‘Keep low expectations and life gets pretty good’, wist Anthony Hopkins ons al eens in te fluisteren tijdens een glas Chianti. Of we dus iets van verwachtingen hadden na de twee vorige toch te middelmatige Afghan Whigs-platen? Niet echt, neen. Met de nodige argwaan, die noodzakelijke kritische houding en een brandblusser binnen handbereik legden we How Do You Burn? dan maar op de ingevette rooster.
Mochten The Afghan Whigs een vrouw zijn; Leonardo DiCaprio had ze al lang de deur gewezen. Al sinds 1986 immers – weliswaar met een pauze van een dikke tien jaar en een wisselende bezetting – dealen Dulli en zijn Whigs ongegeneerd in soulvolle rock met een zwart kantje. Dat leverde vooral in de jaren negentig klassiekers op als het onverwoestbare Gentlemen (1993) of het intense Black Love (1996). Terwijl grunge toen vooral schoorvoetend en gedrogeerd naar luide gitaren en heavy metal lonkte, wroette Greg Dulli zich een weg door de modder om vaker wel dan niet uit te komen in Motown. Het maakt van The Afghan Whigs dan ook nog steeds een vreemde eend in de huidige muziekwereld: songs en gitaren doen er nog toe, en confetti of andere afleidingsmanoeuvres op het podium zijn uit den boze. Zelfs na de voorbije vijf jaar, zelfs na dat wisselvallige In Spades.
In die tijd gooide corona – ach, weet u nog? – ook behoorlijk wat roet in de soep van Dulli. Hij kon de baan niet op om zijn prima soloplaat (Random Desire uit 2020) wat glans te geven en moest in stilte afscheid nemen van gitarist Dave Rosser, Twilight Singer-kompaan Shawn Smith en bloedbroeder Mark Lanegan, die hem postuum alvast de titel van deze plaat aanreikte. Voor deze negende van de Whigs zat de groep dan ook bijna noodgedwongen amper samen in de studio. Met drummer Patrick Keeler, producer en gitarist Christopher Thorn sleutelde Dulli gedurende een veertiental maanden in een opnamestudio in Joshua Tree aan de nummers, die dan doorgestuurd werden naar de andere bandleden. Vanuit Cincinnati, New Jersey en New Orleans werden dan weer wat viool- en baspartijen teruggestuurd.
Klinkt klinisch, maar vanaf opener “I’ll Make You See God” vliegen alle vooroordelen wel degelijk fors door het venster. Het openingsnummer staat je onmiddellijk met de benen wijd vuil aan te staren, vermengt adrenaline met machismo en scheert rakelings langs alle bochten. Het is donker, we worden opgejaagd als een konijn door koplampen en Dulli brult dat wat moet zijn, zal zijn. Geen wonder dat het op de soundtrack voor het racegame Gran Turismo 7 belandde. How Do You Burn? Met een verschroeiende start alvast.
De schreeuw van Dulli krijgt alles gelukkig wel terug op het juiste baanvak. Net op tijd alleszins om – we hadden toch niet eerst nog een virtueel rondje mogen rijden op Francorchamps – dromerig en wanhopig de zonsondergang tegemoet te rijden in “The Getaway”. Onder begeleiding van treurige violen, de grom van Mark Lanegan en de geest van CCR dwalen de gedachten af.
Na twintig minuten echter, exact in de helft van deze afdaling in de zielenroerselen van de frontman, zit Greg Dulli al op de knieën om vergeving te smeken. Méér vintage Whigs dan op de succulente soulsong “Please, baby, please” wordt het niet. Hunkeren met stijl is dit. En niemand zingt ‘baaaby’ beter dan Dulli, al heeft hij toch nog best wat goed volk opgetrommeld om op How Do You Burn? wat vocale ondersteuning aan te reiken. Zo biedt Susan Marshall, die ook al meezong op het album 1965, de getergde zanger een schouder én haar indrukwekkende longinhoud aan in het broeierige “Catch A Colt”. Van Hunt, die in 2012 ook al mee op tournee ging met de band, haalt dan weer zijn beste falsetstem boven voor twee nummers (“Jyja” en de behoorlijk onrustige gospelsong “Take Me There”).
Hoogtepunt is echter de bijdrage van Marcy Mays, die in 1993 op het meesterwerk Gentlemen Dulli een spiegel voorhield in de pijnlijke ballad “My Curse”. De zelfhaat bleek ondraaglijk. Toen zweeg Dulli, deze keer neemt hij het halfweg over van Mays in het verstikkende “Domino and Jimmy”, een uppercut van een update. Melancholie is één ding, maar wanneer het knaagt en blijft knagen is hulp verder af dan ooit. En toch heelt de strofe ‘I am your sadness, baby/Your light of day/Like a living ghost/You get lost inside my head’ meer wondes dan verwacht.
Er wordt niet altijd even diep met de spade in de ziel gepookt als op Gentlemen en we denken vaker aan 1965 dan eigenlijk nodig is, maar tien nummers en veertig minuten lang is dit toch een behoorlijke mokerslag die bij elke beluistering onze afwachtende houding nog wat meer uitlacht.
De negende Van Dulli & co is dan ook een geweldige symfonie die je bruusk tegen het canvas mept, je naar adem happend achterlaat, maar je tegelijkertijd met een bemoedigend schouderklopje terug recht helpt. Platen als How Do You Burn? zijn dan ook efficiënter dan een doosje paracetamol of ibuprofen. Haal ze in huis.
Afghan Whigs gooien met bommen en granaten op 2 november in De Roma in Antwerpen.
