Nederlands componist, schrijver en docent Leo Samama ontpopt zich de laatste jaren tot dé muziekspecialist bij Home Academy, de marktleider voor wat het uitbrengen van leerrijke hoorcolleges betreft. Na reeds Debussy, Mozart en Beethoven besproken te hebben, legt Samama zich nu toe op Gustav Mahler, wiens symfonieën tot op de dag van vandaag de kroon op het bestaande romantische repertoire vormen.
Home Academy heeft inmiddels zijn kijk verbreed tot een hele waaier aan onderwerpen. Zowel voor wetenschap als voor politiek en kunst is inmiddels ruimte gevonden. Het zijn de meest vooraanstaande sprekers uit België en Nederland die telkens het woord nemen en over een aantal cd’s verspreid een uitgebreid relaas uit de doeken doen. Wie in de lijst met uitgaven grasduint, komt verschillende interessante titels tegen en Home Academy versterkt zijn positie als marktleider door regelmatig met nieuwe projecten op de proppen te komen. Dat Mahler in de reeks “muziek” aan bod zou komen, is eigenlijk geen verrassing want het betreft hier inderdaad een van de belangrijkste componisten ooit. De luisteraar heeft wat dat betreft het geluk dat Leo Samama het woord voert, iemand die erin slaagt zijn enorme enthousiasme voor wat deze componist betreft op heel natuurlijke wijze te delen met de toehoorders. Men hoort Samama kreetjes van verbazing slaken en af en toe vol ongeloof muziekfragmenten becommentariëren, waardoor men ook vanuit de zetel of in de wagen geneigd is heel aandachtig te luisteren naar wat er allemaal omgaat in Mahlers muziek.
Het luisterboek heeft verschillende voordelen boven het reguliere leesexemplaar. Het eerste is de toegankelijkheid van het medium. Een boek kan men niet tot zich nemen tijdens het uitvoeren van een andere activiteit, terwijl dat met luistercd’s natuurlijk wel het geval is. Deze vierdelige lezing rond Mahler vraagt echter de nodige concentratie en wie haar tijdens een andere activiteit probeert te volgen, kan al eens in de problemen komen. Een voordeel dat wél geldig blijft, is echter dat de luisteraar, in tegenstelling tot de lezer, meteen kan gewezen worden op bepaalde ingrediënten in de muziek door middel van de muziek zelf. Men moet kortom geen bijkomende inspanningen doen (zoals zelf cd’s in huis halen en deze dan beluisteren), want Samama reikt het allemaal zelf aan, zowel via het klavier als via letterlijke citaten uit symfonieën (uitgevoerd door uitstekende interpreten zoals Simon Rattle of Nikolaus Harnoncourt). Men kan het gemakzuchtig noemen om de weinige tijd die er is vol te stoppen met muziekfragmenten, maar wie de materie bekijkt, begrijpt dat Samama moeilijk anders kon. Bovendien zijn de muzikale illustraties de meest leerrijke, gezien de abstracte theorie plots heel letterlijk wordt toegepast.
Dat Samama vanuit een enorme expertise spreekt, wordt trouwens snel duidelijk. Zijn achtergrond als componist blijkt bijvoorbeeld uit het harmonische doorzicht in Mahlers muziek, dat Samama echter nooit te ver doordrijft. Deze hoorcolleges blijven gericht op iedereen die een zekere interesse voelt voor Mahlers figuur, waardoor zeker (en vooral?) het lekenpubliek gebaat is bij deze uitgave. Een frustratie voor de meer doorwinterde muziekliefhebber kan zijn dat de spreker zelden helemaal in de diepte gaat in zijn analyses, maar dat is een keuze die Samama wel moest maken. Over amper vier cd’s kan men immers geen dozijn monumentale werken tot op het bot doorgronden, hetgeen de bereidwillige lezer aan de hand van de vermelde bronnen in het bijgevoegde boekje wel zelf kan doen.
Mahler, een hoorcollege over zijn leven en werk wil dus vooral een aanzet zijn tot eigen verdere exploratie, hetzij puur muzikaal, hetzij aan de hand van verdere literatuur. In ieder geval voorziet dit hoorcollege de modale liefhebber van klassieke muziek van meer dan genoeg basiskennis om de Mahler-symfonieën meer naar waarde te kunnen schatten en in het licht van hun tijd inderdaad als revolutionair te kunnen onderkennen. Daartoe kan men ook de korte samenvattingen in het boekje lezen, die de belangrijkste zaken hoofdstuk per hoofdstuk nog eens klaar en duidelijk stellen. Dat meer ervaren melomanen misschien ontgoocheld zullen zijn door de vele anekdotes waarin Samama vervalt en het weinige nieuwe materiaal dat hij aanreikt, neemt niet weg dat deze uitgave ook voor hen een zeer geslaagde samenvatting is van wat als fundamentele Mahler-kennis mag aanzien worden.
