In onze reeks “mensen die regelmatig fameuze pech hebben”, presenteren we graag Toby Jones. De brave man, een uitstekend acteur met de fysiek van een inwoner van de Droomvlucht-attractie in De Efteling, speelde enkele jaren geleden de hoofdrol in Infamous, een film over Truman Capote ten tijde van In Cold Blood. Jammer voor hem: gelijktijdig speelde Philip Seymour Hoffman dezelfde rol in een andere film over hetzelfde verhaal, Capote. Flash forward naar 2012: Toby Jones speelt Alfred Hitchcock in de (overigens verwaarloosbare) HBO-film The Girl, maar zijn prestatie wordt volledig overschaduwd door Anthony Hopkins, die de master of suspense speelt in de cinemafilm Hitchcock. Poor bastard.
Waar Jones echter duidelijk overklast werd door Hoffman in Capote, is de winnaar van deze mano à mano veel minder makkelijk uit te roepen. Hitchcock is de betere film, dat wel: minder geobsedeerd door de kleine kantjes van Hitch z’n persoonlijkheid dan The Girl, minder sensatiebelust, geloofwaardiger, informatiever. Maar als het op de acteurs aankomt? Sorry, Tony, maar we bleven je Welsh accent horen – een accent dat de échte Hitch absoluut niet had. En we waren er ook niet helemaal uit of je nu zo houterig over de sets liep omdat Hitchcock zelf dat deed, of omdat de tonnen make-up je in de weg zaten. Toby Jones was misschien een veel te klein en mager kereltje om Hitchcock te spelen, maar dankzij make-up, camerahoeken en vooral een haast perfecte lichaamstaal (plus geloofwaardige stemimitatie) van Jones zelf, kwam hij er, ironisch genoeg, toch veel beter mee weg. Hopkins tweede Oscar zal voor een andere keer zijn.
In Hitchcock treffen we de legendarische regisseur kort na de release van North by Northwest in 1959. Hitch gaat op zoek naar zijn volgende project, en stuit zo op het boek Psycho van Robert Bloch. De regisseur is meteen gefascineerd door het verhaal, maar de wansmakelijke aspecten er van – lijken opgraven, incest, grafische moorden, what have you – zorgen ervoor dat studio Universal weigert om het budget te voorzien. Hitchcock moet zijn eigen huis als onderpand geven om de prent gemaakt te krijgen.
Voor filmfans met een voorliefde voor die periode in de Amerikaanse filmgeschiedenis (en wat voor een filmfan ben je eigenlijk als je dat niét hebt?), biedt Hitchcock sowieso een aantal boeiende inzichten en anekdotes. Hitchcocks onwrikbare eis dat de plot van de film geheim zou blijven, bijvoorbeeld: hij liet zijn volledige cast en crew een eed afleggen op de eerste draaidag dat ze niets zouden onthullen, sloot de set af voor alle buitenstaanders en kocht zelfs alle exemplaren van het boek op om te vermijden dat mensen het op voorhand zouden gaan lezen. Ook zijn strijd met het Hayes Office, de filmcensor uit die tijd, is fascinerend: niet alleen de beruchte douchescène leverde een probleem op (Hitch tegen de censor: She will not be naked, she’ll be wearing a shower cap!), maar zelfs het feit dat hij een toilet wilde tonen, was al genoeg om een relletje te veroorzaken. Psycho staat overigens inderdaad te boek als de eerste Amerikaanse film waarin een WC te zien was.
En zo gaat het door: we krijgen hints naar Anthony Perkins’ verholen homoseksualiteit (de sukkelaar heeft zijn hele leven in de kast gezeten) en vooral een uitgebreide blik op Hitchcocks relatie met zijn vrouw Alma. Het is algemeen geweten dat Hitchcock geen seksuele relatie onderhield met zijn eigen vrouw – hij zou ooit hebben opgemerkt dat hij het maar één keer met haar gedaan had, om hun dochter Patricia te maken – en dat hij die seksuele frustraties afreageerde op zijn leading ladies. In de HBO-film The Girl stond dat gegeven op een vrij exploiterende manier centraal: daar was Hitchcock ei zo na een verkrachter, die Tippi Hedren emotioneel en fysiek terroriseerde op de set van The Birds en Marnie. Hier gaan de filmmakers genuanceerder te werk: ze tonen dat Hitchcock een voyeuristisch kantje heeft (hij gluurt door een gaatje in de muur de kleedkamer van hoofdactrices Janet Leigh en Vera Miles binnen) en dat ook enig sadisme hem niet vreemd is (een practical joke aan het einde van de draaiperiode is grappig, maar onthult ook een wrede kant van zijn persoonlijkheid). Maar regisseur Sacha Gervasi demoniseert Hitchcock ook niet, en breng de balans in evenwicht door ook zijn relatie met Alma duidelijk in kaart te brengen, als een kwestie van emotionele en creatieve afhankelijkheid. Seks vond hij duidelijk niet bij zijn vrouw, waardoor hij erotische fixaties vormde op zijn actrices – maar hij vond wél andere dingen bij haar, die ook belangrijk waren. Om maar even te vergelijken: in The Girl zag je Alma nauwelijks.
Die mildheid van de film heeft als keerzijde wel dat Hitchcock enigszins vrijblijvend aandoet: echt beklijven doet de prent niet. Net als My Week with Marilyn vorig jaar is Hitchcock een onderhoudende, sympathieke prent die, uit voorzichtigheid, net niet diep genoeg snijdt. Er is een verschil tussen terughoudendheid om sensatiezucht te vermijden, en oppervlakkigheid. Om het één te ontwijken, verglijdt de regisseur een beetje in het andere. Zijn filmstijl is dan ook navenant rechttoe-rechtaan, met slechts hier en daar een kort fantasiesegment, waarin Hitchcock een babbel doet met het spook van Ed Gein (de seriemoordenaar waarop Norman Bates gebaseerd werd). Fantasiesegmenten die weinig ter zake doen en stilistisch uit de toon vallen.
Anthony Hopkins is op zich niet slecht als Hitchcock, het probleem is alleen dat je de performance te veel ziet. Hij slaagt er nooit in om de regisseur tot leven te brengen als een volwaardig personage: het blijft een imitatie, die dan nog niet altijd even geslaagd is. In vergelijking met hem heeft Helen Mirren een makkelijker taak: niet iedereen weet hoe haar personage er echt uitzag en echt klonk, zodat ze meer vrijheid heeft om haar personage op te bouwen. Dat doet ze – uiteraard – met eindeloze professionaliteit. Scarlett Johansson heeft een sterke bijrol als scream queen Janet Leigh.
Hitchcock laat zich perfect bekijken en, wat nog het leukste is, geeft ook geweldig veel zin om opnieuw in het oeuvre van de meester te duiken. Maar voor het overige is dit geen film die je jezelf aan het einde van het jaar nog zult herinneren – en dat had hij eigenlijk wel mogen zijn.
