Geef toe: meestal zijn ze uw aandacht niet waard, de kerstnummers die u het vaakst op de radio hoort. Platenfirma’s en artiesten denken een slaatje te kunnen slaan uit postironische kitsch door muzikale equivalenten van plastic kerstbomen op ons los te laten. Tijd dus dat het eens aan professionals wordt overgelaten, en wie beter dan een team kenners van enola om u vijftien waardevolle kerstnummers aan te bieden?
Vorig jaar hoopten we dat onze lijst van kerstmuziekjes een eenmalig initiatief mocht zijn in wat we barre tijden konden noemen. Het was in onze gedachten een one-off, een afscheidsgroet – tot ziens en tot nooit meer! – en een herinnering aan het vreemde jaar dat 2020 was. En zie ons hier nu weerom zitten, in de shit. Dezelfde shit als vorig jaar dan nog.
Na de aanbevelingen van onze expertengroep vorig jaar besloot het overlegcomité van radioprogrammatoren om onze richtlijnen naast zich neer te leggen. “Wat goede kerstmuziek is, da gade gij niet bepale!”, luidde het antwoord. De situatie laten betijen bleek echter geen oplossing te zijn. Van de gevreesde kerstmuziek kwamen er dit jaar immers zelfs nog angstwekkende varianten erbij. Denk aan Ed Sheeran of ABBA en huiver.
Als enigen doorzien wij echter het complot van de door de verzuilde overheid gesanctioneerde radionetten die ons een traditioneel waanbeeld van suikerzoete en makkelijk in het oor liggende muziek als hoeksteen van geluk voorschotelen. Overtuigde anti-Whammers als we zijn, stropen we onze mouwen op en halen voor de strijd onze bizonmuts van de kapstok. Heilige huisjes moeten immers bestormd worden. Daarom vindt u hieronder een verse lading kerstmuziek die buiten de lijntjes kleurt.
Sinéad O’Connor :: Silent Night
Hebben wij u ooit al eens gezegd dat Sinéad O’Connor de beste zangeres – nee, vertolker – van haar generatie is? Rats vergeten, zegt u? Wel dan: van haar generatie is Sinéad O’Connor met voorsprong de strafste strot, de geweldigste vertolker. Natuurlijk is er “Nothing Compares 2U”, dat onbeduidend B-kantje van Prince dat zij tot eenzame hoogte optilde, maar luister ook naar wat ze hier met de kerstklassieker der kerstklassiekers doet: niéts, maar het is genoeg om je voor één keer nog eens te doen luisteren naar dat suffe nummer.
Mogwai :: Xmas Steps
Eind jaren ‘90, toen de dieren nog spraken en Stuart Braithwaite nog hoofdhaar had, liet Mogwai aan de wereld weten wat zij van kerst vonden. En van avondklokken. Spoiler alert, “Xmas Steps” is een muilpeer waar weinig geduld met versieringen en kerstbomen uit spreekt. Gitaren meanderen heen en weer onder een huilende viool, om af en toe te ratelen als een machinegeweer. In Glasgow vieren ze kerstmis blijkbaar niet onder een gezellige boom maar met een groot bitter bier ergens aan een toog. Recent werden alle drie de EP’s van Mogwai uit die periode nog eens mooi gebundeld heruitgegeven op vinyl. Een aanrader als u nog geen cadeau had voor die ene nonkel die zich nog steeds drieëntwintig waant en ervan overtuigd is dat postrock nog steeds hip is.
Galaxie 500 :: Listen, The Snow Is Falling
De alternatieve Amerikaanse band Galaxie 500 was dertig jaar geleden slechts een kort leven beschoren. Na drie albums hielden ze het in 1991 voor bekeken wegens interne spanningen. Op hun zwanenzang This is Our Music vind je “Listen, the Snow Is Falling”, een nummer dat gelukkig getuigt van geen andere spanning dan de onderhuidse onrust die je bekruipt wanneer je luistert naar deze acht minuten durende song. Dankzij de combinatie van een sneeuwstorm aan repetitieve en galmende gitaarpartijen (die op tijd en stond doorsneden worden door gierende gitaarsolo’s) en de onderkoelde zang van bassiste Naomi Yang waaiert het nummer hypnotiserend uit als een compositie van The Velvet Underground.
Misschien zijn die prettig prikkelende weerhaken in het gemoed niet eens zo vreemd te noemen, wanneer je weet dat dit nummer een cover is van iedereens minst favoriete Beatle, Yoko Ono, die niet onbetuigd genoemd kan worden in het creëren van onderhuidse spanningen. Het origineel was een b-kantje van Lennons “Happy X-Mas (War is Over)” en is een van de meer poppy nummers die Ono schreef. Ono’s versie is charmant te noemen, de cover van Galaxie 500 is subliem.
