Aangezien The Boss net als ieder ander artiest in de onmogelijkheid was op te treden tijdens de pandemie, drong zich duidelijk een nieuwe wereldtournee op. Vermits de tijd werd doorgebracht met het opnemen van een nieuw album gevuld met covers van soulklassiekers werd die dan ook al begin dit jaar afgetrapt in Tampa Florida, om vervolgens ook Europa aan te doen. Straks staan Springsteen en de onverslijtbare E-Street Band op TW Classic, vorige week stonden er twee optredens ingepland in de Amsterdamse Johan Cruijff ArenA.
Dat op zich vormde al aanzet tot een eerste obstakel: alles was meteen uitverkocht. Op zoek dan maar naar doorverkochte tickets en dat lukte, al moest er stevig in de buidel getast worden om alsnog binnen te raken … Ja, ja … in theorie is er nu paal en perk gesteld aan hoge doorverkoopprijzen, maar in praktijk betaal je nog altijd boven wat je billijk acht als je er écht wil bij zijn.
En daar was een reden voor. Aangezien bandleden het tijdelijke voor het eeuwige beginnen te wisselen en ook The Boss zelf geen spring chicken meer is, werd het tijd mijn door bloed verbonden jongere generatie die opgroeide met een mom & dad die tot achtmaal toe Springsteen gingen zien en met playlists en dvd’s die hun muzikale vorming bepaalden, ook te laten zien dat het oude adagio (‘Er zijn twee soorten mensen, zij die Springsteen al live zagen en zij die dat nooit ervaren hebben’) nog steeds geldig is … Enfin, dat was het idee. En dus stond er in de 70.000 man lange rij van mensen met ofwel heel recente shirts of oude vintage tourshirts, ook een bijna 17-jarige dochter die er zelf had op aangedrongen Springsteen live te kunnen zien. Het was te hopen dus dat iedereen – het gaat tenslotte om een bende krasse zeventigers aangevuld met jong geweld – er nog stónd.
De ArenA dan maar … Akoestisch gezien niet de beste plek ter wereld (ik zag er ooit de ‘Reunion Tour’ van Simon & Garfunkel en weet dus dat het geluid niet altijd perfect is), maar het gesloten dak en de opgehangen akoestische ballonnen beloofden dan toch de nodige maatregelen. Geen ‘Golden Circle’ tix, dus vroeg genoeg binnen om dicht genoeg te staan, Hollands bier drinken met je dochter op een Springsteen-concert, het doet vreemd aan voor een mens. Twee uur en dan – klokvast als altijd – stapten Springsteen en de E-Street Band het podium op om te starten met de vaste opener van deze tour: “My Love Will Not Let You Down“, een nummer dat voor wie is blijven steken bij het succes van “Born In The USA“, wellicht niet meteen vertrouwd in de oren zal klinken.
Maar daarvoor kom je natuurlijk, dat grasduinen in vijftig (!) jaar muziek maken, die vrijheid om te plukken uit een ‘back catalogue’ die zo groot is dat je er een hele tour mee kan vullen en in theorie geen twee keer hetzelfde nummer zou moeten spelen. Het nummer stond er in ieder geval en dat was dubbel zo voor opvolger “Death To My Hometown”, dat met de Ierse klanken die het album Wrecking Ball sterk bepaalden meteen aangaf dat er aan vitaliteit niets was ingeboet: stevig en zonder franjes in arrangementen, de toon was gezet. “No Surrender” bracht iedereen een eerste keer op de been, maar openbloeien deed de show echt met “Ghosts”, al dreigde dat nummer ook wel meteen een vroegtijdig einde te maken aan het spektakel: Springsteen struikelde en ging plat op de grond, alvorens recht geholpen te worden en na enige aarzeling het nummer verder te zetten …
Tja, er staan zeventigers op dat podium, maar het optreden bewees dat ervaring doorweegt op vitaliteit en leeftijd. “Prove It All Night” en een ijzersterk afgeleverd “Darkness On The Edge Of Town”, waarin de vocale dualiteit met Steve Van Zandt de ziel van het nummer vormde, waren een andere illustratie van die ervaring: na talloze decennia op een podium kan je drijven op die ervaring en die gebruiken om de ruggengraat te vormen van een show en daarop dan variaties te gaan spinnen. Dat gebeurde – na nog een handvol nummers uit de bodemloze grabbelton aan materiaal – met “Nighshift”, een cover van The Commodores die op het jongste album staat. Wanneer je als artiest he-le-maal niks meer te bewijzen hebt en je zo hoog aangeschreven staat als Springsteen kan je bij wijze van spreken je boodschappenlijstje op muziek zetten, het zal nog verkopen. Dus wat doe je dan? Je begint je eigen muzikale ervaringen en interesses uit te leven: een plaat vol nummers van Pete Seegers in 2006, soulnummers die je hebben beïnvloed in 2023. “Nightshift” was magisch en het is mooi een stadion te zien opgaan in een dergelijke klassieker (waarover ik de dochter vooraf even geschiedenisles gaf, wie de Marvin en Jackie zijn uit de tekst, weet je wel).
