Hoort een schrijver zich te beperken tot zijn of haar levenswereld in de hoop dat dit alsnog het louter individuele overstijgt of dient hij/zij van bij de start de universele thema’s van leven en dood aan te kaarten? En in hoeverre kan of mag een boek een duidelijk therapeutische waarde hebben?
Afgaand op de eerste helft van Annelies Verbekes Vissen Redden zal iedereen geneigd zijn om de tweede piste te volgen. Want ook wie zich ver van roddelblaadjes en rode loperklap hield, had ongetwijfeld ergens gelezen dat de relatie van de jonge schrijfster op de klippen gelopen was. Bovendien gaf Verbeke grif toe dat haar persoonlijk (liefdes)leven in het boek geslopen was. Het maakt de thematiek van Vissen redden voyeuristisch maar ook gênant, vooral omdat het zelfbeklag haast tastbaar wordt en in de eerste helft van het boek nergens een meerwaarde biedt.
De premisse van Vissen redden is veelzeggend: schrijfster Monique Champagne krijgt nadat haar relatie op de klippen gelopen is, het aanbod van wetenschapper Sven Nootjes om op enkele congressen een lezing te geven over overbevissing omdat zij in tegenstelling tot zijn collega-vorsers emotie in haar teksten weet te leggen. Champagne, die sinds de breuk zichzelf tot doel heeft gesteld de vissen te redden, gaat als rechtgeaarde zeloot uiteraard gretig op het aanbod in. Niet alleen krijgt ze zo de kans haar verleden achter zich te laten, maar heeft ze ook het gevoel eindelijk bij te dragen tot de wereld.
Zoals te verwachten was, reageren de congresgangers met gemengde gevoelens op Champagnes lezingen. Sommige vinden het maar niets, terwijl anderen er een aangename verstrooiing in zien. Alleen de Oostenrijkse bioloog Oskar is geïntrigeerd door Champagne en geeft haar zijn niet-gepubliceerde roman mee, in de hoop zo dichter tot haar te komen. Wanneer Champagne door een andere congresgangster (Michaela) verward wordt met Oskars oude vriendin Stefanie en het spel besluit mee te spelen, gaat de bal aan het rollen. Gewrongen tussen Oskar en Michaela enerzijds en een verleden dat ze wil vergeten anderzijds, verliest Champagne zich steeds meer in een web van leugens en het verlangen de wereld en de vissen te redden.
Het is een intrigerende premisse die zijn tijd vraagt om te ontplooien. Verbeke weet het geheel tot een goed einde te brengen maar vooraleer het zover is, dienen we eerst een honderdtal pagina’s te doorworstelen waarbij Champagne vooral als een vervelende vrouw wordt afgeschilderd die maar niet in het reine kan komen met haar stukgelopen relatie. Het wordt met elke pagina moeilijker om in het verhaal niet een “van zich af schrijven” van de persoonlijke demonen te lezen. Verbeke slaagt er in die eerste hoofdstukken niet in om het gevoel universeel genoeg te maken of voldoende sympathie voor het personage op te wekken dat het zeurderige karakter van Champagne met de mantel der liefde zou kunnen bedekken.
Het is vreemd om vast te stellen dat Verbeke na Slaap! en Reus in de val van debutanten trapt die er vaak nog te weinig in slagen het persoonlijke uit het verhaal te filteren,. Weliswaar weet ze zichzelf bij te sturen en het verhaal alsnog te redden, maar toch blijft het een smet dat ze dit niet van bij de start kan. Vissen Redden is finaal een verdienstelijk werk waarin het absurde, eigen aan Verbekes werk, opnieuw een plaats krijgt, alleen zou een schrijfster met haar ervaring het verhaal veel sneller op de juiste snelheid moeten krijgen dan hier het geval is.
