Een dichter die kinderliedjes als inspiratie gebruikt en een tapdanser die dat illustreert. Gekker moet het niet worden.
Is het een strip? Is het een graphic novel? Nee, het is een geïllustreerde dichtbundel. En toch ook weer niet. Tobias Tak is niet voor een gat te vangen. Hij is een bekend Nederlands tapdanser/choreograaf, maar heeft intussen ook al heel wat bewezen als illustrator en striptekenaar. Na enkele publicaties in hommagealbums en obscure tijdschriften, verscheen zijn eerste strip Upside Down in 2003, pas acht jaar later gevolgd door ‘Gaboon’s Daymare. Maar met deze Canciones lijkt zijn doorbraak nu een feit te worden.
Tak vond een zielsverwant in Federico García Lorca (1898-1936), die ook choreograaf was. Lorca illustreerde vaak zelf zijn gedichten of werkte daarvoor samen met zijn vriend Dalí. Hij vergeleek zijn gedichten zelf ook met schilderijen of etsen en vroeg de lezer om ze ook zo te interpreteren. Daarnaast was Lorca ook een grote fan van de aleluya, een typische cartoonstijl in het Granada van zijn jeugd. De cartoons in die stijl besloegen een hele foliopagina waarin elk plaatje vergezeld ging van een rijmend couplet. Hij baseerde zelfs een van zijn toneelstukken op zo’n cartoonpagina. Eerdergenoemde partner in crime Dalí produceerde samen met Lorca zijn toneelstuk Mariana Pineda als een serie tableaus, geïnspireerd door negentiende-eeuwse gravures. Zijn gedicht Dichter in New York illustreerde hij dan weer zelf met persoonlijke, door eenzaamheid gedreven tekeningen.
Tobias Tak had dus bronnenmateriaal genoeg om mee aan de slag te gaan, in de eerste plaats de Canciones zelf. Lorca schreef deze gedichten tussen 1921 en 1926, maar door de bondigheid en de inspiratie (kinderliedjes, ballades en slaapliedjes) doen de teksten toch nog pittig aan. Tak selecteerde er twintig. Hij beperkt zich echter niet louter tot illustraties: sommige Canciones vertaalt hij in tekeningen zonder dat er een woord tekst aan te pas komt. Hij slaagt er ook in om de duistere ondertoon in sommige gedichten en het contrast met de lichtzinnige teksten perfect te combineren. Soms heb je het gevoel in een strip te zitten, op andere momenten wordt het dan weer puur illustratief. De mythische wezens, een kenmerk van de stijl van Tak, passen wonderwel in het geheel. De tekeningen werden volledig opgebouwd met kleurpotlood: de ene keer in een bonte wervelwind, de andere keer in een overheersende tint met verschillende gradaties waarbij hij vooral gebruik maakt van arceringen.
Wat ook opvalt is de muzikaliteit die van de tekeningen spat. Ook Lorca streefde in al zijn artistiek werk naar een zekere muzikaliteit. En als choreograaf ben je gevoelig aan ritme, maar het is niet evident om dat om te zetten naar je tekenwerk. Een opvallend gegeven is dat Tak vaak de originele Spaanse teksten gebruikt zonder dat het stoort. Ook dat draagt bij tot de muzikaliteit in zijn werk.
Intussen heeft Tak, die al enkele jaren in Londen woont, een nieuw boek van 68 pagina’s bijna afgewerkt, met als werktitel The Ninth Gate. Net als deze Canciones bevat The Ninth Gate surrealistische sprookjes met als hoofdpersonen Gaboen en Slijntje, figuren die hij al eens eerder liet opdraven. Jammer genoeg is er nog geen uitgever gevonden.
Maar laat eerst deze Canciones een succes worden. Het boek bevredigt zowel de liefhebbers van poëzie als van grafisch werk en graphic novels. Tak zorgt voor iets fris zonder te willen kopiëren. Een verademing in het huidige striplandschap.
