkomen in heel veel populaire literatuur (denk maar aan de Twilight-saga, The Fault in our Stars en de Shades of Grey-trilogie).
We krijgen de indruk dat R.J. Cutler met zijn filmdebuut op veilig speelt. Niet alleen op het niveau van het narratief maar ook wat de cinematografie betreft. We krijgen vanaf shot één een diffuus beeld in het vizier, dat ons nog het meest doet denken aan een roze suikerspin. En het verhaal is al even gesuikerd. Jammer, want het vraagstuk over de dood waar de comateuze Mia anderhalf uur haar kop over breekt had wel potentieel. Maar in de plaats van de kijker een beetje uit te dagen met existentiële levensvragen krijgen we de doodskwestie te zien door pastelroze getinte brilglazen. Je kan klaarblijkelijk kiezen of je uit het leven stapt na zo’n hartverscheurend ongeluk of niet. We zijn bereid om een heel eind mee te leven met de film, maar kom op: zo naïef zijn we niet.
If I Stay daagt de kijker dus niet uit en leert ons ook niets bij: een saaie bedoening, zou je denken. En toch merk je dat je het aan het eind van de film toch moeilijk krijgt. En jij niet alleen: ook de rest van de zaal kan zijn tranen niet meer bedwingen (horen we aan het gesnotter en gerommel in handtassen om toch maar een zakdoek te vinden). Het verhaal van Mia heeft je wel degelijk geraakt. Er is alleen één klein probleem: je weet niet precies waar of hoe dat precies is gebeurd. En alleen aan het puike acteerwerk van Moretz kan het niet liggen, want ook van haar verwachtten we eigenlijk meer dan het brave meisje die ze hier vertolkt. Niemand heeft ooit gezegd dat emotionele manipulatie niet kan werken.
If I Stay is op de eerste plaats een crowd pleaser. De film neemt de kijker op sleeptouw doorheen een levensverhaal dat je (nog) niet kent (altijd spannend) en houdt de aandacht vast door enkele conventies in de strijd te gooien waarop het publiek nu eenmaal gek is. Zijnde: een soundtrack bomvol onbekende indiebands en melige singer-songwriterliedjes (Tom Odell! Ben Howard!), een eenvoudig verhaal (misschien net iets te eenvoudig) over twee mooie mensen, een klein beetje miserie (want dat moet) en last but not least: een happy ending. Want daar is nu eenmaal een publiek (en dus een markt) voor. Wij hadden ons verwacht aan iets gewaagder en origineler – we verlangden vaagweg terug naar Gus Van Sants Restless , maar we moeten het doen met een manipulatieve tranentrekker.