Wat dan volgde, werd getekend door zowel een donkerdere en een zonnigere kant van ervaring. De ene zijde door het idee dat ervaring ook tijd en verlies behelst: “Last Man Standing” over de frontman van Bruces eerste band die overleed, en door een duo songs uit 2001: “Mary’s Place” en “The Rising” – beide gekoppelde aan het 9/11-trauma. De andere kant keek naar de herinneringen die ervaring met zich meebrengt en dus putte het concert uit het soort nummers waar Springsteen zijn faam aan dankt en die teruggrijpen naar lang vervlogen vrienden en plaatsen: “Backstreets”, “She’s The One”, “Badlands” en “Thunder Road”. Toch was het hoogtepunt van dat laatste deel van de reguliere set voorbehouden voor een song die The Boss oorspronkelijk schreef voor een ander: een doorleefde en krachtige versie van “Because The Night”.
Bijna twee uur en veertig minuten ver waren we dan en dus tijd om over te schakelen op de bisnummers waarvan je natuurlijk weet dat er een boeket titels zit aan te komen dat het hele stadion op zijn kop zal zetten, al speelt ook daar opnieuw ervaring en geschiedenis: ja, er zijn de grootste hits, maar zelfs daarbinnen kan er gespeeld worden met keuzes die elke tour en elk optreden anders maken. De ervaring bij “Born In The USA” was voor mij in ieder geval ook een van het bewust zijn van voorbijgegleden tijd: een zeventienjarige dochter op je schouders nemen is niet hetzelfde als een kleuter, waardoor ik net iets minder focus kon leggen op het nummer en des te meer op overeind blijven. “Born To Run”, “Glory Days” en het nog steeds onwaarschijnlijk populaire “Dancing In The Dark” deden wat ze moesten doen: de arena doen ontploffen.
Even interessant waren de nummers die meedreven daarop en minder evidente keuzes waren: “Bobby Jean”, lang niet meer live te horen, maar deze tour weer opgevist, net als een verrassend “Ramrod”. “Tenth Avenue Freeze-Out” is dan weer het bewijs dat er een aantal lagen zitten in de vele generaties aanwezige Springsteen-fans: er zijn diegenen die enkel de toplaag van nummers kennen, diegenen die het hele oeuvre door en door kennen en diegenen die zich daartussenin bevinden. “Freeze-Out” is zo een van die nummers die de groep kan opdiepen en die laatste categorie heel erg aanspreekt, zoals ook nu weer bleek. Maar datzelfde lied werd meteen ook een elegie voor de ervaringen gedeeld met overleden bandleden, wat de oude foto’s die geprojecteerd werden heel duidelijk onderstreepten. Dat was dan ook naadloos de overgang naar de vaste afsluiter in deze tour: een solo gebracht “I’ll See You in My Dreams”, dat zoals tijdens de terugrit besproken, “heel erg klinkt als een afscheid”.
Wellicht is het nog geen definitief afscheid, maar ontegensprekelijk is het aantal keer dat deze ervaring nog gedeeld kan worden beperkter aan het worden. Ja, Springsteen en de E-Street Band live op een podium is nog steeds een instituut en elke minuut van het optreden bevestigde dat. Maar, verdomme, ze worden oud en alle ervaring kan dat gegeven niet uitwissen. Springsteens val had evengoed kunnen resulteren in een vroegtijdig geaborteerd concert en hoewel de nog levende groepsleden er redelijk vitaal uitzien – alle verhoudingen in acht genomen – zijn ook zij geen eeuwig leven beschoren en komt er dus wellicht geen vol decennium toeren meer bij. De tijd om de ervaring nog te delen is dus nu en wellicht nog heel even. Voor nu kan in ieder geval alleen maar gezegd worden dat dat nog steeds een overrompelend krachtig gegeven is – tot welke generatie je ook behoort.
