De Decamerone is een cyclus van honderd vrolijke, relativerende en op scherpzinnigheid gerichte verhalen. Dit virtuoos vertelde werk van Giovanni Boccaccio over de zinnelijke, zondige en chaotische mensenwereld geldt als een van de weinige grote literaire producten uit de middeleeuwen.
Het boek bevat een typische raamvertelling. Als Florence in de 14de eeuw wordt getroffen door de pest, besluiten zeven vrouwen en drie mannen zich af te zonderen op het Toscaanse platteland. Om zich ledig te houden vertelt elk van hen per dag een verhaal. Min of meer gebundeld rond een dagelijks thema (zoals “minnaars waarmee het slecht afloopt” of “daden van grootmoedigheid”) passeert toch telkens een caleidoscopisch geheel de revue. De thema’s zijn dus een vrij losse bundeling met grote speelruimte waarbij het tragische met het komische kan afwisselen, het obscene met het hoffelijke en het snedig-spitsvondige met het achterlijke.
Op een improvisatorische manier gaan de verhalen over liefde, de wisselvalligheid van het bestaan, over scherpzinnigheid en dit alles in uiteenlopende sferen en sociale lagen. De nadruk ligt telkens op de verrassing: in deze veranderlijke, bedrieglijke wereld moet het individu handelen naar de omstandigheden. Er loopt dan ook een rode draad van dubbelzinnigheden en misverstanden, van liegen en bedriegen doorheen de verhalen. Ondanks de veelzijdigheid is bij het grote publiek slechts het erotisch aspect bekend. Dat komt misschien ook omdat het boek in de jaren zestig voor de ideologische kar van vrije liefde en feminisme gespannen is.
Het heel interessante nawoord gaat op een literatuurwetenschappelijke manier in op de diepere betekenis van het raamwerk en de afzonderlijke verhalen. René van Stipriaan toont hierin op overtuigende wijze aan dat de Decamerone definitief de status van verzameling losse en pretentieloze verhalen ontgroeid is. Toch pleit hij voor de letterlijke lezing; wie zoekt naar een dieper liggende orde, naar symbolen, naar allegorische lagen komt bedrogen uit. Waar het groter concept dan wel in gezocht moet worden? In het bewaren van een gezonde balans in lichaam en geest van de lezer door middel van verstrooiende en aangename activiteiten.
De vrijmoedige verhalen uit de Decamerone, vaak iets over de rand van het betamelijke, geschreven voor “eenvoudige jonge vrouwen, ter verstrooiing”, laten je voelen dat de gevoelens en motieven van de mens in de diepte nog weinig veranderd zijn. De uiterst beeldende verteltrant van Boccaccio klinkt uitstekend door in de geheel herziene vertaling van Frans Denissen, en het is mede deze prestatie die dit tijdloos meesterwerk in zijn prachtige nieuwe uitgave tot een heel mooie aanwinst maakt.