Shame :: Baldur’s Gate
Anders dan die van Mogwai, zijn die van Shame nog steeds jong en boos. Of hoeveel kerstsongs kent u die beginnen met “If I could rip off all my skin”? Charlie Sheen houdt in parlandostijl de vreemde metaforen een heel nummer lang vol, om dan toch te eindigen op “A conventional, cliched fanatic / But fuck it / A Christmas story / Take me gently.” Voor hun kerstsingle van dit jaar laat de band daarbij wel de prikkeldraad die rond hun postpunkgitaren zit, even thuis. In de plaats komt een vrij lo-fi gitaartje met een al even lo-fi keyboardje. Het doet een beetje denken aan de eerste noten die je als kind speelt op de plastic Casio piano die je cadeau gekregen hebt.
Al Jourgensen :: It’s Always Christmas Time
Yup. Dié Al Jourgensen. Een kerstnummer. Hadden wij ook niet zien komen, maar in 2009, ter nagedachtenis van de overleden Killing Jokebassist Paul Raven, was er plots dit “It’s Always Christmas Time”, dat de ex-Ministryzanger schreef met Mark Gemini Thwaite. Die laatste zorgde ongetwijfeld voor de heerlijk droompoppy gitaarlijn, waarover bompa Jourgensen maar wat te brullen heeft. Check ook de geweldig bezopen introductie die hij het filmpje meegeeft.
Rotary Connection :: Peace at Last
De psychedelische soulband Rotary Connection boog zich in 1968 op hun derde album Peace over verschillende onderwerpen in verband met het kerstfeest. Naast serieuze topics als de vredesbeweging tijdens de Vietnamoorlog, namen ze ook het in de nevelen van mysterie gehulde personage van de kerstman onder de loep. “Why does Santa come down the chimney / If he were cool he would come through the door”. Het antwoord is volgens hen heel simpel: “But I know why / The kid is high”.
Het einde van de jaren zestig blijft weliswaar het tijdsgewricht waarin men de kalkoen liefst glazuurde met dikke lagen psychotrope stoffen, dus is de gedachte om de kerstman te betrappen terwijl hij de maretak oprookt niet eens zó vreemd, maar muzikaal vertoont het geheel alvast een sterke focus. In de traditie van de beste sixties soulbands houden ze hun absurde gedachtekronkels tegen het licht van loepzuivere vocale harmonieën met rijk gearrangeerde muziek en mooi aanzwellende strijkers op de achtergrond. Dit waren dan ook niet zomaar wat onbeduidende muzikanten: de band werd opgericht door de zoon van de eigenaar van het Chess-label, zou Muddy Waters nog begeleiden én had een piepjonge Minnie Riperton in de rangen, alvorens ze wereldberoemd zou worden met de monsterhit “Loving You”. Een prachtnummer vanop een kerstalbum dat met een understatement ‘interessant’ mag genoemd worden.
Tom McRae :: Wonderful Christmas
Onze favoriete brompot-bard heeft wel meer songs waarin de hoofdpersonages de feestdagen alleen en bezopen doorbrengen. Op zijn cover van “Wonderful Christmas” van Paul McCartney maakt Tom McRae het wel heel bont. De tristesse zit hem niet in de tekst. McCarney beschrijft daarin hoe alle kinderen liedjes zingen en we allemaal samen een wonderlijke kerst hebben. Die sfeer staat McRae, zwartgallige als hij is, nu niet bepaald op het lijf geschreven. McRae zingt zijn cover dan maar zo levensmoe en laat zijn piano zo huilen, dat hij de olijke kerstsfeer van het origineel volledig teniet doet en er zijn eigen fles tristesse van een goed jaar over uit giet. Je moet het hem nageven: McRae weet echt in alles droefheid te vinden.
The Band :: Christmas Must Be Tonight
Vorig jaar mocht de grote Bard nog in dit overzicht komen opdraven, dit jaar is het de beurt aan zijn – bij gebrek aan een beter woord, want dit is hen oneer aandoen – begeleidingsband, een muziekband die zo uniek was dat ze zelfs geen echte bandnaam nodig hadden. Ze waren gewoon The Band. Vier van de vijf muzikanten waren uit Canada afkomstig en vertrouwd met het bijtende gevoel van de koude in de decembermaand, maar daar valt niets van te horen in dit warm kerstnummer. De zon schijnt nu eenmaal altijd in Californië waar dit nummer werd opgenomen in de Shangri-La studio’s.
