Wie heeft tijdens zijn middelbare schooltijd niet De Komst van Joachim Stiller gelezen, het magisch-realistische boek bij uitstek binnen de Nederlandse letteren? Terwijl de lage landen echter in hun nuchterheid en hang naar het volkse al snel de stroming afzweerden, gedijde ze uitstekend in andere continenten.
Spanjaarden en bij uitbreiding hun Latijns-Amerikaanse broeders en zusters zijn van oudsher doordrongen van de magie die binnensijpelt in de realiteit, en dat ook het nuchtere annex bevreemdende Japan in zijn moderne literatuuruitingen niet vies is van magie mag niet verbazen, vooral niet gezien het succes van de sterauteur Haruki Murakami.
In Murakami’s werken lopen droom en daad steevast door elkaar, en vormt liefde vaak de drijfveer die zijn personages verbindt en scheidt. Onwetend van de belangwekkende rol die ze binnen het grotere geheel spelen, dwalen ze rond in een wereld die niet langer de hunne is en waar goed en kwaad hun eigen gezanten uitsturen om de balans te laten overhellen in deze of gene richting. De heldere verteltrant en meeslepende verhaallijn zorgen er evenwel voor dat Murakami de lezer bij het nekvel houdt. Hoezeer het verhaal ook meandert en zijsprongetjes maakt, op het einde vormen de rafelige eindjes touw toch een geheel.
In Kafka op het strand zijn het geen geliefden die het verhaal voorstuwen, maar twee karakters die mijlenver van elkaar verwijderd lijken en toch een vreemde eenheid vormen. De tiener Kafka (kraai in het Japans) Tamura besluit van huis weg te lopen vanwege een verschrikkelijke vloek: zijn vader voorspelde niet alleen dat Kafka hem zou vermoorden, maar ook dat hij met zijn eigen moeder en zus zou slapen. Zijn moeder en zus mogen dan al jaren geleden verdwenen zijn, toch blijft bij Kafka de angst knagen dat de voorspelling zal uitkomen.
Het andere hoofdpersonage is de oude eenzaat Nakata,ooit een geniaal kind, dat na een vreemd ongeval debiel leek én vanaf dat moment met katten kon praten. Nakata leeft van een uitkering en van de extra’s die hij verdient door katten op te sporen. Wanneer hij via enkele katten op het spoor komt van een vreemde kattenmoordenaar, Johnny Walker genaamd, neemt zijn leven een rare wending. Al snel vinden er vreemde gebeurtenissen plaats en besluit hij naar het zuiden te trekken, op zoek naar een steen die ontsloten moet worden.
Ook Kafka is naar het zuiden getrokken, naar een oude privé-bibliotheek in Takamatsu. Daar vindt hij onderdak bij de enigmatische mevrouw Saeki die de bibliotheek leidt en een diep en onverwerkt verdriet met zich meedraagt. De al even bijzondere assistent Oshima neemt Kafka onder zijn hoede en brengt hem naar een afgelegen berghut wanneer de grond te heet wordt onder diens voeten. In het haast onherbergzame woud achter de hut vindt Kafka de weg naar een andere wereld. Een wereld die beschutting brengt, maar ook vergetelheid. En het is net op die wereld dat andere krachten azen.
Zoals in elk verhaal van Murakami ligt het einde weliswaar in de lijn der verwachtingen, maar is de weg erheen zo kronkelig en verrassend dat het verbazingwekkend en overdonderend wordt. Maar Murakami wil de lezer niet louter overbluffen of verstommen, hij wil hem of haar in de eerste plaats ontroeren. En net zoals in zijn andere verhalen liefde een belangrijke rol speelt, is het ook hier de primaire emotie waarrond alles draait. Maar meer nog dan de liefde gaat het bij Murakami om het zoeken en vinden van een eigen identiteit.
In zijn andere verhalen zijn het vaak volwassen personages die zichzelf verloren hebben en terugvinden in de liefde voor de ander, ditmaal is de ander niet voldoende. De puberende Kafka moet immers zichzelf een “eerste” maal vinden en een plaats binnen de wereld zoeken. De oedipale verhoudingen en de magisch-realistische sfeer vormen dan ook de achtergrond waartegen Murakami een hoogst intrigerend coming-of-age-verhaal laat afspelen. Met Kafka op het strand toont Murakami dan ook eens te meer waar het bij een rasverteller om gaat: een goed verhaal.
