Voor de derde maal stond Bruce Springsteen op TW Classic, het zou misschien de laatste keer kunnen zijn. The Boss gaf alles, The E Street Band stond scherp, en ook u liet u van uw beste kant zien. Als dit een laatste buiging was, dan vooral een going out with a bang.
“Well, we busted out of class, had to get away from those fools
We learned more from a three-minute record, baby, than we ever learned in school
Tonight I hear the neighborhood drummer sound, I can feel my heart begin to pound
You say you’re tired and you just want to close your eyes, and follow your dreams down”
Zo begint het. Met een vleug nostalgie naar een tijd die ondertussen zo lang achter ons ligt dat ze als oude geschiedenis aanvoelt: de jaren zestig. Dat krijg je met een Boss die ondertussen 73 is en van terugblikken een fulltime bezigheid heeft gemaakt. Sinds zijn laatste passage op TW Classic in 2016 bracht hij niet alleen drie platen uit maar ook een biografie en speelde hij een reeks soloconcerten op Broadway die nadrukkelijk om zijn verhalen draaiden. Deze tour met de E Street Band die door de pandemie op zich liet wachten, lijkt de kroon op dat werk; nog één keer een rondje, met alle kanonnen geladen en dan boeken toe in schoonheid.
Wat een opener, overigens. Het is het E Street Band-equivalent van Iron Maiden dat met loeiende gitaren uit het decor komt gegaloppeerd; meteen vol op het orgel van die beroemde wall of sound die Springsteen ooit van Phil Spector pikte. En het nummer mag dan dik 35 jaar oud zijn, die zin ‘There’s a war outside still raging / You say it ain’t ours anymore to win’, voelt vandaag griezelig actueel aan.
Zonder adempauze gaat het naar het recentere “Ghosts” dat naadloos wordt gevolgd door “Prove It All Night” en “Promised Land”. Geen hits, wel publieksfavorieten die de toon meteen zetten: we gaan feest vieren, geen nieuwe plaat promoten. Met een juichend “Out In The Streets” en “Candy’s Room” is het openingsoffensief voltooid. Toch maar even dat laatste album, de recente soulplaat Only The Strong Survive aan bod laten komen? Vooruit dan maar, maar eerst een lang uitgesponnen “Kitty’s Back”; want wie terugblikt, moet ook zijn minder bekend, vroeg werk bovenhalen. Van hetzelfde The Wild, The Innocent & The E Street Shuffle wordt het titelnummer bovengehaald.
En dan die soulcover, waarvoor The E Street Band hier is aangevuld met vier blazers en evenveel backingvocalisten. “Nightshift” is wat u kent van The Commodores, The Boss kan daar niet over, maar zet er wel een mooie eigen versie naast. Dat krijg je met zo’n stel topmuzikanten. Hier zie je Miami Steve Van Zandt weer eens heerlijk tekeergaan op zijn gitaren, daar geselt Nils Lofgren zijn snaren. Aldoor is het een plezier om op het scherm Max Weinberg op zijn vellen te zien hameren. En dan is er nog Jake Clemons, die al lang niet meer ‘maar’ zijn overleden oom vervangt, maar helemaal his own man in de band is geworden – zèlfs als hij gewoon nederig de vijfde in het rijtje blazers wordt.
Zijn we klaar? We zijn klaar. We zijn krap een uur ver en Boss en band zijn opgewarmd. “Mary’s Place” is euforisch, het nostalgische “My Hometown”, over de ondergang van de winkelstraat en het verlies van jobs in een falende economie, wordt achter ons meegezongen alsof het jong economistengild dat soort uncreative destruction bejubelt. Bijzonder, maar niet zo bijzonder als een “The River” dat voor een zeldzame keer deze tour uit de kast wordt getrokken, en een Werchter-moment voor de geschiedenisboeken oplevert. De mondharmonica rijt de avond aan stukken en meteen ook tienduizenden harten. ‘Is a dream a lie if it don’t come true, or is it something worse?’ treurt de massa mee, en daarmee zijn we waar The Boss ons even wilde hebben.
