Drie jaar na zijn succesvolle Ensorbiografie beschrijft Eric Min opnieuw een boeiend levensverhaal. Kunst, liefde en armoede staan centraal in het korte, doch bewogen leven van Rik Wouters. Dankzij de vele bronnen wordt de mythische verhouding tussen de populaire kunstenaar en zijn vrouw Nel uitgediept en genuanceerd.
Kunstcriticus en essayist Eric Min schreef in 2008 een biografie over James Ensor. Rik Wouters kwam hierin reeds als een nevenpersonage voor. Min was tijdens zijn onderzoek naar Ensor gebotst op een hoop ongepubliceerd materiaal over de vroeg gestorven Mechelse kunstenaar Wouters en dat noopte hem tot verdere exploratie. Hij had de werklust om alle documenten door te nemen en destilleerde er de details uit die in zijn monumentale biografie de nuance construeren. Min toont aan dat er inderdaad discrepanties bestaan tussen wat tot nu algemeen over Wouters werd aangenomen en wat alle extra bronnen te zeggen hebben. Dat het boek niet alleen op wetenschappelijke wijze verschillende perspectieven inneemt om dezelfde feiten te completeren, maar ook nog eens vlot leest als een roman is een grootse prestatie.
Hoewel Rik Wouters slechts 34 jaar oud werd (1882-1916), leefde hij toch lang genoeg voor een lijvige biografie. Zijn tragische leven was in 1944 al onderwerp van een boek van zijn muze en vrouw Hélène ‘Nel’ Duerinckx, die hem 55 jaar heeft overleefd. Het is naar dit boek dat het meeste dat van de schilder geweten is nog terugwijst, hoewel het een persoonlijk relaas blijft, met weglatingen en een geïdealiseerd beeld van zowel de kunstenaar als zijn relatie tot Nel. Eric Min springt omzichtig om met deze getuigenis en voegt er onder andere de vele brieven van Nel aan Ludo Van Bogaert aan toe.
In zijn geboortestad Mechelen leerde Rik Wouters omgaan met beitel en schaaf in het atelier van zijn vader, die meubelmaker was en sculpturen uit hout vervaardigde. Al snel trekt hij naar de academie in Brussel, waar hij in contact komt met andere kunstenaars. Het is ook daar en rond 1902 dat hij Nel leert kennen, die dan nog heel jong is, maar al een knappe, intelligente en grillige vrouw. Ze zou Wouters’ model blijven tot de laatste snik en Eric Min beschrijft hoe ze altijd door hem werd gevolgd, steeds inspirator en onderwerp van het werk tot in de meest intieme momenten. Wat de door Nel naderhand gecreëerde mythe wil doen geloven, rijmt niet met Mins vondsten over de conflicten tussen de twee die het gevolg waren van Wouters’ obsessie voor dat ene vrouwenlichaam.
Het koppel woonde in een piepklein huisje van een arme buurt in Bosvoorde, met op zolder het atelier. Ze leefden in bittere armoede aangezien het weinige geld opging aan canvas, penselen,… Vanaf 1912 raakt de artiest in een stroomversnelling, beleeft een kortstondig succes, maar helaas komt daar in 1914 een eind aan als hij wordt opgeroepen naar het front. Er volgt een schrijnende periode van desertie en krijgsgevangenschap waarin de ziekte waaraan Wouters lijdt meer op de voorgrond komt. Wat eerst onverklaarbare hoofdpijnen waren, blijkt later de kanker te zijn waaraan hij zou sterven.
Het beklijvende levensverhaal is de achtergrond waartegen zich Wouters’ artistieke evolutie aftekent. Begonnen als beeldhouwer en gaandeweg geëvolueerd tot schilder in een lange worsteling met de materie, legt Min eveneens nadruk op Wouters als tekenaar. De meer dan 1000 tekeningen getuigen inderdaad van een enorme artistieke kracht. Wouters schiep daarnaast meer dan 200 schilderijen die blijven aanspreken door hun heldere, lichte kleurgebruik en eigenzinnige compositie. Hij blijft kortweg een van de populaire Belgische kunstenaars waarvan het werk blijft aanspreken en door zijn typische stijl goed herkenbaar is. De krachtlijn tussen zijn oeuvre en levensverhaal is de nimmer aflatende productiedrang. Zelfs in de moeilijkste omstandigheden kon hij niets anders dan hard werken.
Het noodzakelijke verhaal van Rik Wouters vindt in de biografie van Eric Min op prachtige wijze, uitvoerig gedetailleerd en genuanceerd, haar definitieve neerslag. Min schrijft beheerst, een beetje plechtstatig, en laat de ontroerende levensloop je naar de keel grijpen. Aangevuld met mooi beeldmateriaal is het een niet te missen boek voor elke kunstliefhebber.
