Sinds de blockbusterzomer van vorig jaar lijkt de stroom aan films en tv-series die inspelen op onze nostalgie naar de jaren tachtig niet meer te stoppen. Mad Max, Star Wars, Jurassic World, Vacation, Wet Hot American Summer, Terminator Genisys en ga zo maar door – de eighties (of op zijn best de vroege jaren negentig) zijn alomtegenwoordig. Wat niet zo verwonderlijk is als je er over nadenkt: regisseurs en scenaristen die nu in de dertig, veertig zijn, zijn nu eenmaal opgegroeid in die tijd, net zoals in de jaren tachtig films werden gemaakt als Stand By Me en The Big Chill, die terugblikten op de jaren vijftig. De achtdelige Netflixserie Stranger Things, die op minder dan geen tijd een fenomeen werd, is wellicht de meest flagrante throwback die we tot nu toe gezien hebben. Een liefdevolle, knap gemaakte hommage aan de hoogdagen van Stephen King, Steven Spielberg en John Carpenter.
De plot speelt zich af in een klein dorp in de staat Indiana, waar de twaalfjarige Will spoorloos verdwijnt op zijn weg naar huis, na een avondje Dungeons and Dragons met zijn vrienden. Politiechef Jim Hopper (David Harbour) begint het onderzoek, maar al snel beginnen er mysterieuze dingen te gebeuren die wijzen op meer dan een simpel ongeluk of zelfs een gewone ontvoering. De drie vriendjes van Will lopen Eleven (Millie Bobby Brown) tegen het lijf, een verward meisje met telekinetische krachten. Wills moeder Joyce (Winona Ryder, zelf een icoon van de jaren tachtig) raakt er van overtuigd dat haar zoon op de een of andere manier nog steeds in haar huis verstopt zit. En nadat ook een tienermeisje in rook opgaat, raakt Wills oudere broer Jonathan (Charlie Heaton) op het spoor van een bizar monster. Een en ander lijkt samen te hangen met een schaduwachtige overheidsorganisatie die zich ophoudt in een lokale energiecentrale, vertegenwoordigd door Matthew Modine in onheilspellende modus.
Veel van de recensies en artikels die er al over Stranger Things geschreven zijn, concentreerden zich vooral op het spelletje “spot de referenties”, wat inderdaad een ongelooflijk leuk spelletje is om te spelen. De broers Matt en Ross Duff, die Stranger Things creëerden, hebben van hun serie een popculturele puzzel gemaakt, die appeleert aan de wijsneus in ons allemaal; hoe meer hommages we herkennen, hoe slimmer we onszelf kunnen voelen. Dat retro-lettertype van de titel? Dat werd destijds gebruikt voor de boeken van Stephen King. De sequens in aflevering twee, waarin een van de jongens Eleven een rondleiding geeft door zijn huis? Krèk Elliot die ET toont wat een tv is en hoe een koelkast werkt! De muziek? Een en al John Carpenter. De kinderen die twee aan twee over een spoorweg wandelen? Stand By Me! En wanneer ze op hun fiets op de vlucht gaan voor Matthew Modine en co? Opnieuw ET natuurlijk. De algemene plot vertoont dan weer veel gelijkenissen met Stephen Kings Firestarter en in de laatste aflevering krijgen we nog enkele nadrukkelijke verwijzingen naar Alien (oké, dat is 1977, maar soit) en It.
Zo, dat hebben we dan ook weer uit ons systeem. De vraag die zich dan stelt, is of Stranger Things ook méér is dan enkel een oppervlakkig soort best of-ervaring, waarin plotlijnen, personages en situaties die we nog kennen uit films en boeken van de jaren tachtig, worden samengesmeten zonder er verder iets aan toe te voegen. Het antwoord daarop is: inhoudelijk eigenlijk niet zo gek veel. Maar vormelijk is het zo knap uitgevoerd, dat dit nauwelijks stoort. Qua plot en thematiek is Stranger Things inderdaad een creatief in elkaar geknutseld samenraapsel van al die invloeden, maar wie zich daar te hard aan stoort kan zich misschien ook de simpele vraag stellen: hoe lang is het geleden dat je nog eens een Amerikaanse mainstream film of serie zag die niét derivatief was? Stranger Things loopt er meer mee te koop, verstopt zich niet, maar is daarom nog niet meer of minder origineel dan negen tiende van de hedendaagse producties.
En wat belangrijker is: de affectie en vakkunde waarmee Stranger Things gemaakt is, doet erg veel om meer van de serie te maken dan een simpele recyclage-oefening. De gebroeders Duffer geven, ondanks het feit dat ze digitaal draaiden, een filmische textuur aan de serie: ze draaien – uitzonderlijk voor een tv-productie – in het iets wijdere 2.00-formaat, voegden in postproductie een zeer lichte korrel toe aan het beeld en hun shotkeuze is doorgaans simpel maar elegant. Ze proberen de indruk te wekken dat de serie ook echt in de jaren tachtig gemaakt had kunnen zijn, en voor het grootste deel slagen ze daar ook in. Het is dan ook jammer dat ze, wellicht door budgettaire beperkingen, voor een aantal special effects toch moeten terugvallen op overduidelijke CGI – om het concept helemaal af te maken, zou het gebruik van ouderwetse poppen, miniaturen en cameratrucjes eigenlijk beter zijn geweest.
De mix van suspense en humor zit bovendien erg goed en de acteurs lijken zich prima te amuseren. Vooral de vier kinderen leveren enthousiaste prestaties, die sporadisch een Goonies-vibe uitstralen, maar nergens vervallen in irritante schreeuwerigheid. David Harbour vertolkt zijn personage met autoriteit en een verrassende warmte, terwijl Winona Ryder intens is als hysterische moeder, maar daarmee sporadisch op het randje van de overacting verzeild geraakt.
Na acht afleveringen laat Stranger Things een aantal vragen onbeantwoord, allicht als opstapje naar seizoen 2, maar toch kunnen we ons niet van de indruk ontdoen dat de serie beter zou functioneren als een anthology-reeks in de stijl van Fargo. (Het is overigens ook nog steeds perfect mogelijk dat ze het inderdaad op die manier gaan doen.) Het verhaal is voldoende afgerond om het hierbij te laten en de serie fungeert momenteel als een knap curiosum, dat perfect in zijn eigen popculturele bubbeltje bestaat. Het zou zonde zijn om die bubbel te doen barsten met een minder goed tweede seizoen. Hoe dan ook, in afwachting daarvan is Stranger Things heerlijke comfort food voor iedereen die wel eens terugverlangt naar de magie van zijn kindertijd.
