Het idee van Jack Kubrick om zoon Stanley voor zijn dertiende verjaardag een camera toe te steken, zal ontegensprekelijk resoneren als de meest schrandere beslissing in de geschiedenis van de filmindustrie. Ter ere van het briljante cinemafenomeen werd een retrospectief circus opgetrokken in de catacomben van het Caermersklooster. Stanley Kubricks geest waart rond in het Gentse Patershol en zag dat het goed was.
Memorable scènes banen zich een weg in onze verbeelding bij het horen van Kubricks naam: Jack — "Here’s Johnny!" — Nicholsons getilte paranoïde blik in staarcontest The Shining, de scheldtirade van Sergeant Hartman aan het adres van Matthew — "Is that you John Wayne? Is this me?" — Modine in Full Metal Jacket of klasbak Malcolm McDowell in de rol van verdorven vechtjas Alexander Delarge die na het ondergaan van de ultrageweldadige Ludovico Treatment capituleert en zijn liefde voor Ludwig Von misvormd ziet worden tot een ordinaire maagkramp.
Kubricks handelsmerk is ondertussen gekend: een solide roman aanpassen tot een kritisch script, de personages erin opsmukken met wat interessante polemiek, scènes toespijzen met een ironisch geplaatste muziekscore en het geheel aftoppen met zijn unieke wijde blik op de chaos. Kubrick maakte als compromisloze visionair vooral protestprenten die als een snijdend zwaard doorheen het collectieve geweten klieven, zoals het initieel niet als komedie bedoelde Dr. Strangelove or: How I Learned to Stop Worrying and Love the Bomb uit 1964 of Paths of Glory met Kirk Douglas, een beklemmend WO I-epos waarin de getrapte militaire hiërarchie van het nomansland wordt blootgelegd. Een weinig bekeken huzarenstuk en misschien wel zijn beste werk.
De reizende tentoonstelling rond het nalatenschap van Kubrick — waarvan de meeste objecten dan ook uit zijn persoonlijke werkarchief komen — werd in 2003 door weduwe Christiane Kubrick en het Duitse Filmmuseum Frankfurt ontsloten. Kubrick was een obsessief verzamelaar van materiaal voor toekomstige projecten en daaruit ontstond in de loop der jaren een gigantische collectie van setopnames, affiches, scenario’s en schetsen, kostuums, rekwisieten en decorstukken. Het sterke aan de tentoonstelling in Gent is dat er volop aandacht besteed wordt aan de nooit voltooide films zoals Aryan Papers, Napoleon en het door Steven Spielberg verdergezette scifi-project Artificial Intelligence.
Jammer genoeg schiet het tekort in de presentatie van de wel voltooide films,,hoe charmant het ook is om de Korova Milkbar uit A Clockwork Orange binnen te wandelen, de beklemming van de intelligente ruimteschipcentrifuge HAL uit 2001, A Space Odyssey te voelen of de maquette van de War Room uit Dr. Strangelove te zien. De liefhebber verwacht immers meer dan een paar rekwisieten. Het vraagt van diezelfde liefhebber wel enige vorm van zelfcontrole om voorbij het originele script van The Shining te wandelen zonder het mee te grissen uit het onderbewaakte Caermersklooster.
Maar gelukkig bevat de expositie ook de tot dusver weinig bekende foto’s van de jonge Kubrick, die tussen 1945 en 1951 als fotoreporter voor het Amerikaanse tijdschrift Look werkte. Verder is er voor elke film een kamer gereserveerd voor fragmenten gecombineerd met de documentaire Kubrick: A Life in Pictures. Alleen spijtig dat de veelheid aan tentoongestelde objecten bijna nooit verhelderend werkt en zo enkel een soort van spielerei blijft. Enkel als het thema ’frontprojectie’ behandeld wordt, krijgen sommige rekwisieten en decors van 2001, A Space Odyssey een duidelijke interactieve meerwaarde.
Een ongeëvenaarde filmografie als die van Kubrick verdient een betere contextualisering om het middelmatige te overstijgen. De waarde van deze tentoonstelling ligt eigenlijk meer in de omkadering dan in de expositie zelf. Maar wat vooral van belang is: alle films van Kubrick worden tijdens het 33ste Filmfestival van Gent (10/10 – 21/10) nog eens op groot scherm getoond. En daar draait het uiteindelijk toch allemaal om.
Van 5 oktober tot 7 januari 2007 in Provinciaal Centrum voor Kunst en Cultuur – Caermersklooster Vrouwebroersstraat 6 (Patershol), 9000 Gent.
