Ian Matthew Bavitz is sinds de eeuwwisseling bekender onder zijn artiestennaam Aesop Rock. In 2001 verscheen immers zijn derde album, Labor Days, een conceptalbum over de American Dream en arbeid dat volgepropt stond met metaforen en verwijzingen naar zowel mythologie, popcultuur als rechttoe-rechtaan verhalen die als geen ander een heel leven weten te schetsen. De combinatie van de teksten, de rauwe, rapsende flow van Aesop Rock en de beats van Blockhead, met wie hij ook al samenwerkte op eerdere releases, zorgden samen voor een klassieker die ook twintig jaar later nog steeds als een huis staat,
Hoewel de daar op volgende albums niet eenzelfde status bereikten, is het wel opvallend hoezeer Aesop Rock doorheen zijn carriere een parcours heeft weten lopen waarbij geen van zijn platen voor eerdere hoeft onder te doen. Nadat El-P (de laatste jaren vooral bekend van Run The Jewels met Killer Mike) omstreeks 2010 voor onbepaalde tijd de stekker uit het label Def Jux trok, vond Aesop Rock snel onderdak bij Rhymesayers waar hij met het meer dan indrukwekkende Skelethon (2012) debuteerde. Het was het eerste album waarbij hij zelf volledig instond voor de productie (op vorige albums had hij wel al tracks voor zich genomen), een aanpak die hij zou doortrekken naar zijn latere albums behoudens Malibu Ken (2019), een samenwerking met producer Tobacco.
Het in 2016 verschenen The Impossible Kid vormde een soort breuk met het oude werk doordat enerzijds Aesop Rock zich genoodzaakt zag nieuwe apparatuur te kopen nadat het oude gestolen was, maar ook doordat hij op dit veeleer autobiografische album zichzelf minder verborg achter zijn liteaire kunsten en woordspelletjes, zonder evenwel zwaar in te boeten wat woordenschat betreft Volgens Matt Daniels liet hij in 2014 met meer dan 7.300 uniek gebruikte woorden meer dan 75 bekende MC`s/hiphopartiesten achter zich (gmiddeld aantal woorden 4.500/5.000) waaronder zelfs woordkunstenaars als Genius/GZA (net geen 6.500), Wu-Tang-Clan (5.895) en Kool Keith (6.238). Albums van Aesop Rock vragen dan ook meer dan gemiddelde aandacht om door te dringen, bovendien spelen ze vaak met de uurgrens wat zelfs voor geoefende luisteraars een stevige zit vormt. Pas na meerdere luisterbeurten onthullen de platen zich als geheel en wordt het mogelijk ze echt op hun merites te beoordelen.
Het geldt ook voor Spirit World Field Guide dat met 63 minuten een flinke hap vormt en in LP-vorm dan ook als dubbelalbum verschenen is. Net als Labor geldt het als een conceptalbum, ditmaal opgebouwd rond een imaginaire wereld “rife with hallucinatory images of killer eels, magic spells, and people on the run, peppered among anecdotes, recipes, survival tips, warnings, maps, drawings, and more.” Dat het album verscheen net nu de wereld met een pandemie worstelt en nood heeft aan vluchtwegen, lijkt veeleer toeval te zijn. Aesop Rock stelde zijn carriere immers in vraag en stond op het punt het voor gezien te houden toen hij met een vriend onder meer naar Peru, Thailand en Cambodia reisde. Die herbronning gaf hem duidelijk vleugels, zelfs al zijn er maar drie songs rechtstreeks geïnspireerd door de reizen, want Spirit World Field Guide telt niet minder dan 21nummers waarvan de meeste zich rond de drie minuten ophouden maar sommige nauwelijks een minuut halen.
Aesop Rock zou over het album overigens het volgende gezegd hebben: “If you are among the countless individuals who find themselves feeling both dead and alive at the same time, the information contained within may serve as an invaluable asset to your journey. Godspeed and good luck.” Het is een sentiment dat in andere bewoordingen terugkeert in opener “Hello from the spirit world”, dat oorspronkelijk als een soort promo opgenomen was en deels per toeval zijn weg naar het album gevonden heeft. In die zin geldt “The Gates” dan ook als de echte opener van het album. In wat volgt toont Aesop Rock zich daarna opnieuw als een meesterverteller voor wie het niet altijd surrealistisch en vreemd dient te zijn.
Zo is er het het hilarische “Dog At The Door” dat beschrijft hoe de verteller `s avonds een vreemd geluid hoort en alternerend zichzelf tracht gerust te stellen en zijn verbeelding steeds verder op de loop laat gaan. “Sleeper Car” en “Pizza Alley” zijn dan weer een heel eigenzinnig reisverhalen, meer bepaald over Thailand en Peru, die zowel rechtuit zijn alsook gebruik maken van de nodige beeldspraak. Dat laatste is meer dan vertrouwd terrein voor Aesop Rock, die ook al op zijn vorige albums verhalende songs afwisselde met enerzijds nummers die vooral in metaforen, verwijzingen en surreële beschrijvingen grossieren en anderzijds vaak persoonlijke tracks die beide combineren.
Voorbeelden van dat laatste vormen “Kodokushi” (de Japanse term voor een lichaam dat pas gevonden wordt lang na het overlijden) dat ondanks zijn duidelijke boodschap over eenzaamheid zich vooral verbergt achter metaforen en beeldspraak en “Holy Waterfall”, dat de reis naar Cambodia centraal stelt maar meer nog dan “Sleeper Car” en “Pizza Alley” in raadsels spreekt. Songs als “Crystal Sword” en “Boot Soup” zijn zelfs zo in zichzelf gekeerd dar zowat elke interpretatie verdedigbaar is. En al maken deze songs voor Aesop Rock zelf voldoende zin, voor de luisteraar is het vooral een genieten van hoe hij ook met schijnbare nonsensicale zinnen een verhaal weet te brengen.
Op dit derde album waarvoor Aesop Rock de productie volledig voor zich neemt, klinkt hij uitgelatener en gedurfder dan ooit tevoren. De keuze om toch voor de muziek te blijven gaan vertaalt zich ook in de manier waarop synts, beats en gitaren over elkaar struikelen in een poging het universum mee vorm te geven. Waren de beats op de vorige albums al weinig voor de hand liggend, dan heeft Aesop Rock zichzelf deze keer geen enkele restrictie opgelegd, als mocht de muziek ditmaal ook volledig loos gaan en zich niets aantrekken van wat de verschillende songs te zeggen hebben. Bizar genoeg krijgen de kleine universa die ze vormen net betekenis wanneer ze tegenover de andere nummers gezet worden. Op zichzelf zijn ze soms te bizar of anders maar binnen het geheel kennen en vinden ze perfect hun plek.
Spirit World Field Guide is niet de meest toegankelijke of eenvoudige plaat, zelfs niet binnen het oeuvre van Aesop Rock. Het is een album dat gedurfd en anders is, een dat een artiest laat horen die ook na twintig jaar en meerdere releases zichzelf en zijn luisteraars nog voor uitdagingen wil plaatsen. Binnen een genre waarbinnen vooral jonge twintigers vernieuwend zijn, is het moeilijk om als gevestigde waarde relevant te blijven. De groten slagen daar in, en binnen zijn niche geldt Aesop Rock als een van hen.
