Spelen voor Vikingtrio The Thing, een band van geweldenaren die al bijna twee decennia de wereld rondtoert en een halve plank platen uitbracht, dat is een vergiftigd geschenk (al is erna spelen misschien nog erger). De vrije storm van ideeën en volume is immers zo overweldigend dat al het voorgaande regelmatig vaak hardhandig uitgewist wordt. Het overkwam al menige band, maar niet het moedige Steiger, dat het hoofd bood aan het geweld door resoluut bij z’n ding te blijven.
Het was er trouwens aan te merken dat Steiger intussen bijna aan het einde van z’n concertreeks bij JazzLab zit. Je kreeg hier een band te zien die duidelijk goed op elkaar ingespeeld was, zich comfortabel voelde op het podium, duidelijk in die waardevolle periode waarin de maturiteit en souplesse versterken, zonder dat het spook van de gewenning z’n intrede maakt. Pianist Gilles Vandecaveye, bassist Kobe Boon en drummer Simon Raman zijn nog jong naar jazznormen, heel jong zelfs, maar hun concert vermeed heel wat valkuilen die soms gepaard gaan met jeugdige onstuimigheid.
Zoals meteen door je reserves geraken of een hoop energie kwijtspelen door zo snel mogelijk je punt proberen te maken, bijvoorbeeld. Het trio doseerde z’n krachten, en maakte zelfs een vrij gewaagde start door in te zetten op kleinere geluidjes, met Boon die in de weer was met strijkstok, om van daaruit stapsgewijs meer kracht en collectieve focus te ontwikkelen. Bleef de ritmesectie het hele concert door eigenlijk zeer dicht op elkaars huid zitten, dan betekende dat voor Vandecaveye een enorme vrijheid, die hij kon invullen met een brede waaier: bonkige akkoorden, frivole arpeggio’s en iele dwarrelingen, maar soms ook door samen met z’n collega’s te gaan voor strak samenspel. Daarbij werd meer dan eens herinnert aan de vrijheid-binnen-structuur van een band als The Bad Plus.
Met die band deelt Steiger ook een voorliefde voor rock-‘n-roll. Die werd nooit evident door goedkoop spelen met riffs, maar werd vooral tastbaar door een voorkeur voor herhaling, transparantie en climaxwerking, met een paar pompende momenten. Die werden op hun beurt dan weer afgewisseld met meer impressionistische verkenningen, zoals in het sober aanzwellende “You Is You?”, dat heel mooi overliep in het speelse “Saint Roch”, misschien wel het hoogtepunt van de set. Ook goed: afsluiter “De Herfst Is Een Schijtseizoen”, eentje die overgehouden werd van hun debuut-EP. Baldadige titel, maar ook een intrigerend opgebouwd stuk, dat een fraaie vlucht kende die piekte met Vandecaveye’s bokkensprongen. Een sterk einde van een meer dan overtuigend concert.
Sinds 1999 is het Zweeds-Noorse The Thing – rietblazer Mats Gustafsson, bassist Ingebrigt Håker Flaten, drummer Paal Nilssen-Love – uitgegroeid tot een van de boegbeelden van de krachtige freejazz. De muzikanten leven zich uit via talloze projecten, in eigen naam en bij anderen, en speelden intussen een discografie bij elkaar die – zonder overdrijven – uit honderden releases bestaat. En ook dat voel je eraan. Hier zit zoveel overgave, ervaring en killer instinct bij elkaar dat een uurtje soms kan aanvoelen als een afmattend rondje schaduwboksen. Ook hier werd regelmatig richting stomende rock gelonkt, niet in het minst door de elektrische bas en het volume van Gustafsson en Nilssen-Love (hebben die twee eigenlijk wel microfoons nodig?). Maar als de Shake-tour daar verder dan ooit in ging, met meer focus op simpele structuren en woeste rockriffs, dan werd daar nu weer wat afstand van genomen. Een beetje toch.
Het trio kondigde aan een resem Viking Christmas Songs te gaan spelen, maar dat betekende hoofdzakelijk vrije improvisaties geënt op de freejazztraditie van de jaren zestig, maar toch weer met die heel eigen draai. Zodra Håker Flaten overschakelde op de elektrische bas en Gustafsson op sopraansax werkt maakte van een gestaag intensifiërende en steeds vrijere queeste, leidde het tot een kleine Exodus en wat paniekerige reacties in het publiek. Gustafsson bleef door de knieën gaan, de tenorsax rondzwaaien en heen en weer wiegen als een kat die zich klaarmaakte om z’n prooi te bespringen, terwijl Nilssen-Love uitpakte met die krachtige, vaak roterende patronen, maar ook percussieve speeltjes, en het trio plots bij een duidelijk omlijnd thema belandde dat er eentje van cultsaxofonist Frank Lowe bleek te zijn.
Hoogtepunt van de set volgde iets na de helft, toen de drie zich waagden aan iets dat een ballade zou kunnen zijn, maar dan wel met een bloedrauwe emotie en uitmondend in verscheurende kreten en een razende drumsolo, waarna terug het vuur aan de lont gestoken werd met een jubelend thema, dat op zijn beurt afgebouwd werd naar een zacht smeulend vuurtje. Een erg sterk einde, dat nog een explosieve bis kreeg met woest ronkende sax en een massief pompend galeienritme, perfect op maat van een bloederige Vikingplundertocht. Het is altijd een beetje afwachten of dit soort gebeuk ook tot z’n recht komt in een grotere zaal, maar dat was zeker het geval. The Thing liet er geen twijfel over bestaan dat er van energie- of inspiratieverlies voorlopig nog geen sprake is, en de drukte rond de merch-tafel suggereerde dat de boodschap klaar en duidelijk aangekomen was.
