Met A Tribute To Alan Lomax zorgde de AB dit najaar voor een waardig eerbetoon door een resem uiteenlopende concerten te bundelen onder het roots-label. Het meest cruciale onderdeel van het project was ongetwijfeld de komst van Shirley Collins, die als ooggetuige en voormalige partner van Lomax terugblikte op de opmerkelijke reis die ze in 1959 aan de zijde van de musicoloog ondernam. Het werd een boeiende, charmante en bij momenten zelfs ontroerende voorstelling.
Shirley Collins was amper de tienerjaren ontgroeid toen ze werd voorgesteld aan Lomax, die op dat ogenblik door Europa reisde om traditionele volksliederen op te nemen. Ze begon een verhouding met de twintig jaar oudere muziekarchivist, werd zijn assistente en vergezelde hem tijdens een reis door het zuiden van de Verenigde Staten in de tweede helft van 1959. Het zou een van de meest legendarische reizen van Lomax worden, omdat het een schat aan materiaal zou opleveren, muziek die opgenomen werd in de beruchte gevangenis Parchment farm in Mississippi, bij oerconservatieve religieuze kringen in Kentucky, en geïsoleerde folkmuzikanten in Virginia, Alabama en Georgia, vaak eenzaten die beschikten over songs en tradities die door de orale tradities in stand werden gehouden.
De kleurrijke verhalen die Collins in petto had waren rechtstreeks overgenomen uit haar boek America Over The Water, waar de structuur van haar voorstelling op gebaseerd was. Ook nu bracht ze een verslag van die vijf maanden in de Verenigde Staten en knoopte ze er haar eigen biografie aan vast, mijmerend over wat een cultuurschok het was om als naïeve, jonge vrouw uit de Engelse arbeidersklasse plots blootgesteld te worden aan de vreemde gewoonten en muziek van the Deep South. Het leidde tot nostalgische beschouwingen over de gastvrijheid en eigenaardige humor van de mensen, maar ook over de minder fraaie kanten: het geweld, het racisme (verpersoonlijkt door de talrijke KKK-propaganda), de oerconservatieve xenofobie en bijbelmanie.
Uiteindelijk had de muziek echter het laatste woord: de talrijke folk- en bluesfragmenten waren stuk voor stuk getuige van een immense traditie en een rijke nalatenschap. Meest indrukwekkend en belangrijk was ongetwijfeld de ontmoeting met de dan nog onbekende Fred McDowell. Collins gaf toe dat ze de komst van de man aanvankelijk niet kon appreciëren, hij was een onverwachte gast in een dag die in aangenaam gezelschap werd doorgebracht. Tot hij zijn gitaar ter hand nam en “Highway 61” speelde. Toen die opname gespeeld werd, verroerde niemand nog een vin en was er maar een conclusie mogelijk, dezelfde die Lomax in zijn notities samenvatte met één woord: “PERFECT”.
Het was een voorstelling die geduldig werd opgebouwd en uiteindelijk twee uur duurde. De accentenimitator die Collins had meegebracht om nu en dan enkele dialogen en slagzinnen (en een dansje!) te brengen was soms iets te circusachtig, maar het belette niet dat ze getrakteerd werd op indrukwekkend applaus. Collins was de charme en waardigheid zelve en leek nog steeds onder de indruk van de gebeurtenissen die ze intussen vijftig jaar geleden als participant te verwerken kreeg. Samen met haar kon je er enkel nog eens stil van worden.
Het avondprogramma werd gevuld door twee artiesten die momenteel aan de frontlinie van de hedendaagse Britse folk staan. Eerst was het de beurt aan een van de meest verlegen verschijningen die we in lange tijd op een podium zagen. Stephanie Hladowski bracht haar eerste optreden buiten Groot-Brittannië en was zo nerveus dat ze nu en dan herinneringen aan het gestuntel van Idool teweegbracht. Tot ze begon te zingen en het plotsklaps leek alsof de tijd stil stond. Met meisjesachtig timbre en haast etherische zanglijnen bracht ze songs die zowel geworteld leken in middeleeuwse zangtraditie als hedendaags experiment.
Haar teksten handelden over de klassieke onderwerpen — liefde, dood, ellende, vergankelijkheid –, maar het was die stem die ‘t ‘m deed, een instrument dat allerlei associaties opriep, gaande van de folkloristische voorgangers en Sandy Denny tot experimentalisten als Dead Can Dance en Meredith Monk. Twee keer moest ze een song opnieuw beginnen omdat ze in de verkeerde toonaard zat en herhaaldelijk deed de stem niet wat ze verondersteld werd te doen, maar je kon je niet van de indruk ontdoen dat er een groot talent op het podium stond.
Headliner Alasdair Roberts kan intussen uitpakken met een indrukwekkend cv, maar blijkbaar leidde het nog niet tot brede bekendheid. De knokige Schot is al zo’n vijftien jaar actief, al is dat nog maar sinds begin dit decennium onder eigen naam. Hoewel sterk geworteld in de traditie, is hij een artiest die niet enkel indruk maakte op liefhebbers van klassieke folk. Zijn albums verschenen bij indielabels Drag City en Secretly Canadian, terwijl hij ook al werkte met illustere namen als Jason Molina, Will Oldham en (net als Hladowski) Isobel Campbell. Zijn stijl, accent en aanpak verschillen echter sterk van die namen, niet in het minst door zijn ietwat excentrieke zangstijl en aparte gitaarspel.
Aanvankelijk was het wat vreemd om hem bekken te zien trekken en voortdurend z’n gitaar te zien stemmen (na elk nummer was het van dat), al moet z’n stijl ook kunnen bezinken. Zijn songs zitten vaak origineel en soms wat tegendraads in elkaar en worden gestuurd door opvallend complex gitaarspel, waarbij hij vingervlug getokkel combineert met het spelen van baslijnen. Net als bij Hladowski kon je bij Roberts ook elementen van traditie én experiment vinden, gekoppeld aan poëtische teksten (en zowaar eentje over de ‘loudness wars’) en persoonlijke tics, waardoor het niet zo verwonderlijk is dat hij ook al de hort op ging met Joanna Newsom.
Al bij al was dit een zeer geslaagde dag in het Lomax-gebeuren. Shirley Collins, op handen gedragen door artiesten van diverse pluimage als David Tibet, Billy Bragg en Colin Meloy, was naast ooggetuige van een belangrijke reis ook een sleutelfiguur in de ontwikkeling van de Britse folk, en die traditie wordt overduidelijk levend gehouden door artiesten als Hladowski en Roberts, talenten die gemakkelijk nog een paar decennia meekunnen.
