Voor wie niets van Harry Potter kent, moet Fantastic Beasts: The Crimes of Grindelwald een ware marteling zijn. Voor fans van de magische wereld van de bebrilde toverjongen kan het nooit genoeg zijn. Die blik zal je oordeel over de film bepalen, los van alle technische merites. Deze filmreeks vertelt een verhaal dat zich afspeelt 50 à 60 jaar voor Harry Potter and the Sorcerer’s Stone en is dus een prequel. The Crimes of Grindelwald is het tweede deel van wat een serie van vijf films zal worden. Als de namen Scamander of Dumbledore je niets zeggen, besteed je geld dan beter aan een andere film. Als het zachtjes fluisteren van namen als Lestrange of Nagini je al op het puntje van je stoel krijgt en als een kortstondig weerzien met Hogwarts de spanning alleen maar doet toenemen, ga dan onmiddellijk kijken. Je zal er geen spijt van krijgen.
De film pikt zes maanden na deel 1 de draad op. De slechterik die op het eind van deel 1 werd ontmaskerd, Grindelwald, wordt zwaar beveiligd overgebracht van New York naar Londen om daar terecht te staan voor zijn misdrijven. Hij weet echter op spectaculaire wijze te ontsnappen. Hij vestigt zich in Parijs waar hij de toverwereld op stelten zet. Op slinkse wijze, als een hedendaagse alt-right politicus die fake news verpreidt, zet hij tovenaars tegen elkaar op. Hij predikt niet rechtstreeks onverdraagzaamheid tegenover de gewone mens, hij zorgt er voor dat de gevestigde orde fouten maakt die meer en meer tovenaars overtuigen hem te steunen. Ondertussen zit Newt Scamander, die in deel 1 Grindelwald mee overmeesterde, vast in Londen. Dumbledore spoort hem aan om in het geheim naar Parijs te trekken, om enerzijds daar Credence Barebone op te sporen en anderzijds Grindelwald te bestrijden. Newt trekt met Jacob naar Parijs waar de intrige uit deel 1 verder wordt gezet. Dat resulteert in zoveel meer plot en personages, dat het voor de Potterleek waarschijnlijk een onoverzichtelijk kluwen lijkt.
Soms lijkt het alsof de vaagheid over wie of wat nu de film draagt zich ook manifesteert bij de acteurs. Eddie Redmayne is vaak te gemanierd om het rustgevende centrum van het verhaal te zijn. Het heeft er alles van weg dat hij op scène fenomenaal moet zijn, maar in een film werken die tics al eens op de zenuwen. Jude Law heeft goed gekeken naar Michael Gambon en slaagt erin tegelijk toch zijn eigen ding te doen met de jonge Dumbledore. Johhny Depp is atypisch ingetogen en rustig. De dreiging zit dit keer niet in zijn ogen of acties, maar in zijn restrictieve stem en lichaam. Het raadsel na twee films is nog steeds Ezra Miller als Credence. Pas in de volgende delen zal duidelijk kunnen worden of zijn getormenteerde grimassen iets opleveren.
Fantastic Beasts: Crimes of Grindelwald valt dan ook volledig ten prooi aan de vloek van een middenaflevering in een reeks van 5 films. Deel 1 vormt de kennismaking met de wereld en de hoofdpersonages en zet langzaam de intrige in gang voor de volgende delen. Deel 2 richt zich op de opbouw van de plot zonder dat er iets wordt afgerond. Dit wekt in een complex universum als deze magische wereld behoorlijk wat frustraties op. Al die nieuwe informatie, namen, personages, insinuaties, fantastische dieren en vage motivaties van personages zonder kadering, vormen al snel een onoverzichtelijk geheel, dat zelfs voor een doorgewinterde Potterfan af en toe uitmondt in lichte chaos.