“Christmas Must Be Tonight” werd opgenomen in 1975, tijdens de sessies van wat het album Northern Lights / Southern Cross zou worden, één jaar voor de groep op The Last Waltz ontmanteld zou worden. “Christmas” verscheen niet op het album zelf, maar wel op de reissue uit 2001 en het is een heerlijk traditionele lap americana met niet-ironische teksten geschreven vanuit het standpunt van de herders die bij nachte in het veld lagen. Het is de simpele kijk op het gebeuren die zo diep snijdt: “How a little baby boy bring the people so much joy / Son of a carpenter, Mary carried the light / This must be Christmas, must be tonight”. Een lichte vibrato in de stem, mooie samenzang en een orgeltje dat de gezangen ten hemel doet stijgen, meer moet dat niet zijn om ons de kerstperiode te doen omarmen voor wat ze is: hartverwarmend.
The Jive Turkeys :: Get Down Santa
De kerstman wil ook wel eens wat anders dan langs de schoorsteen naar beneden glijden, soms wil hij ook gewoon eens samen met de mama lekker zijn booty shaken. Enter The Jive Turkeys, vier muzikanten uit Ohio met roots in de hiphop, maar die hier rauwe funk als peentjes zweten. Met hun combinatie van bas, drum, orgel en gitaar klinken ze even oud en organisch als The Meters in hun meest pure vorm.
In 2010 brachten ze een dubbele kerstsingle uit: “Get Down Santa” en “Funky Jesus”. Terwijl het laatste nummer zwelgt in orgelpartijtjes en zeker ook niet onaardig is, draagt het eerste toch onze voorkeur weg, vanwege een strakkere focus en beestige boogie. Kerstbelletjes leiden de dans in waarna de drums de zaak in gang trappen, de slaggitaar even makkelijk weghapt als een verse portie kroketten aan de dis en elke break – met speels intermezzo – een nieuwe gang van dit smakelijk muzikaal feestmaal aankondigt.
AC/DC :: Mistress for Christmas
Brian Johnson doet niet mee aan kerstlijstjes en drawnames.com. Daar is hij de man niet naar. Wie wil weten wat hij onder de kerstboom wil, kan een eerlijk antwoord krijgen: “Jingle bells, jingle bells / Jingle all the day / I just can’t wait till christmas time / When I can grope you in the hay”. Het mag duidelijk zijn waar Brian’s prioriteiten liggen en weet gerust dat het niet bij langdurige familiefeesten was: “Love’m and leave’m, on with the show”.
Ook Angus Young mocht in 1990 – “Mistress for Christmas” is te vinden op The Razors Edge – zijn geliefde pakje onder de kerstboom openen. Het is wat hij élk jaar vraagt: dezelfde drie akkoorden waaruit ongeveer élk nummer uit de catalogus van AC/DC is opgebouwd. Gelukkig maar, want tradities zijn er immers om in stand te houden. Net als Kerstmis.
Dead Can Dance :: Advent
De adventsperiode, in het geval dat die lessen godsdienst ver weg zouden zitten, zijn de vier weken voor kerst waarin gelovigen zich voorbereiden op de geboorte van Christus. Geen idee waar Dead Can Dance zich op voorbereidde, maar sacraal klinkt het wel (en een tikkeltje verontrustend). Nog stevig geworteld in de postpunk, hoor je op “Advent” van tweede plaat Spleen and Ideal toch ook al wat de dramatische gothiek van het latere werk van Dead Can Dance. Het nummer past in ieder geval perfect bij de donkere decembermaanden, waarin je vooral kan dromen van de “days to come”.
Snoop Doggy Dogg en vrienden :: Santa Claus Goes Straight to the Ghetto
Het beruchte raplabel Death Row Records was niet meteen een huis van familiale waarden te noemen. Contractbesprekingen werden bij tijd en wijle gevoerd door kleerkasten die met baseballknuppels in de hand aan de onderhandelingentafel aanschoven. Ook hun relatie ten opzichte van druggebruik kan moeilijk stichtend genoemd worden. Toch waren de heren in 1996 in een jolly mood en brachten ze het album Christmas on Death Row uit, waarvan “Santa Claus Goes Straight to the Ghetto” de perfecte opener was.
