In Frankrijk is Philippe Claudel stilaan bekender als cineast dan als schrijver. Met Het Onderzoek levert hij in ieder geval een intrigerend boek af. Het boek is zowel een typische als een atypische Claudel.
Een onderzoeker wordt naar een bedrijf gestuurd waar op korte tijd verdacht veel personeelsleden zelfmoord gepleegd hebben. Geïnspireerd door de actualiteit bij France Télécom, heeft Philippe Claudel van dit onderzoek een allegorische fabel gemaakt vol iconische figuren en locaties. Zo heet het hoofdpersonage consequent de Onderzoeker en gaat hij naar het Bedrijf. Geen enkele figuur krijgt een eigen naam. De onderzoeker komt zo terecht in een absurde wereld die bijzonder kafkaiaans overkomt. Iedereen in het dorp lijkt hem tegen te werken en het wordt meer en meer een strijd om zelfs maar een vorm van onderzoek te kunnen beginnen.
De donkere beelden waarin de onderzoeker terecht komt, bijvoorbeeld in het plaatselijke hotel waar hij verblijft, worden door Claudel voldoende verlicht door zijn zachte humor. Hij laat zich hoegenaamd niet gaan in uitzichtloze doemfantasieën. Toch bijt de combinatie van humor en absurde plotwendingen, want de auteur slaagt er in om de duidelijke verbanden met de realiteit te behouden. Het hele verhaal draait om een allegorisch beeld van een modern bedrijf en de levenscultuur van de mens die meer en meer op dat bedrijf afgestemd wordt.
Philippe Claudel is de laatste jaren uitgegroeid tot één van de populairste Franse schrijvers. Sinds Grijze Zielen (2003) is hij definitief doorgebroken en de laatste jaren maakt Claudel ook films. Recent ging zijn tweede prent Tous les Soleils in première. Zowel in film als literatuur heeft hij een voorliefde voor verstilde vertellingen waarbij de spanning onderhuids ondraaglijk wordt. Zowel in Grijze Zielen als Het Verslag van Brodeck uit 2007 wordt dit duidelijk. De verhalen spelen zich vaak af in afgelegen, kleine gemeenschappen waar een buitengewone gebeurtenis de hele gemeenschap in beroering brengt.
Wat de stijl betreft, is Het Onderzoek alleszins een echte Claudel. Fijne beschrijvingen waarin niet alles uitgesproken wordt, bouwen hier langzaam de spanning op zodat we duidelijk ook de verwarring van de onderzoeker voelen groeien. Toch kiest Claudel hier voor een zeer actuele thematiek die geworteld zit in het moderne bedrijfsleven. Het is dus alleszins een verfrissend nieuw boek van een schrijver die buiten de lijntjes kleurt. Naar het einde toe kan Claudel de spanning niet verder opbouwen en verslapt onze aandacht. De onderzoeker zit vast in een kluwen van onbegrip en chaos en ook het verhaal lijkt daar op een bepaald moment last van te krijgen.
Het Onderzoek is alleszins een relevant boek waarin een zeer pijnlijke thematiek op een abstracte manier aan de kaak gesteld wordt. Over de hele lijn is het boek niet geslaagd, maar het blijft een aangenaam alternatief voor wie het werk van Kafka zelf net iets te hermetisch vindt.
