Het mag de vloek van elke veelschrijver of doodeenvoudig productieve auteur heten dat hij (of zij) finaal teruggebracht zal worden tot een handvol werken. In het eigen taalgebied zal men zich mogelijk nog de moeite getroosten meerdere werken te erkennen maar voor dode schrijvers in het bijzonder geldt dat het hoofdwerk vaak het enige internationaal erkende literair werk zal heten.
Voor de in 1998 gestorven schrijver Gregor von Rezzori zal dit ongetwijfeld zijn doorbraakroman Memoires van een antisemiet (Denkwürdigkeiten eines Antisemiten) uit 1969 blijven, zelfs al pende hij in totaal meer dan twintig boeken bij elkaar en was dit reeds zijn dertiende werk. De in 1914 in het toenmalige Oostenrijk-Hongarije geboren auteur krijgt dankzij de inspanningen van uitgeverij Atlas en vertaler Kris Lauwereys een nieuw literair leven. Na eerder Memoires van een antisemiet (1979) en Bloemen in de sneeuw (1989) uitgebracht te hebben, krijgt ook Ein Hermelin in Tschernopol. Ein maghrebinischer Roman (1958) een Nederlandse vertaling.
In tegenstelling tot de twee andere romans is het autobiografische element van von Rezzori veel minder aan de oppervlakte aanwezig, al blijven de parallellen tussen zijn leven en dat van de verteller onmiskenbaar. Ditmaal mag een jonge knaap, samen met zijn zuster, aantreden om de naweeën van de in elkaar gestorte dubbelmonarchie te beschrijven en hoe de verschillende spelers daarbinnen een nieuwe rol trachten te vinden. Met een scherp blik en literaire gezwindheid pent von Rezzori een coming of age-verhaal neer dat net zo treffend is dat het zich zonder meer naast de bekendere werken van Joseph Roth (De Radetzkymars) of Robert Musil (De man zonder eigenschappen) mag plaatsen.
De grootste troef van von Rezzori blijft uiteraard de expressionistische sfeerschepping en haast barokke literaire schrijfstijl die het verhaal voortstuwt zonder dat er op zich merkelijk veel gebeurt. Na een uitgebreide sfeerbeschrijving en wat oneindig lange analyses lijken te zijn (die elk op zich literaire pareltjes zijn), treedt de eigenlijke spil van het verhaal op de voorgrond: de onbuigzame majoor Tildy wiens archaïsch plichtsbesef symbool mag staan voor het teloor gegane rijk en achterhaalde visies op eer en plicht. Maar zelfs Tildy blijft ondanks zijn onmiskenbare belang voor het verhaal gedurende het grootste deel van de roman op de achtergrond terwijl de verteller zich verder vermeit in het beschrijven van de wereld waarin hij samen met zijn zus zijn onschuld verliest.
Het verhaal in enkele zinnen samenvatten doet dan ook onrecht aan de opzet van de roman die filosofisch, cultuursociologisch en enigszins historisch opgebouwd is, waarbij evenwel de weelde van de taal boven alles uit blijft schitteren. Von Rezzori heeft een verhaal te vertellen maar hij verliest zichzelf zo graag in zijn barokke uitweidingen dat het soms ondergesneeuwd dreigt te worden. Storen doet het echter niet, zozeer weet hij zijn bonte stoet aan personages liefdevol te portretteren in hun excentriciteit en ondeugden. Het zijn niet alleen de onkreukbare majoor Tildy of de theatrale prefect Tarangolian, met de gele ogen van de leverlijder, die over meerdere bladzijden voorgesteld worden. Bijna elk personage en zelfs de stad krijgen een ruim toegemeten aantal pagina’s om zichzelf kenbaar te maken.
Een hermelijn in Tsjernopol is dan ook een werk dat men een eerste maal leest om zich volledig onder te kunnen dompelen in het rijke taalgebruik en de onverbloemde ode aan het literaire om zich. Pas bij een tweede lezing wordt de kracht van het verhaal zelf duidelijk, wanneer blijkt hoe de ouverture het belangrijkste deel van het boek is en alles daarmee verbonden is. En hoe von Rezzori door voor een excentriek en overvloedig taalgebruik perfect het drama van het volwassen worden weet te vatten. Een hermelijn in Tsjernopol is een werk dat zelfs na meerdere leesbeurten zijn schoonheid niet verliest.