Death Row was natuurlijk het label van Dre, Tupac en Snoop. Zij werden omringd door vaak al even getalenteerde vrienden en familieleden die mee mochten rappen en samen Tha Dogg Pound werden genoemd. Deze posse cut drijft op een heerlijke sample van Isaac Hayes’ “Do Your Thing” met een bezwerende baslijn, gortdroge drumtics en soulblazers die het refrein van een mooie strik voorzien, terwijl Snoop de klassieker “Twelve Days of Christmas” vol ongein in zijn rizlavloeitje draait (“Now on the first day of Christmas, my homeboy gave to me / A sack of the Krazy Glue and told me to smoke it up slowly”). Ook andere Pounders zoals Daz Dillinger en Bad Azz dragen hun steentje bij, maar fantaseren over hoe de komst van de kerstman een lichtpuntje mag zijn in het harde leven van de ghettokids: “Life is so crucial and cold, as for, for the children / In this world they hopes and dreams can’t unfold”.
De betreurde Nate Dogg strooide vanouds als een kerstelf toverstof over het refrein, met zijn stem zo zoet als suikergoed. Het resultaat is een nummer om door de boxen van je (kerst)slee met open dak te jagen, terwijl je onder een zonovergoten hemel cruiset over door palmbomen omzoomde straten.
The Flaming Lips :: Peace on Earth/ Little Drummer Boy
Voor wie zijn kerst het liefst doorbrengt tussen Romeinse legionairs met blauw haar en groene gezichten aangevoerd door een knotsgekke sjamaan: weet dat The Flaming Lips er zijn voor u. Met hun versie van “Peace on Earth / Little Drummer Boy” tonen de Lips dat ze als geen ander een hoopvolle boodschap kunnen verspreiden zonder pathetisch te klinken, zélfs met Kerstmis. Wayne Coyne speelt de lichtjes kierewiete maar goedaardige man die wil dat het kerstfeest echt voor alle kinderen een mooie tijd kan zijn, in vrede en welzijn. Deze kerstsong is de warme knuffel from outer space die we dit jaar wel kunnen gebruiken, het psychedelisch fleecedeken waaronder je je in de zetel verstopt.
Prince :: Another Lonely Christmas
Zelfs onze favoriete funk-elf verruilde ooit zijn paarse puntschoenen voor rood-groene exemplaren. Maar eerder dan jolige kerstvreugde strooide hij hier een hardcore bummer-song uit over de mensen. “Another Lonely Christmas” gaat over een man die terugkijkt op zijn relatie met de liefde van zijn leven, totdat deze het leven liet op kerstdag. Sindsdien zijn in tranen verdronken en bezopen kerstdagen vaste prik: “Every Christmas night for seven years now / I drink banana daiquaris ’til I’m blind”. Je hoeft je niet af te vragen waarom dit nummer nooit het meest populaire uit ‘s mans catalogus werd.
Bovendien hangt er een zweem van mysterie rond het nummer. Zo weet niemand wanneer het exact is opgenomen. Wat wel zeker is, is dat het stamt uit 1984, toen Prince’s roem zich op zijn hoogtepunt bevond. Maar roem en rijkdom brachten als onaangenaam neveneffect sociaal isolement mee. Prince verpakte die boodschap in een verhaal van een verdoemde geliefde, maar het gaat wel degelijk over hemzelf – vaak was hij aan het werk op de kerstdagen, wegens gebrek aan oprechte vrienden om samen mee te vieren.
Het laatste mysterie is tevens het moeilijkst te doorgronden: wie kiest er nu in ‘s hemelsnaam banana-daiquiris om zijn verdriet te verdrinken? Rare vogel, die Prince.
Maar we sturen u niet de koude avond in met zulk een absolute downer, en daarom:
Mew :: She Came Home For Christmas
Een titel als een melige romcom. Een melodie die in het ijle zweeft, ergens naast Sigur Rós. Als “She Came Home For Christmas” geen 2003 spelt, dan weten we het niet. Maar God, wat werkt dit nummer nog altijd goed. Mew was altijd het wat forsere, poppy broertje van Jonsi en vrienden – check die houthakkersdrums! – maar nooit verloren de Denen het epische kantje uit het oog. Dit vergeten nummer van op internationaal debuut Frengers speelt die kwaliteiten ten volle uit. En Kerst is het. Je stelt er je een videoclip vol dikke truien, groene bomen, en witte vlakten bij voor. Weet je wat dit nummer is? Dit nummer is hoe de dikke knuffel klinkt als ze eindelijk die deur openduwt, en thuis komt voor het feest. Dit is hoe menselijke warmte klinkt.
De nummers vind je ook in onze Spotifylijst.
