86 min. / USA
Dit is wellicht de eerste keer in de geschiedenis van de
animatiefilm geweest dat Disney achter de andere studio’s aanholde,
in plaats van omgekeerd. Na het succes van Dreamworks’ soms nogal
bijtende ‘Shrek’, besloot Disney
duidelijk dat ze “ook iets wilden met een scherper randje”. Dus in
plaats van pluizige beestjes of knappe stukken speelgoed kregen we
deze keer een collectie monsters als protagonisten. Dat wil nog
niet zeggen dat de film een scherp randje heeft echter, en het
ontbreken daarvan is dan ook het voornaamste gebrek van ‘Monsters,
Inc’. Maar goed, beginnen bij het begin.
‘Monsters, Inc.’ speelt zich af in Monstropolis, een grootstad van
inktvisachtige, groene en/of slijmerige wezens. Zoals elk kind ter
wereld weet, zitten er ’s nachts wel degelijk monsters in de kast,
en hier komen ze vandaan. Of hoe wilde u anders het bestaan van
Michael Jackson en Eminem verklaren? Het bangmaken van kinderen
door in het midden van de nacht uit hun kast te kruipen is hier big
business, uitgevoerd in de firma Monsters, Inc. Eén van de leukste
ideeën uit de film is dat de monsters in wezen gelijkgesteld worden
aan kinderen. Net als kinderen, zien we de monsters immers in hun
eigen wereldje leven, door niemand anders te bereiken, en net zoals
kinderen bang zijn van monsters, zijn de monsters bang van
hen.
‘Eén aanraking van een mensenkind kan je dood betekenen,’ zegt de
baas van Monsters Inc, een krabachtig schepsel met naam Waternoose.
Een dirty business, dus, maar iemand moet het doen, want
kindergeschreeuw biedt de energie waar Monstropolis op drijft.
Sully, een groot groen-blauw beerachtig creatuur, en Mike, een
groen oog op pootjes, zijn het topduo in ‘Monsters, Inc’. Niemand
die zoveel schreeuwen verzamelt als zij. Tot Sully, per ongeluk,
een kind uit de echte wereld meeneemt naar Monstropolis.
Met die plot kun je heel wat doen, en visueel laten de filmmakers
inderdaad geen enkele gelegenheid liggen om hun vindingrijkheid te
tonen. Na de twee ‘Toy Story”s en ‘A Bug’s Life’, is dit Disney’s
vierde Pixar film, en het is inderdaad verbazingwekkend hoe ver de
techniek op slechts enkele jaren geëvolueerd is. In bepaalde
opzichten is het zelfs nog een verbetering over ‘Shrek’, aangezien de personages nog meer
dan in die film drie dimensies lijken te hebben, alle houterigheid
is uit hun bewegingen gehaald. Natuurlijk laten de monsters alle
denkbare ontwerpen toe, en er is met zichtbaar plezier aan gewerkt
– kijk bijvoorbeeld maar naar Mike; je moet het maar presteren een
film op te hangen aan een hoofdpersonage dat geen gezicht heeft,
enkel een oog. Maar let dan eens op hoe ze dat doen: je geeft Mike
een enkele wenkbrauw die zich in alle mogelijke vormen kan wringen,
en je laat de pupil op gepaste momenten groter of kleiner worden,
en het is inderdaad mogelijk om alle denkbare emoties op te wekken.
Dat is een meesterwerkje van ontwerp en animatie, dat
waarschijnlijk enkel overtroffen wordt door de uitvoering van Jack
Skellington uit Tim Burton’s ‘The Nightmare Before Christmas’ – die
had géén ogen, wat het nog moeilijker maakt.
Bepaalde nevenfiguren zijn perfect getroffen, zoals een slak met
een ouwe oma-kapsel die steeds achter Mike aanzit omdat hij zijn
papieren niet op tijd binnenlevert. De lage, zeurderige monotoon
waarin ze haar cynische teksten debiteert, is bij tijd en wijlen
hilarisch. Of Mike’s verloofde, Celia, een secretaresse met
Medusa-haar, opgemaakt uit slangen. Ik wil me niet inbeelden hoe
intieme avondjes tussen Mike en Celia eruit zien, maar het is wel
lachen.
