Of hij ooit nog die vervolgen op The Girl with the Dragon Tattoo zal draaien is, drie jaar na datum, nog altijd niet duidelijk, maar met zijn nieuwste, Gone Girl, waagt David Fincher zich alvast op gelijkaardig terrein. Opnieuw verfilmt hij een sensationele potboiler (zij het dan wel een die opmerkelijk beter geschreven was dan Stieg Larssons trilogie), en opnieuw concentreert de plot zich voor een groot deel op de omkering van gender roles – het verhaal levert alweer een kritische, zelfs perverse blik op de (machts)verhoudingen tussen man en vrouw, die niet alleen in de Millennium-trilogie al aanwezig was, maar ook in de tv-serie House of Cards, die Fincher de laatste jaren produceerde. Wat allemaal goed en wel is, zo lang je niet té hard nadenkt over het feit dat Fincher ook de man is die in een vorig leven écht ontregelende cinema maakte als Seven en Fight Club.
Het scenario, geschreven door Gillian Flynn en gebaseerd op haar eigen boek, draait rond Nick Dunne (Ben Affleck), een cafébaas in een klein stadje in Missouri die op een dag thuis komt om te ontdekken dat zijn vrouw Amy (Rosamund Pike) spoorloos verdwenen is. Hij haalt de politie er bij en het duurt niet lang voordat de eerste beschuldigende vingers zijn richting uit wijzen. De bewijzen stapelen zich op, maar een lichaam wordt er niet gevonden: is Nick een vrouwenmoordenaar of niet?
Veel meer van de plot weggeven, zou zonde zijn, want Gone Girl is in eerste instantie een twisty, turny thriller die elke tien minuten een belangrijke wending op je afvuurt en die, in het diepste van zijn ziel, veel verwantschap toont met de stomende, kinky thrillers die in de jaren tachtig en vroege jaren negentig populair waren. Gone Girl had perfect in 1991 gemaakt kunnen worden met Michael Douglas in de hoofdrol. Je krijgt personages die, of ze zich nu schuldig hebben gemaakt aan moord of niet, weinig sympathiek zijn; een vunzig, seksueel geladen sfeertje; een zwartgallig wereldbeeld en een plot die gaandeweg uitzinniger wordt: Paul Verhoeven zou zich hier in de fleur van zijn fladder mee geamuseerd hebben, niet te geloven.
Het probleem is alleen dat David Fincher niet de man van de ongegeneerde pulpiness is. Elk project waar hij aan begint, wil hij haast automatisch verheffen naar iets serieuzer, iets met meer gravitas, door zich te concentreren op een strakke visuele stijl en door te hameren op wat voor thematiek er dan ook te rapen valt. Exact dat zelfde deed hij met The Girl with the Dragon Tattoo: hij begon aan dat boek te trekken en te sleuren om er meer van te maken dan wat het is en ondertussen vergat hij een beetje om zich te amuseren. (Ooit kon hij dat trouwens wél – zie het onderschatte Panic Room.) Gone Girl heeft daar ook last van – het syndroom van de te serieuze regisseur. Geen wonder dat de beste scènes degene zijn waarin hij dat allemaal even loslaat en zich gewoon durft te smijten in de inherente vunzigheid van zijn verhaal. (En die scènes zijn er overigens best wel, met als uitschieter – we proberen echt niet te veel te verklappen – een zeer memorabele bedscène naar het einde van de film toe.)
Gelukkig voor Fincher is Gone Girl wel degelijk een beter boek dan Girl with the Dragon Tattoo, dat buiten een clevere structuur, die ons afwisselend meeneemt in het perspectief van Nick en Amy, ook best wel een paar thema’s heeft waar Fincher zijn tanden in kan zetten. Gone Girl is voor een groot deel een pikzwarte analyse van de manier waarop mensen in een relatie altijd een masker voor elkaar blijven opzetten. In het begin wil je altijd de beste versie van jezelf zijn. Na een tijdje houdt dat op, maar er blijven altijd delen van jezelf verborgen en de vraag wat de ander denkt, is de enige die je nooit met zekerheid kan beantwoorden. Dat idee van een relatie als rollenspel is erg krachtig, en wordt met veel bittere, zwarte humor in beeld gebracht.
Anderzijds is er ook de manier waarop Nick zijn onschuld niet alleen staande probeert te houden tegenover de politie, maar misschien nog meer tegenover de publieke opinie. De pers kampeert aan zijn deur, en een glimlach, een verkeerd gekozen woord, kan al genoeg zijn om de meute er van te overtuigen dat hij een moordenaar is. Mediageniek zijn, wordt gesuggereerd, is bijna even belangrijk als onschuldig zijn. Dit gegeven werd in het boek beter uitgewerkt, maar Fincher geeft de infotainment-meute er wel op een amusante manier van langs.
En met die ideeën heeft Fincher dan ook duidelijk meer affiniteit dan met de sensationele aspecten van de plot. Misschien heeft hij gewoon te veel goede smaak, waardoor hij de indruk geeft enigszins schoorvoetend aan de sexy en gewelddadige aspecten van zijn verhaal te beginnen. Terwijl net die B-filmaspecten een belangrijk deel uitmaken van de aantrekkingskracht van het verhaal. Gone Girl is in principe een sensatiefilm waar een paar interessante thema’s in terug te vinden zijn, geen ideeënfilm met hier en daar een sensationele scène. Maar dat is wel hoe Fincher het lijkt te benaderen en dat wringt soms.
Nu goed, niemand hoeft Fincher te leren hoe je een thriller regisseert: Gone Girl is een extreem beheerste, uitgecalculeerde film waarin niets toevallig of overbodig is en Flynns plotwendingen wérken wel degelijk. Op visueel vlak blijft Fincher een van de weinige regisseurs die digitale fotografie er bijna even goed kan doen uitzien als echte film, met textuur, knap kleurengebruik en een nauwkeurige framing, met dank aan chef camera Jeff Cronenweth.
Bovendien haalt hij het beste uit zijn acteurs: Ben Affleck was zelden beter, hoezeer hij misschien ook getypecast is als “the man you love to hate”, en Rosamund Pike krijgt eindelijk eens een rol met wat vlees aan. Waarschijnlijk zal haar prestatie voor de meeste mensen pas écht klikken als ze de film een tweede keer zien, wetende waar het allemaal naartoe gaat. Wie het boek heeft gelezen, weet meteen waarom de toon die ze aanslaat, ideaal is. In een belangrijke bijrol als Nicks tweelingzus zien we trouwens de geweldige Carrie Coon, die onlangs te zien was in de tv-serie The Leftovers en zich ontpopt tot een razend sterke karakteractrice.
Dus ja, er zat misschien een andere film in Gone Girl, die net iets beter zou zijn geweest. En misschien moet Fincher zich maar eens concentreren op verhalen met meer fond, als hij dan toch serieuze films wil maken. Maar Gone Girl is wel superieure mainstream cinema, zoals we die al een hele blockbusterzomer lang niet meer gezien hebben.
