Boekenhypes zijn er af en toe en het is aan de grote uitgeverijen om daar op in te spelen. Tussen alle non-fictie boeken die recent verschenen met “het lichaam”, “gezondheid” en “de relatie tussen geest en lijf” als onderwerp, kreeg De keizer aller ziektes de meeste media-aandacht. Niet onterecht, want Siddhartha Mukherjee, Amerikaans oncoloog, heeft inderdaad een fantastische “biografie van kanker” geschreven, met een niet onbelangrijk addendum over preventie.
Het moet allicht niet gezegd, maar kanker is natuurlijk een dankbaar onderwerp. Weinigen weten er het fijne van, iedereen is er als de dood voor en een specialist ter zake, zoals Siddhartha Mukherjee, hoort men nu eenmaal graag aan het woord. Wat dat betreft, heeft De Bezige Bij dus het beste uitgangspunt gekozen dat een breed publiek meteen omarmt. Los van die commerciële meesterzet heeft De keizer aller ziektes ook gewoon tal van literaire kwaliteiten. De term “biografie” hoort men overal vallen en dat is niet zomaar: Mukherjee heeft het boek inderdaad als een biografie van kanker opgesteld, waarin de ziekte de hoofdrol speelt. Dat is niet alleen ongewoon en origineel, maar het effect is ook erg goed. Centraal in dit meesterwerk staan de zieken, met hun bewonderenswaardige strijdvaardigheid, en de artsen die steeds weer, bouwend op de theorie van een voorganger, zoeken naar nieuwe behandelingen, dikwijls in de vorm van medicatiecocktails.
Je wordt meteen in het boek gezogen, en de constante afwisseling van hoop bij het vinden van een nieuwe behandelmethode en daarna toch weer de ontgoocheling als er iets misgaat, maakt het boek niet eentonig, maar juist erg spannend. De inventieve oplossingen die wetenschappers telkens bedachten voor de behandeling van de aandoening worden in ijltempo beschreven en gekoppeld aan subtiel geïntroduceerde patiëntenverhalen. In die verhalen leert de lezer over de aftakeling van het lichaam, maar ook over de psychologische problemen die de ziekte met zich meebrengt. Siddharta Mukherjee gelooft sterk in de kracht van de geest bij herstel; een logische, maar niet minder hartverwarmende conclusie. Bovendien bespreekt Mukherjee telkens ook de controverse die ontstaat rond een nieuwe behandelingswijze, waardoor een heel gevarieerd boek ontstaat dat leest als een sneltrein.
Weliswaar maakt Mukherjee de materie soms wat aanschouwelijker voor een groter publiek en blijven simplificaties dus niet helemaal uit, maar dat gebeurt zonder betutteling. De keizer aller ziektes geeft in zijn totaliteit kortomeen goed beeld van wat de ziekte precies inhoudt en welke denkbeelden er doorheen verschillende eeuwen over bestonden. De auteur neemt tevens de tijd om zijn stellingen voldoende te nuanceren, waardoor al te grove vereenvoudigingen worden vermeden. Bovendien verliest de schrijver zich niet in sentimentele anekdotiek: het doel van zijn biografie blijft altijd heel duidelijk en over de ruim vijfhonderd bladzijden voltekst krijgt de lezer slechts zelden het gevoel dat Mukherjee sleept. Wel moet gezegd dat Mukherjee de betwistbare neiging heeft om veel revolutionair onderzoek aan Amerikaanse onderzoekscentra toe te schrijven, terwijl het Europese klinische research-netwerk een beetje onderbelicht blijft. Dat is spijtig, maar een reden om het boek niet te lezen, mag een dergelijke aanmerking zeker niet zijn.
Hoewel Mukherjee weinig inspanningen eist van zijn lezer, is De keizer aller ziektes hoogstaande literatuur. Wie droge materie immers in vloeiende, heldere en spannende hoofdstukken kan gieten, moet wel een begaafde auteur zijn. Dat de schrijver in Amerika reeds voor dit boek bekend stond als redenaar, vindt men trouwens ook terug in zijn stijl, die de naturel van een gesprek lijkt uit te wasemen. Een echte aanrader dus voor al wie van dichtbij of van ver geïnteresseerd is in kanker en geneeskunde.