Want ja, het ging vanavond om het verleden en dus haalt hij herinneringen op aan zijn eerste bandje waarvan de oprichter – ooit Springsteens schoonbroer-in-spe – in 2018 overleed. Dat hij nu “The Last Man Standing” is van die Castiles, zingt hij solo, en er blinkt iets in zijn ooghoek. De band sluipt opnieuw het podium op voor een zinderend “Backstreets” dat doorgaat op het oude-jongens-elan: “Hiding on the backstreets where we swore forever friends / On the backstreets until the end.”
Eindspurt. “Because The Night”, dus, dat Springsteen achteloos richting Patti Smith schoof omdat hij er even geen plek voor zag op een plaat. Zij maakte er een hit van, hij een livefavoriet. En dan is er “The Rising”, dat teken, ergens in 2002, dat The Boss ook in een nieuw millennium nog niet uitgeteld was. Op het podium geven ruw geschat twintig mensen alles van zichzelf, daarvoor gaat het om een paar duizenden. Het is, kortom, plezant, en dat wordt er niet slechter op met een knallend “Badlands” en een “Thunder Road” dat grotendeels door het publiek wordt gedragen. Want de stem is in die veertig plus jaar carrière wat ouder geworden; daar valt ook vanavond niet naast te luisteren.
Bisnummers? Daar heeft deze band geen tijd voor. Gastheer Herman S. vond in zijn uurschema namelijk niet de drie uur die The Boss doorgaans moeiteloos vult en dus heeft de E Street Band amper de tijd voor een korte buiging, waarna de show, zonder het podium te verlaten, doorgaat. De setlist staat deze tour toch vast, er moet geen tijd verloren met bordjes in het publiek lezen en verzoekjes spelen: het zal “Born In The USA” en dan dat andere “Born” worden.
Natuurlijk is “Born To Run” de ontlading, die wall of sound in volle glorie; een soort aanval/stampede waarvoor je in normale omstandigheden op de vlucht slaat. Hier draai je je om, open je je armen en roep je “whooaaaa!” Je telt af en brult die bridge mee – “The highway’s jammed with broken heroes on a last chance power drive” – en vergeet voor één keer die twijfels over je eigen nog resterende kansen. In “Tenth Avenue Freeze-Out” gaat The Boss nog eens de frontstage in, worden er toch nog bordjes gelezen (maar niet gespeeld), verzamelt hij petjes, rozen en kussentjes. Een fan op de eerste rij krijgt zomaar de mondharmonica uit de achterzak cadeau, terwijl op het scherm nog een laatste keer Clarence Clemons en Danny Federici verschijnen. Ooit waren zij deel van die “heart-stopping, pants-dropping, house-rocking, earth-quaking, booty-shaking, Viagra-taking, love-making, legendary E Street Band”, nu kijken ze ongetwijfeld elke avond goedkeurend toe van op de eerste rij daarboven; een skybox als geen ander.
Herman is moe, Herman heeft het geld dat u cashloos niet meer kwijt kan – net niet genoeg voor ook die beker – alvast gecasht, het mag stoppen van hem. De drumstokjes gaan naar een uitzinnige tiener en terwijl Bruce schouderklopjes geeft als ware hij Domenico Tedesco, blijft hij opvallend lang hangen. Er moet nog één dingetje. De gitaar hangt nog aan zijn lijf, kan hij hem beter nog één keer gebruiken. “I’ll see you in my dreams”, zingt hij, en dat klinkt verdacht veel als… een afscheid.
Dat zou mooi zijn – beter dan vanavond hebben we Springsteen nooit gezien – maar triest tegelijk. De feiten zijn immers wat ze zijn. Als deze jongensclub stopt, zal er nooit één zijn die deze schoenen kan vullen. Nooit zal een stel oude rakkers zo mooi die belofte herhalen die ze elkaar bijna vijf decennia geleden maakten en het nog altijd menen:
“Cause we made a promise we swore we’d always remember: no retreat, baby, no surrender
Blood brothers in the stormy night, with a vow to defend: no retreat, baby, no surrender”
