Eens een groentje dat van niets anders kon dromen dan van een carrière als wereldvermaard schrijver, ondertussen een wereldvermaard schrijver die zich in interviews bijna nostalgisch uitlaat over de tijd waarin hij als groentje in het leven stond. Karl Ove Knausgård door en door gelukkig zien, zullen we dat nog meemaken?
Wie er niet van moet hebben, krijgt stilaan waarschijnlijk de indruk dat er nooit een einde komt aan de hype rond de Noorse schrijver. Diens zesdelige Min kamp — voor diegenen die op verkeerde gedachten zouden komen, de vertaling luidt Mijn strijd — is al sinds 2011 voltooid, maar nog steeds reist de auteur de wereld rond ter promotie van de diverse vertalingen. Die verschijnen pas met mondjesmaat, deel per deel. Commercieel behoorlijk interessant voor de schrijver, die om de zoveel tijd in de media opduikt om nog maar eens het verhaal te doen over zijn huzarenstuk van duizenden bladzijden, dat hij in een mum van tijd op papier zette. Wat verwonderlijk blijft is niet zozeer de omvang van de biografische reeks, maar wel wat Knausgård er allemaal in heeft ondergebracht. Nu het allemaal voorbij is, zou hij er, zoals de meeste van zijn collega’s zouden doen, voor kunnen kiezen om enkel de belangrijkste feiten, ontmoetingen en gesprekken in op te nemen, maar de schrijver heeft net het tegenovergestelde gedaan. Met Proustiaanse zin voor detail heeft Knausgård alles in zijn romans willen zetten. Niet de kleur van de sofa of de hoeveelheid kruimels op het tafelkleed, wel alles dat de man gemaakt heeft tot de schrijver die hij vandaag is. Het vijfde deel, Schrijver, zou eigenlijk de kern van de hele reeks kunnen zijn, want de strijd waarnaar in de titel wordt verwezen is niet alleen de strijd met een vaderfiguur, met geliefden, met het liederlijke leven, maar vooral: met de missie die Knausgård wist te hebben. Met de lotsbestemming ooit een schrijver te zijn waar de mensen van gehoord hadden. En niet alleen dat. Een schrijver wiens werk mensen gelezen hadden, en wiens zinnen ze zich konden herinneren. Dat soort schrijver wilde Knausgård zijn. Missie ondertussen volbracht?
Bijzondere inzichten, beeldschone zinnen, fenomenale hoofdstukken: Schrijver loopt er in ieder geval niet van over. Dat is waarschijnlijk het gevolg van de snelheid waarmee de Noor aan zijn eigen portret geschreven heeft: er was tijd, veel tijd, maar te weinig tijd om het te laten bezinken en er iets mee te doen dat groter wordt dan Knausgårds persoon zelf. Net dat is en blijft het voornaamste heikele punt voor wat de zes kanjers betreft: de romans zijn zodanig vol van het ‘ik’ van de auteur, dat er weinig inspirerende vragen of prikkelende ideeën doorsijpelen naar de “algemeenheid” van de lezer. De detailzucht waarmee Knausgård zijn verhaal doet, maakt zijn boeken weliswaar wat zonderling en eigengereid, maar ze vormen ook een zekere belemmering. Daar staat dan weer tegenover dat de delen eigenlijk elk voor zich toelaten dat de lezer er in kan verdrinken. De volheid waarvan eerder sprake, vervult het publiek ook. Het absorberende vermogen van deze boeken verklaart allicht hun grote succes — lezers die ook met Schrijver in de eerste lentezon wegduiken, lopen het risico er verbrand uit terug te komen: zozeer slaagt Knausgård er soms in zijn lezers mee te zuigen in het universum van zijn jongere jaren. In dit deel geeft hij de periode waarin hij zelf de schrijver werd die hij vandaag is, overigens prachtig vorm. De muziek van zijn jeugdjaren, het soort feestjes dat daar bij hoorde, de atmosfeer van het gezapige leven en vooral het verlangen om avonturen te beleven en die naderhand in boeken te verwerken: Knausgård maakt het allemaal heel aannemelijk. Wie hoort de decibels niet ruisen in de oren, wie voelt niet de zweterige handen van de jonge schrijver, koortsig op zoek naar succes…? Hoewel Knausgård er niet abstract bij stil staat, is Schrijver inderdaad het boek waar de schrijver pas echt gestalte krijgt. Gezegd wordt dat in Vrouw, de finale van de cyclus, alle delen zullen samenkomen. Knausgårds voorliefde voor de vrouw kennende, is het goed mogelijk dat hij zich met volle overgave op dat deel heeft gestort. In afwachting (de vertaling verschijnt deze zomer) is Schrijver, samen met eersteling Vader het knapste deel van de reeks. Mede dankzij Marianne Molenaar, die de rock-’n-roll van Knausgårds Noors nog maar eens naar ritmisch Nederlands heeft weten om te zetten.