Voor de hoofdreeks Harry Potter liet auteur Rowling het uitschrijven van de scenario’s nog over aan Steve Kloves, die puik werk leverde in het vertalen van haar boekenwereld naar een ander medium. Rowling achtte de tijd nu echter rijp om zelf rechtstreeks voor het scherm te schrijven. Net zoals bij de boeken is het duidelijk dat ze weet waarmee ze bezig is en waar ze naartoe wil. Elke rechtgeaarde fan zal dus zonder morren de rit tot het laatste deel uitzitten. Haar opbouw van de verhalen is zeer goed, haar personages zijn degelijk uitgewerkt, haar dialogen prima. Op één punt faalt ze echter. Wat net in haar boeken haar grootste talent is, laat haar hier in de steek. Rowling slaagt erin om in elk nieuw boek de achtergrond van haar magische wereld te kaderen en tegelijk uit te breiden op de narratief meest organische wijze denkbaar. Rowling als verhalenverteller is in prozavorm vaak echt straffe kost. Maar een filmscenario vergt een andere toolbox. Ze probeert te veel haar prozatruken in een scenario te rammen, maar wat in een roman logisch causaal lijkt, is in een film al snel rommelig en onduidelijk. Vooral bij de motivaties van de personages vormt dit een behoorlijk probleem. Een coscenarist of een script doctor om het afzonderlijke deel bij te vijlen, zou voor de volgende films zeker geen slechte optie zijn. Dat zou de sterk uitgewerkte fantasiewereld van Rowling heel erg ten goede komen, daar ze in regisseur David Yates (die de Potterfranchise in goede beeldbanen leidt sinds Harry Potter and the Order of the Phoenix) haar geknipte ‘compagnon de route’ gevonden heeft. Zijn visuele stijl past perfect bij deze duistere wereld, want laat de titel je geen blaasjes wijs maken: dit zijn geen films over een nerd die wilde fantastische dieren najaagt, neen, dit is een duistere parabel van onze tijd. Althans, zo bedoelt Rowling het. De politieke saus is soms wat klungelig over het geheel gegoten, al verplaatst ze in haar verhaal enkele pionnen naar potentieel interessante plekken voor de volgende delen. De verhaallijn van Queenie bijvoorbeeld, die zwicht voor de zachte manipulatie van Grindelwald, is op het eerste gezicht wat geforceerd, maar het opent boeiende perspectieven voor haar personage in het volgende deel. De manier waarop desinformatie en fake news zelfs mensen met goede intenties op een ethisch zijspoor krijgt, kan een boeiend extra thema worden in de komende delen.
Deze films staan of vallen uiteraard grotendeels met de special effects en ook dit keer stellen die niet teleur. Er is de duizelingwekkende openingsscène waarin Grindelwald weet te ontsnappen, er is de kelder in het huis van Newt, waar hij al zijn fantastische dieren bewaart, die er uitziet als een ets van Escher, er is het gegeven van CGI New York, Londen en Parijs dat er ontstellend prachtig uitziet met zoveel oog voor detail dat je soms met open mond naar het scherm staart. Vreemd genoeg is het eindgevecht dan weer een visueel rommeltje, alsof de financierende studio Warner Bros. niets heeft geleerd uit de fiasco’s BvS of Justice League, films die eveneens eindigden in een orgie van flitsen, lelijke kleuren en lelijke sfx. Daartegenover staat dan weer de puike regie van Yates, die er in slaagt steeds het overzicht te bewaren en de kijker die thuis is in deze wereld vakkundig doorheen het labyrint te loodsen.
Het is op alle vlakken moeilijk een losstaand hoofdstuk uit een omvangrijk verhaal te beoordelen. Pas na de afronding van alle verhaallijnen zal kunnen blijken of de bijwijlen verwarrende aanpak in deze Crimes of Grindelwald de juiste is gebleken. Dit is in ieder geval een boeiende aanwinst in de ‘Wizarding World’ van Harry Potter en het is nu vol spanning wachten op deel 3 dat uitkomt in 2020.
