Hoge verwachtingen voor de nieuwe bundel van Luuk Gruwez. Dat is de tol van het jarenlang afleveren van sterke poëzie. Wijvenheide gaat thematisch verder op ingeslagen wegen, maar heeft niet het emotionele gewicht van vroeger werk.
De in 2013 zestigjarige Luuk Gruwez bouwt gestaag aan een krachtig oeuvre. Getuige daarvan zijn aanwezigheid in de belangrijke bloemlezingen van Komrij en Deleu. Uit zijn tien tot dan toe verschenen dichtbundels maakte hij vorig jaar zelf een selectie onder de titel Garderobe. Een indrukwekkend boek dat zijn thematische diversiteit en dichterlijk meesterschap uitvoerig illustreert. Met voldoende humor kijkt Gruwez naar de mens, zijn banaliteit, zijn sterfelijkheid: grote naast kleine thema’s. De dichter schrijft trouwens ook proza en is een gewaardeerd recensent voor De Standaard. Met zijn meest recente bundel Wijvenheide werd de Kortrijkzaan genomineerd voor de belangrijke VSB Poëzieprijs die jaarlijks de beste Nederlandstalige dichtbundel bekroont. Nochtans is er van Gruwez al veel beter werk verschenen.
Wijvenheide springt door zijn titel direct in het oog. Voor de lezer weet dat het over een heidegebied nabij Zonhoven gaat, is hij al zinnelijk geprikkeld door andere connotaties. Nu, de vrouw speelt ook effectief de hoofdrol. Het zal een constante worden doorheen de bundel: de tweespalt tussen realiteit en de verheffing ervan in poëzie. Als de dichter dit stramien toepast op mensen krijg je een gedicht als “Oma’s metafysica”: idealisering als zelfdefensie. Vaak speelt het erotische de ambigue rol van sublimator en tegelijk van gewicht dat ons met de voeten aan de aarde gekluisterd houdt. Van de vijf cycli is “Een minnaar voor elk lichaamsdeel”, geconstrueerd rond het schilderij Venus van Lucas Cranach, degene die hier best bij aansluit. Hoewel spits en mooi qua vondsten zijn dit echter geen gedichten die echt beklijven. Ze leggen ook een pijnpunt bloot dat doorheen de bundel aanwezig blijft: de Engelse woorden die alomtegenwoordig zijn en de lezer naar het nu moeten katapulteren, sorteren slechts een vervreemdend effect. De hedendaagse samenleving komt er overigens lelijk vanaf, met verwijzingen naar een roze tanga, de iPod, piercings en… Brad Pitt en Angelina Jolie.
Behalve dat van Cranach zijn nog twee schilderijen opgenomen, ook vrouwenportretten. Ze vormen de inspirator om vanuit het vrouwenperspectief verzuchtende poëzie te construeren. De manier waarop Gruwez zich inleeft, wekt bewondering op. Als hij zijn empathie aan het werk zet, zoals in gedichten over de zeemansvrouw, de patiënte met de dodelijke ziekte ALS of zelfs Andras Pandy, levert dat sterke poëzie op. Zo ook het treurdicht voor Francisco Ruiz Udiel. Gruwez’ aloude thematiek van vergankelijkheid en dood krijgt in Wijvenheide opnieuw veel ruimte, maar de manier waarop is toch minder aangrijpend geworden. Hoewel wervelend en bijwijlen bedwelmend in de taal is de compactheid van het beeld en de kern van beschouwelijkheid per gedicht te gering aanwezig. Wijvenheide is een heel lichamelijke bundel, maar dat zou niet mogen beletten dat de ontroering minder is.
