Historische romans blijven een dubbeltje op hun kant. Enerzijds bieden ze een dankbaar raamwerk voor auteurs, met figuren en feiten die alom gekend zijn, anderzijds vormen ze een struikelblok en beperking daar de lezer vertrouwd is met een aantal gebeurtenissen en niet zonder meer aanvaardt dat een auteur een “loopje met de geschiedenis” neemt. De strijd tussen realiteit en fantasie kan echter op veel manieren opgelost worden.
Het mooie aan geschiedenis is immers dat veel feiten onbekend blijven en er voldoende hiaten in de kennis van het verleden bestaan om een inventieve schrijver mee aan de slag te laten gaan. Zelfs wanneer een historisch bekende figuur als hoofdpersonage genomen wordt, kan een auteur nog steeds de verbeelding de boventoon laten voeren zolang hij of zij rekening houdt met bepaalde wetmatigheden en goed geïnformeerd blijft. Vertel hun over veldslagen, koningen en olifanten mag hierin als schoolvoorbeeld gelden, waarbij Matthias Enard een weinig bekende episode uit Michelangelo’s leven als startpunt neemt.
In 1506 vertrekt Michelangelo, na een zoveelste aanvaarding met paus Julius II, op uitnodiging van sultan Beyazid II naar Constantinopel om daar een brug te bouwen die de twee delen van de stad met elkaar zal verbinden. Het is een uitgelezen kans om zich niet alleen te wreken op zijn pauselijke opdrachtgever (voor wie hij een graftombe dient te ontwerpen) maar ook om zijn rivaal Leonado Da Vinci voorgoed in de schaduw te stellen. Da Vinci’s ontwerp voor een brug over de Gouden Hoorn is immers nooit gerealiseerd, vandaar ook Michelangelo’s opdracht. Door de belofte van roem en geld voortgedreven aanvaardt hij de opdracht en vertrekt hij naar de stad.
Daar aangekomen verliest hij zichzelf de eerste in schetsen, dagboekaantekeningen waaruit een obsessie voor lijstjes blijkt en bezoeken aan de stad, de Aya Sophia in het bijzonder kan op zijn aandacht rekenen. Het geduld van zijn opdrachtgevers is evenwel niet eindeloos en al snel volgt de koude douche wanneer de sultan bij monde van zijn grootvizier Ali Pasja laat weten dat men wacht op de eerste ontwerpen van de brug. Misnoegd door het besef dat de rijken en machtigen overal hetzelfde zijn, gaat Michelangelo aan de slag. Gelukkig is er de dichter Mesihi met wie Leonardo een vriendschaps- en vertrouwensband opbouwt.
Samen met hem verkent hij de stad bij nacht en ontmoet hij zo een mysterieuze danseres die zijn minnares zal worden. De naamloze vrouw vormt de tweede stem in het verhaal en geldt als antipode van de eerder nurkse Michelangelo die ondanks alles een vreemde blijft in een stad waar hij als christen geen band mee kan of wil opbouwen. Maar ook de danseres blijft een vreemde, haar Andalousische afkomst verraadt een melancholie naar een land en gebied dat ze nauwelijks gekend heeft terwijl Michelangelo ondanks alle intimiteit een vreemde blijft, maar ook een ding dat ze dient en gebruikt omdat het haar taak is.
In korte, afwisselende hoofdstukken bouwt Enard een intrigerend beeld op van een weinig gekend feit uit Michelangelo’s leven. De brieven die hij citeert zijn authentiek, evenals vde opdracht die Michelangelo kreeg en de erschillende personages die hier een nieuwe invulling krijgen, maar of de danseres er was en wat haar verhouding tot de beeldhouwer/schilder/… was, is hoogstwaarschijnlijk niet meer dan een literaire creatie. De lacune die de weinig gekende feiten creëert, wordt handig opgevuld door ze opvallend leeg te laten.
Enard kiest in zijn werk niet voor de uitgebreide beschrijvingen en lange uitwijdingen maar stopt slechts hier en daar bij gebeurtenissen en houdt ze schetsmatig. Er wordt een blik gegooid in de gedachten van Michelangelo en de danseres, en in mindere mate van Mesihi, maar slechts in die mate dat het verhaal zachtjes aangepord wordt om verder te gaan. Het staat de lezer vrij het verhaal verder aan te vullen en zo zijn verbeelding de vrije loop te laten. En zo maakt het boek zijn titel op een andere manier waar. Niet de veldslagen, koningen of olifanten komen aan bod maar wel de manier waarop ze de lezer prikkelen.
