Nure Bilge Ceylan is een van de grote hedendaagse filmauteurs, een cineast met een dwingende eigen stijl die keer op keer fascinerende en overweldigende films aflevert. Net als alle grote kunstenaars, is ook hij schatplichtig aan mensen die hem voorgingen en in het geval van Ceylan, zijn dat vooral Theo Angelopoulos, Michelangelo Antonioni en Abbas Kiarostami.
Vooral de Iraanse grootmeester, treedt in deze The Wild Pear Tree sterk naar voren: de manier waarop discussies en wandeling geënsceneerd zijn, maar ook landschappen en wegen; is overduidelijk geïnspireerd door het werk van Kiarostami. Ook het licht (Ceylan werk andermaal met de begenadigde DOP Gökhan Tiryaki) doet aan diens films denken en er is zelf een rechtstreekse, schalkse knipoog naar Kiarostami’s The Wind Will Carry Us.
Zoals steeds bij de regisseur van uitdagende prenten als Winter Sleep en Three Monkeys is dit een trage, contemplatieve prent, die drijft op sfeeropbouw en compositie en heel traag een meanderend verhaal ontvouwt. Die plot draait helemaal rond de figuur van Sinan, een net afgestudeerde leraar met grote literaire ambities Tsjechov is nooit ver weg in een verhaal dat voortdurend echo’s bevat van het werk van de grote Russische schrijver, die terugkeert naar zijn kleine geboortedorp. Tsjechov is nooit ver weg in dit verhaal dat voortdurend echo’s bevat van het werk van de grote Russische schrijver en toont hoe de e jongeman op zoek is naar geld om zijn manuscript gepubliceerd te krijgen, iets wat niet evident is in een afgelegen gemeenschap waarin armoede een dagelijkse realiteit is. Het helpt zeker niet dat Sinan zowat iedereen tegen zich in het harnas jaagt met zijn cultureel superioriteitsgevoel, dat hem zelfs doet botsen met een lokale, gevierde schrijver die hij om raad vraagt (het levert hem een vlammende reprimande op van zijn gesprekspartner, een even grappige als pijnlijk confronterende scène). Sinans grootste vrees is te eindigen als zijn vader, een uitgebluste onderwijzer die zijn carrière verloor aan een gokverslaving en door het dorp meewarig wordt aangekeken. De familiale en sociale spanningen worden geduldig geobserveerd en wars van enig geforceerd sentiment opgebouwd, tot ze ontaarden in kleine emotionele catharsissen.
Alle verhaallijnen (de publicatie, ontmoetingen met oude bekenden, gesprekken met familie …) worden losjes in elkaar geweven in lange praatscènes – Ceylan maakte voor het eerste gebruik van een drone-camera om zijn personages en landschappen vanuit de hoogte te volgen – die op zachte, trage wijze emotionele zaadjes planten in het gemoed van de kijker, die heel langzaam kunnen ontluiken. Wanneer dat gebeurt, kristalliseren ze in fragiele, ontroerende momenten, zoals een intiem gesprek onder het gebladerte van een boom, een subtiel spel van compositie en licht, dat een overrompelende esthetische ervaring oplevert. In die scènes waarin spelen met een schijnbare realiteit en spontaneïteit enerzijds en de ‘leugen’ van de filmische constructie anderzijds, het meest uitgesproken is, toont Nure Bilge Ceylan ook het sterkst als een erfgenaam van Kiarostami, wiens films – Waar is het Huis van mijn Vriend, Het Leven gaat door, De Smaak van Kersen, Close Up – allemaal deze fascinerende scheidingslijn verkenden.
Grote cinema kan zoveel dingen bieden en Ceylan heeft zich genesteld in één niche van dat rijke veld. Dat hij dat specifieke filmische universum als geen ander beheerst, daar is The Wild Pear Tree andermaal een niet te missen bewijs van.
The Wild Pear Tree:
