Toegegeven, we vragen ons soms in godsnaam af waar we mee bezig zijn. De naam van de band zal geen belletje doen rinkelen, dus van degenen die een blik werpen op deze recensie zal de meerderheid niet verder geraken dan deze inleiding. En als we er dan nog eens aan toevoegen dat Overlap uitgebracht werd door een Pools label, en enkel als gelimiteerde dubbel-lp (500 exemplaren) én dat de prijs navenant is, dan haakt u al helemaal af. En dat is zonde, want de muziek is indrukwekkend. En dat is uiteindelijk de reden waarom wij er toch over blijven pennen.
Het is tegelijkertijd een van de grootste charmes als zwaktes van de hedendaagse geïmproviseerde muziek: de versplintering. Je hebt een waar kluwen van kleine labels op de meest diverse locaties, van Centraal-Europa en Duitsland (Intakt, Jazzwerkstatt, Winter & Winter) tot Noord-Amerika (Pi, AUM Fidelity, Okka Disk, 482), de UK (Leo), Portugal (Clean Feed), Scandinavië (Ayler, Smalltown Superjazzz) en zelfs Oost-Europa (het Litouwse No Business, het Poolse Not Two). Sommige worden gestuurd door muzikanten (Slam, ICP, PNL, ugEXPLODE), andere maken een deel uit van een major (Jazzland). Er zijn er die een legendarische status hebben (Delmark, Intakt, FMP, HatHut), maar ook waar geen mens je iets over kan vertellen.
Zo’n voorbeeld is het Poolse Laurence Family, dat nu z’n tweede Vandermarkrelease uitbrengt (de eerste was een duoplaat met drummer Tim Daisy), maar verder een onbekende blijft. Er is een blog, maar die is in het Pools. Het is al straf dat er toch een Belgische distributeur is. De voorbije jaren is amper bij te houden op welke labels Vandermark z’n sporen heeft nagelaten. Dat maakt het volgen van ’s mans opnames een avontuur, maar ook een complex en soms kostelijk iets. En bij het beluisteren van Overlap maak je je geregeld de bedenking dat het eigenlijk een release is die ook op cd zou moeten verschijnen, al is het maar omdat het voor niet-ingewijden de ideale kennismaking zou zijn met de man.
Hoofdreden daarvoor is dat de aanpak hier veel rock- en groovegerichter is dan bij zijn werk met andere bands en projecten. Nochtans is het niet de eerste keer dat hij zoiets doet. Met Spaceways Inc. maakte hij ook al een paar platen met vooral composities van Sun Ra en Funkadelic. Uit die band bleef bassist Nate McBride trouwens over, die hier, net als op de vorige plaat van Powerhouse Sound, zorgt voor een forse veeg uit de pan. Liet de eerste plaat, Oslo/Chicago: Breaks, twee line-ups horen die hun weg baanden door dezelfde songs, dan wordt op deze release verder gewerkt met het Amerikaanse kwartet. Naast Vandermark en McBride gaat het om Tortoiseleden John Herndon (drums) en Jeff Parker (gitaar), die hier dingen kunnen laten horen die ze bij hun andere band niet (of toch niet in zo’n mate) laten horen: dubritmes, elektronica, gebroken jazzrock én gierende saxuithalen.
Vandermark draagt doorgaans z’n composities op aan kunstenaars uit allerhande disciplines. Zo kom je soms namen van architecten, fotografen en jazzlegendes tegen op één plaat. In dit geval gaat het om figuren als Betty en Miles Davis, Hank Shocklee, Burning Spear, Lee "Scratch" Perry en The Stooges, namen die voor zich spreken. De muziek is navenant, teert op ritmische meeslependheid, vrij duidelijke structuren en voldoende passages waarbij alle leden hun troeven op tafel kunnen gooien. Vandermark liet eerder al horen een bijzonder straf stukje te kunnen blazen in zo’n context en dat is nu niet anders: het is behoorlijk opwindend om hem de tenor te horen hanteren in deze potige groovebeesten.
Hetzelfde geldt voor McBride, die nu en dan uithaalt met ongemeen krachtig en soepel baswerk, maar ook de nodige luchtigheid aan de dag legt in het reggae-achtige "Exit/Salida". Nog opvallender is echter de virtuoze performance van gitarist Parker op de plaat. Die kan zich te buiten gaan aan solo’s die het rock/funkterrein tussen Hendrix en Eddie Hazel verkennen, nu eens clean speelt à la Joe Morris en dan weer z’n effectendoos bovenhaalt om te janken als Nels Cline. Het mooie aan deze release, en dat is iets wat zijn voorganger miste, is een constant gevoel van vrijheid en ruimte. Het is geen muziek die voortdurend radicaal verkent, maar die ook nergens de noodzaak voelt (en dat is bij sommige platen in deze sector wel anders) om alles vol te plamuren met virtuoze hoogstandjes en drukke interactie.
De meeste songs verschenen trouwens al op het eerdere album (vandaar de titel), maar het valt eraan te merken dat het hier vooral gaat om live-opnames: het zorgt voor een losheid en sfeer die vaak ontbreekt op studioplaten. Kortom: dit is meer dan zomaar een hobbyproject van de betrokkenen, maar een band die er staat en vier albumhelften lang uitpakt met sterk aan de rock- en funkgeschiedenis refererende geïmproviseerde muziek. Het is dan ook jammer dat het slechts zo’n beperkt publiek kan en zal bereiken. Fans van Vandermark (nog steeds een van de boeiendste figuren uit de scene) zullen dit hebbeding al dan niet aanschaffen. Voor andere potentiële luisteraars is het helaas een zoveelste gemiste kans.
De release is hier enkel verkrijgbaar via Instant Jazz.
