Stories We Tell is al de tweede film van 2013 die uitpakt met de ongewone structuur van een pseudo-documentaire. Eerder dit jaar was er al The Imposter, een film die aan de hand van reële interviews en nagespeelde scènes het bizarre verhaal vertelde van een meesterbedrieger die bij een Texaanse familie kwam aankloppen en zich voordeed als hun vermiste zoon. Net als de goedgelovige familie, lieten helaas ook de critici zich in de luren leggen door de gladde praatjes van deze jongeman, want The Imposter kon op heel wat onverdiende lof rekenen. Op mij maakte dit amateuristisch geregisseerd staaltje sensatiezucht echter weinig indruk. Dan is Stories we Tell veel intelligenter, innovatiever van vorm en heeft de film geen nood aan een ophefmakend thema om te boeien. Bovendien geven de makers indirect een veeg uit de pan naar manipulatieve documentaires als The Imposter. De moeite waard, al speelt hij slechts in drie zalen. U zal zich dus mogen haasten!
Met Stories We Tell probeert de Canadese regisseuse / actrice Sarah Polley zich een beeld te vormen van haar moeder die al op jonge leeftijd aan kanker overleed. Ze interviewt vrienden en familieleden en hoort tegenstrijdige verhalen, die tegelijkertijd toch een zekere consensus bereiken over de vrouw die haar moeder was: enthousiast, levendig, maar misschien ook geplaagd door enkele diepe geheimen.
Stories We Tell is zo een film die aan de keukentafel ten huize Polley wel meermaals voor gefronste wenkbrauwen zal gezorgd hebben. Hoewel artiesten hoe dan ook een groot deel van hun persoonlijk leven in hun creaties verwerken, gaat Sarah Polley met deze film wel heel ver. De hele geschiedenis van ma en pa Polley wordt gretig uit de doeken gedaan, met veel aandacht voor de onaangename, intieme details. Elk huisje heeft zijn kruisje, zeker? Toch gaat de film nooit of te nimmer de VTM tour op: De Polley’s zijn per slot van rekening geen totale marginalen, hun onderlinge problemen zijn universeel en veelvoorkomend en worden met bijzonder veel tact, oprechte liefde en subtiliteit behandeld door alle geïnterviewden.
Hoewel Stories We Tell dus overduidelijk een ego-document is, vermijdt Polley narcistisch over te komen door haar project constant te relativeren. De vraag “wat in godsnaam is er nu interessant aan onze onnozele familie?” wordt meermaals luidop gesteld. Dat is eens zo interessant omdat het een voorbeeld is van hoe Stories We Tell je echt meeneemt in het maakproces van een documentaire. Juist omdat het onderwerp haar zo nauw aan het hart ligt, heeft Polley ten alle kosten vermeden een saaie, strak gemonteerde talking heads documentaire te maken waar er stapsgewijs op de verschillende periodes van haar moeders leven wordt ingegaan. In plaats daarvan is Polley als regisseuse continu actief aanwezig en probeert ze haar gedachtegang of haar gevoelens bij een bepaalde kwestie duidelijk over te brengen aan de kijker. Het is vormelijk innovatief, zelfs lichtjes briljant en Polley mag zich door deze aanpak gerust aansluiten bij het lijstje avant-garde documentairemakers. Ik denk bijvoorbeeld onze eigen Chantal Akerman die met News From Home beelden van New York met voorgelezen brieven aan haar zoon combineerde.
Het klinkt misschien allemaal nogal droge kost en dat is het eerlijk gezegd ook. Stories We Tell mag dan nog zo interessant en uitdagend zijn op vlak van structuur, inhoudelijk wordt er echt gewoon teveel op het alledaagse toegespitst om gedurende de hele speelduur boeiend te kunnen wezen. Met name het middenstuk van de film is lichtjes slaapverwekkend te noemen, wanneer er eindeloos stilgestaan wordt bij een bepaalde gebeurtenis (die ik natuurlijk niet voor u ga spoilen).
De film herpakt zich naar het einde toe gelukkig enigszins door een sterke conclusie aan het geheel te breien. Het nut van de documentaire zelf wordt immers onderuit gehaald door de geïnterviewden: volgens hen is het namelijk onmogelijk om tot een overeenkomst te komen na het horen van zulke tegenstrijdige verhalen. Dan wordt er verder nagedacht wie van hen eigenlijk recht van spreken heeft: zijn dat de echt naaste betrokkenen? Zij waren per slot van rekening het dichtst tot Polley’s moeder. Of misschien is hun oordeel juist erg gekleurd omdat ze zo close met haar waren? Ten slotte wordt Sarah Polley zelf verweten dat zij uiteindelijk per definitie de enige persoon is die het verhaal zal vertellen, omdat zij als regisseuse van de uren materiaal een eigen selectie zal moeten maken. Een wezenlijk probleem waar elke documentairemaker mee geconfronteerd wordt en niet omheen kan. Stories We Tell dus ook niet. Dat probleem wordt niet opgelost, maar het feit alleen al dat het aangehaald wordt, maakt van Stories We Tell een interessante film en een essentiële les voor documentairemakers.