De stemmen zitten daar natuurlijk voor veel tussen, en Billy
Crystal als Mike en John Goodman als Sully vormen een zeer sterk
centraal duo. De twee acteurs gingen, in tegenstelling tot de
gebruikelijke werkmethode voor een animatiefilm, samen de studio
in. Doorgaans worden alle stemmen afzonderlijk opgenomen, maar hier
denk ik dat de film echt baat heeft gehad bij de mogelijkheid van
Crystal en Goodman om zich in dezelfde ruimte te bevinden, met
elkaar te spelen en soms zelfs te improviseren. De dialogen tussen
hen komen echt tot leven, op een manier die ik in de rest van de
film soms miste. Jennifer Tilly speelt Celia, en wie haar hese
stemgeluid kent zal wel weten wat dat betekent; Tilly is wellicht
de enige vrouw op aarde die letterlijk àlles wat ze zegt met een
slaapkamerstem uitspreekt, al is dat dan de begroeting van haar
vriendje het oog met de woorden: poogely bear! Tel daar nog Steve
Buscemi bij, die getypecast wordt als hagedisachtige slechterik, en
je hebt een behoorlijk indrukwekkende cast bij elkaar.
Dat zit dus allemaal wel goed, maar waar het ‘Monsters, Inc.’, in
tegenstelling tot ‘Shrek’ en het
later uitgekomen ‘Ice Age’ aan
ontbreekt, zijn echt snedige dialogen. ‘Shrek’ zette de klassieke sprookjes
geregeld in hun hemd door bijvoorbeeld tegen de zeven dwergen te
roepen: dead broad off the table, waarbij hij Sneeuwwitje in haar
glazen kist terug in hun handen duwde. En ook ‘Ice Age’ bevatte stoute momenten, zoals het
homofiele koppel nijlpaarden (hoe komen ze er ook bij?). ‘Monsters,
Inc’. daarentegen, alle perfecte mogelijkheden tot ondeugende
grappen ten spijt, blijft braaf binnen de lijntjes van de
Disney-traditie kleuren. De dialogen zijn vlot, maar ze bijten
nooit echt. De humor is grotendeels onschadelijk, gespeend van echt
sarcasme. In plaats van de setting van een letterlijke monsterstad
te gebruiken om de ironische toer op te gaan en – wie weet – zelfs
wat zelfspot in te werken, grijpt Disney toch maar voor alle
veiligheid terug op een dooddoener als het schattige kleine
kindje.
Voor kinderen zal het allemaal wellicht weinig uitmaken, zij
amuseren zich best. Het is voor volwassenen dat Monsters, Inc. het
niet zal kunnen halen bij die andere animatiefilms, die net wat
meer lef hadden. Twee voorzichtige referenties naar andere films –
‘The Right Stuff’, wanneer we de monsters naar hun deuren zien
lopen in slow-motion, en ‘Hollow Man’ tijdens het gevecht met een
monster dat zich onzichtbaar kan maken – zijn niet genoeg in
vergelijking met de dozijnen verwijzingen uit ‘Shrek’. ‘Monster’s Inc.’ werkt gewoon niet
zo goed op twee niveau’s. Hij werkt perfect op het eerste niveau,
in het amuseren van kinderen, maar slechts middelmatig op het
tweede, in het amuseren van volwassenen.
Neemt niet weg dat er heel wat te bekijken valt in ‘Monster’s Inc’.
Uw kroost zal zich anderhalf uur stil houden en zelf zult u een
voortdurende glimlach niet kunnen onderdrukken. Maar die glimlach
had zo gemakkelijk een schaterlach kunnen zijn, dat het echt jammer
is dat men niet net iets verder is gegaan.
http://www.monstersinc.com/
