Kunnen een groep dichters die tegenstrijdig zijn aan elkaar wel een generatie vormen? In De tegenstrijdige generatie gaat Yves T’Sjoen in tegen het reductionisme van de literatuurgeschiedenis. Zeventien actieve dichters die door de wetenschap ooit in een hokje werden geplaatst en waarvan het recentere werk onderbelicht wordt, krijgen in deze bloemlezing de kans zich opnieuw te presenteren aan een lezerspubliek. Een hoogst interessante correctie.
Het is allerminst de bedoeling van Yves T’Sjoen, docent Nederlandse letterkunde aan de universiteit van Gent, om de gebloemleesde dichters uit De tegenstrijdige generatie van een literatuurhistorisch label te voorzien, integendeel. Het korte overzicht van de poëzie vanaf eind jaren zestig tot begin jaren tachtig in het begin van het boek dient hoogstens als verhelderend a priori. Een onbevredigende vogelvlucht, vindt T’Sjoen zelf, wegens het onvermijdelijk ontbreken van de ontelbare nuances die buiten de grote (breuk)lijnen vallen. Hij heeft het zelfs over een gevecht tussen de historiserende blik en het oog voor de individualiteit van elk dichterschap. T’Sjoen merkt op dat de generaliserende literatuurwetenschappelijke blik tegelijk anonimiserend werkt: de hier gepresenteerde dichters werden ooit tot een bepaalde stroming gerekend en daaraan werd hun naam gekoppeld. Het met het ouder worden tot volle wasdom komende nieuwe werk van deze dichters krijgt onrechtvaardig genoeg vaak weinig aandacht. Dat is zonde en vandaar het corrigerende opzet van De tegenstrijdige generatie: hoewel indertijd gecatalogiseerd onder eenzelfde noemer, kunnen de dichters met een eigen bloemlezing van hun gedichten bewijzen welk eigengereid parcours ze hebben afgelegd, hoe tegenstrijdig ze aan elkaar zijn.
Hoe de zeventien opgenomen dichters werden gekozen is van weinig belang: selectiecriteria zullen altijd ter discussie staan. In elk geval is duidelijk dat het gaat om namen die tussen 1968 en ’84 debuteerden en daarna een belangwekkend oeuvre opbouwden. Tot nu, aangezien de dichters allen actief zijn. Ook in die zin kan overigens van een tegenstrijdigheid sprake zijn, in hoe de kunstenaar geëvolueerd is. Interessant genoeg zijn het de dichters zelf die de ruimte van vijftien pagina’s mochten invullen. De gekozen gedichten bieden dus een beeld van hoe de dichter zijn of haar eigen werk ziet. Uiteraard met die bedenking dat de geboden ruimte van vijftien pagina’s per dichter te beperkt kan zijn om de veelzijdigheid van een oeuvre recht te doen.
Sommige dichters maken heel manifest dat hun poëzie niet meer is wat ze geweest is. Zo selecteert de bekendste naam van de bundel, Leonard Nolens, vijftien gedichten uit reeks III van de recente bundel Bres. Deze reeks heeft als ondertitel “Wij waren de zwijgers na mei vijfenveertig” en staat veraf van Nolens als zeg maar liefdesdichter. Ook in de selectie van Luuk Gruwez moet de romantische poëzie inboeten voor recenter werk, vanaf 1985, met meer realistische trekken, sterfelijkheid en dood. Het is tegelijk een van de sterkste bijdrages in de bundel. De algemene tendens is om gedichten van recenter datum op te nemen, hoewel het ook anders kan. Zo selecteerde Anton Korteweg gedichten die gelijkmatig zijn hele output overspannen. Zeventien dichters zijn uiteraard te veel om afzonderlijk te bespreken, zeker als ze interessante figuren als Hans Tentije, Miriam Van hee of Stefan Hertmans omvatten.
Je voelt dat Yves T’Sjoen sterk met deze periode in de poëziegeschiedenis bezig is. Zijn engagement siert hem en het resultaat van zijn initiatief is een prachtig boek geworden. Deze bloemlezing toont namelijk op de meest prikkelende wijze aan hoe divers het landschap aan “dichters van de jaren zeventig” vandaag de dag is. De bronvermelding op het einde van het boek maakt duidelijk dat De tegenstrijdige generatie een vertrekpunt is. Het hoogst kan het rendement zijn voor de nieuwe lezer van poëzie, die verbaasd de veelal afwezige media-aandacht voor de hier verzamelde dichters zal koppelen aan de hoge kwaliteit van hun werk.
