De liefde is onkenbaar. En o wee: zelfs de therapeut heeft deze keer geen pasklaar antwoorden in de aanbieding. Psychiater Dirk De Wachter schreef, na het succes dat Borderline times te beurt viel, een boek over de liefde. Of een boek dat rakelings langs de liefde scheert. Het thema benaderen, het aanraken, een omschrijvende beweging maken rondom de onbenoembare kern ervan: ook voor de zogenaamde “verdrietdokter” blijft de essentie van liefde immers een mysterie.
In zijn introductie biecht De Wachter het al eerlijk op: zijn boek is “een hoogst persoonlijke meandering door een onmogelijk thema”. Hij refereert voortdurend aan kunstenaars die een elementair onderdeel van zijn uiteenzetting hebben verbeeld of verklankt, of hij citeert schrijvers die het hebben over de onkenbaarheid van liefde, de exclusiviteit ervan, de gelaagdheid, het in nevelen gehulde. Net door zijn betoog in te kleden met verwijzingen naar grote literatoren, beeldende kunstenaars en muziek, schept hij enerzijds een breder kader en voegt hij anderzijds een ontroerende dimensie toe aan wat anders een droge opsomming van inzichten had kunnen zijn.
Liefde — een onmogelijk verlangen? leest overigens prettig weg net omdat De Wachter geen sluitende theorie probeert te ontwikkelen. Dit boek is geen lineaire verhandeling waarin een bepaald paradigma van A tot Z wordt toegelicht. Veeleer heeft de auteur het over zijn visie op liefde en relaties in een tijdperk dat in toenemende mate ten prooi valt aan consumentisme. Een tijd waarin het opzoeken van spectaculaire ervaringen de band tussen mensen uitholt in plaats van versterkt. Een tijd waarin geen plaats meer is voor stilte en gewonigheid — De Wachters treffende term voor de patronen van alledag. Een tijd waarin er een zijnsvergetenheid heerst, zoals Heidegger het decennia geleden verwoordde. Waarna De Wachter “la jouissance” van Levinas oppikt als levenshouding die moet leiden tot blijvende gevoeligheid, die op zijn beurt doorwerkt in een duurzame relatie met een vaste partner.
Belangrijk is dat De Wachter zich op geen enkele manier in de lijn probeert te plaatsen van de grote denkers uit het verleden. Meer dan iemand die via intellectualismen nieuwe paden ontgint, wil hij de weg wijzen nu zovelen verdwalen in het oerwoud van mogelijkheden dat ons via de consumptiecultuur bereikt. Primair is de hulpverlener aan het woord, wat De Wachter toelaat om te grasduinen in het denkwerk dat anderen voor hem hebben verricht. Daar is uiteraard niets op tegen, alleen moeten potentiële lezers met de juiste verwachtingen aan dit boek — eigenlijk meer een bloemlezing van hersenspinsels — beginnen.
Verder heeft De Wachter hier en daar de neiging om open deuren in te trappen. Daarnaast bespreekt hij het thema minder vanuit de universele principes, maar eerder vanuit de pessimistische, maatschappelijke invalshoek die ook doorheen Borderline times woei. Nadeel van die keuze is dat de psychiater hier en daar in herhaling valt, voordeel is dat deze uitgave niet los staat van de wereld en nergens in zweverigheid vervalt. De Wachter situeert “de liefde” dan ook middenin de wereld en plaatst de zoekende mens daar eveneens. Zo worden passages uit het boek een bruikbare kapstok voor wie vragen heeft over het onderwerp. En worden wij mensen niet stuk voor stuk geplaagd door onzekerheden op het amoureuze front?
Misschien wel de meest elementaire troef van De Wachters poging een leidraad te schrijven bij de menselijke noodzaak tot “graag zien” en “graag gezien worden”, is dat hij uitdrukkelijk twijfel toelaat. Af en toe schrijft hij letterlijk dat ook hij het niet weet. Dat bepaalde stellingen volgens hem waarheid inhouden, maar dat ook het tegendeel kan worden verdedigd. Liefde — een onmogelijk verlangen? nodigt dan ook uit om mee te denken. Het is geen geprefabriceerde antwoordenbundel, maar een voorzet om stil te staan bij het metrum van het eigen leven, bij onze houding ten aanzien van onze dierbaren, bij het wel en wee van keuzes die wijzelf in het leven hebben gemaakt. Dit is niet de Bijbel der liefde, wel een profaan evangelie dat naadloos aansluit bij wat er vandaag leeft.
Hoewel Liefde — een onmogelijk verlangen? geen volmaakte literatuur is, doen de zoekende stijl, de inspirerende referenties en de esthetische vormgeving nu al verlangen naar De Wachters volgende excursie doorheen het landschap van de menselijke psyche.
