Al sinds het verschijnen van zijn debuut, nu bijna twintig jaar geleden, wordt de Britse cultauteur Rupert Thomson vergeleken met Aldous Huxley. De groots opgezette, hallucinante dystopie Divided Kingdom bevestigt dat zijn illustere voorganger nog wel een tijdje het referentiepunt zal blijven.
Thomsons zevende roman, tevens zijn eerste in zes jaar, past in dezelfde traditie als Brave New World, Fahrenheit 451 (Ray Bradbury) en 1984 (George Orwell), allen doemromans die balanceren op de rand van literaire fictie, politieke allegorie en grimmige sociale satire. Maar het is nog meer dan dat: Divided Kingdom bevat eveneens elementen uit de fantastische traditie en is geschreven met de vaart van een thriller. Het is een ambitieus boek dat heel wat actuele en relevante vragen stelt over thema’s als identiteit, discriminatie en (een gebrek aan) vrijheid, en er bovendien in slaagt plat moralisme of populistische analyses te vermijden. Dit is in sterke mate te danken aan Thomsons schier onuitputtelijke verbeeldingskracht, de subtiele beschrijvingen en een forse dosis humor, die varieert van het ironische tot het absurd surreële.
De achtjarige Matthew Micklewright wordt op een nacht, zonder enige verklaring, ontvoerd en naar een internaat gebracht, waar hij te horen krijgt dat het land (een niet bij naam genoemd Groot-Brittannië, dat intussen is afgestevend op een chaotische puinhoop waar de wet van de sterkste heerst) en de bevolking experimenteel werden ingedeeld in vier kwartieren die door hoge muren, voorzien van gewapende uitkijkposten, van mekaar gescheiden zijn. Dit gebeurde niet op basis van ras, godsdienst of sociale klasse, maar op basis van een psychologisch onderscheid dat gebaseerd is op antieke inzichten over de vier ’temperamenten’*: het Rode kwartier wordt een thuisbasis voor de ’sanguinische’ personen (optimistisch, evenwichtig), het Gele landsdeel huisvest de ’cholerische’ mensen (agressief, impulsief), het Groene de ’melancholische’ (pessimistisch, introvert) en het Blauwe deel, tenslotte, is bestemd voor ’flegmatische’ burgers (passief en zacht, zowat tussen ’cholerisch’ en ’melancholisch’).
De jongen wordt ondergebracht bij een gezin in het Rode deel, waar hij –- nu onder de naam Thomas Parry — een redelijk onbezorgde jeugd meemaakt en al snel in de ambtenarij terechtkomt. In zijn functie wordt hij op een dag naar het Blauwe kwartier gestuurd voor een congres, maar het is een bezoek aan de ’Bathysphere’ dat zijn leven op zijn kop zet: in de geheimzinnige club vindt hij achter een deur die hij zelf mag kiezen herinneringen aan zijn vergeten eerste leven. Vastbesloten te ontsnappen aan de arbitrair opgelegde indeling ensceneert Parry zijn eigen dood bij een brand en besluit de verdeelde natie te verkennen. Het is vanaf dat ogenblik (een derde ver in het boek) dat Thomsons verbeelding op hol slaat en het verhaal een heel andere allure krijgt: de treffende beschrijvingen van de landsgedeelten sluiten aan bij de temperamenten (zo wordt het cholerische gedeelte bvb. gekenmerkt door files, straatrellen en vernieling, en blijkt het melancholische kwartier een desolate natie van slapelozen) en roepen elk een unieke sfeer op.
Parry komt in de meest onwaarschijnlijke situaties terecht: zo komt hij in aanraking met zinloos geweld in het Gele deel, wordt hij onthaald als de nieuwe Messias in het Blauwe, en wordt hij uiteindelijk, na een arrestatie en onderzoek, naar het Groene deel geëscorteerd, waar hij o.m. enkele hilarische conversaties heeft met een huisgenoot die denkt dat hij bestaat uit boter (en dus steeds het risico loopt te smelten of ranzig te worden). Redding lijkt uiteindelijk het meest waarschijnlijk bij een mysterieuze vijfde groep: in het wit geklede verstotenen die communiceren via telepathie en als identiteitsloos worden beschouwd. Het verhaal is een aaneenrijging van zulke tot wenkbrauwfronsen aanzettende hoofdstukken en het behoorlijk taaie Divided Kingdom vraagt soms aardig wat bereidwilligheid van de lezer. Doordat het echter met zwier en oog voor detail geschreven is, blijft het intrigeren.
Het is een avonturenroman, maar dan wel eentje met filosofische bekommernissen die de vraag stelt wat een individuele en collectieve identiteit nu eigenlijk zijn, en of ze echt wel bestaan. Zeker in het huidige tijdsscharnier, waarvan het politieke/maatschappelijke discours in steeds sterkere mate wordt gekleurd door discussies over rassen, klassen, naties en godsdiensten, is Divided Kingdom een brandend actuele roman én een afgewogen pleitbezorger voor tolerantie en diversiteit. Thomson beweerde zelf dat het boek geen voorspelling is, maar "een alternatief heden". Speculatieve fictie dus, maar desalniettemin goed voor een paar confronterende avonden. Een aanrader.
Op de aan het boek gewijde website http://www.dividedkingdom.co.uk kan u zelf de test doen om te zien in welk kwartier u terecht zou komen.
