Vreemde periode om een kerstverhaal uit te brengen. Maar wie de duistere versie van Batman kent, weet dat dit geen alledaagse kerstvertelling zal zijn.
Een onderdrukte man worstelt zich door het leven om voor zijn zoontje Tim te kunnen zorgen terwijl een rijke, verbitterde kapitalist zich terugtrekt uit de warmte van de maatschappij. Die laatste krijgt bezoek van een collega en drie spirituele bekenden om hem inzicht te tonen in zijn foute gedachtegang: waar hebben we dit nog gehoord?
Voor Batman: Noël kreeg Lee Bermejo carte blanche om zowel voor het tekenwerk als voor het scenario te zorgen. Hij baseerde zich inderdaad op A Christmas Carol van Charles Dickens. Meer nog, het is een waar eerbetoon geworden, zowel aan Dickens’ wereldberoemd kerstverhaal als aan alle vorige Batmannen. Hij verandert Batman in een Scrooge-achtige figuur en trekt het blik van schurken en vrienden uit Gotham open om het geheel de finale look te geven. The Joker, Catwoman, The Penguin,… Ze passeren allemaal de revue. Ook Jason Todd, alias Robin, die de rol van verteller aangemeten krijgt.
Het is allemaal een gimmick, maar wel een briljante. Het concept van A Christmas Carol is intussen oude koek voor film en televisie, maar de implementatie van het klassieke kerstverhaal in de wereld van Gotham geeft de stad en z’n inwoners een ziel. Heel wat voorgangers, zowel scenaristen als tekenaars, hebben al een poging ondernomen om de vertrouwde architectuur van Gotham een uniek en origineel karakter te geven. Maar de toon die de hoog expressieve, sfeervolle tekenstijl van Bermejo aan de stad geeft, zorgt voor een sprookjesachtige kwaliteit, wat het moralistische (het blijft Kerstmis) verhaal enkel ten goede komt. Het landgoed van Bruce Wayne bijvoorbeeld is een koude, gevoelloze locatie: de Batcave is een omgeving zonder contrasten met enkel koele blauwe en zwarte tinten en een streepje rood van de pc-monitors. De interieurs van de familiehuizen daarentegen, worden weergegeven met een visuele warmte, die je in Gotham niet verwachtte. Het breekt met de vaak ultragewelddadige weergave van de het meest door misdaad geteisterde stad van DC.
De weergave van Batman hier is koud en schijnbaar gevoelloos. Het is totaal anders dan de hypergewelddadige fascist in de versie van Frank Miller of de meer gecompliceerde voorstelling van Jeph Loeb. Bermejo houdt z’n Batman opzettelijk heel vlak als personage. Batmans dialogen zijn enkel taakgedreven, vermengd met bondige volkstaal om het gezag over anderen tentoon te spreiden en zijn vijanden te ontmenselijken.
In de uitwerking van zijn karakter, roept deze benadering Old Wound op van de nevenserie The New Batman Adventures. Die episode schetste de gebeurtenissen die leidden tot de ruzie tussen Nightwing en Batman, met als gevolg een meer meelevende Robin die zich zorgen maakt over de gewelddadige tactieken van zijn partner. Tegelijkertijd belicht deze graphic novel het bredere sociale idee van de functie van het strafrechterlijk systeem. Wat is de rol van de misdaadbevechter? Vergelding bieden of rehabilitatie toelaten? Het integreren van het thema van de illegale bewaking is zeker geen toeval. Net als Christopher Nolan en zijn co-auteurs deden met The Dark Knight, trekt ook Bermejo parallellen tussen de recente schandalen over de inbreuk van de Amerikaanse inlichtingendiensten op ons privéleven en het eigen, moreel ambigue gedrag van Bruce.
Vormelijk is deze uitgave een knipoog naar Lex Luthor: Man of Steel en Joker van Brian Azzarello, twee andere pogingen om vertrouwde figuren binnen het DC-universum te deconstrueren door te spelen met andere invalshoeken. Bermejo was bij beide trouwens de tekenaar van dienst.
Enkele weetjes: Het pak van Batman in Batman: Noël zou model staan voor het nieuwe filmbatmanpak van Ben Affleck in Batman vs. Superman.
In de flashbackpassages krijgen we een Batman te zien in de outfit van de jaren ’60. Simpel, maar goed gevonden.
Batman: Noël is een eenvoudig, emotioneel effectief onderzoek naar misdaad en vergeving. Niets meer dan een morele fabel, verteld met een groot hart en affectie. Wat de tekeningen betreft: grote kunst. Het verhaal blijft persoonlijke smaak. You’ll love it or you’ll hate it.
