Zelden werd een reeks met zoveel bombarie op de wereld afgevuurd als het fel gehypete geesteskind van J.J. Abrams. Hoewel ‘Mission: Impossible 3’ en ‘Cloverfield’ zeer verdienstelijke Hollywood-uitstapjes waren, is ‘Lost’ nog altijd zijn sterkste wapenfeit totnogtoe. Slechts heel zelden slaagt een serie erin een complexe verhaallijn en dito thematiek te koppelen aan entertainende spanning in een publieksvriendelijk jasje. ‘Battlestar Galactica’ doet het, ‘The Shield’ weet in veel mindere mate ook nog een brug te slaan tussen ‘kwaliteit’ en ‘entertainment’, maar de perfecte synthese van deze twee werelden, is zonder twijfel ‘Lost’. Meestal weet een kwaliteitserie – zoals dat dan genoemd wordt – slechts een heel beperkt publiek te bereiken en schiet een reeks die puur gaat voor het entertainment inhoudelijk of vormelijk wat te kort (hallo, Scofield?). ‘Lost’, daarentegen, weet de hele rit spannend te blijven, wisselt ‘Twin Peaks’-achtige what the fuck-momenten en licht-surrealistische mysteries af met persoonlijke verhalen, en wordt gedragen door sterk neergezette personages – stuk voor stuk met stevige relatieproblemen met hun omgeving of zichzelf – én doet dat allemaal zonder drammerig over te komen, voor een groot publiek. Als ik Abrams ooit tegen het lijf loop, trakteer ik die man op een pintje.
De hype over dit eerste seizoen was destijds zo hevig dat iedereen tenminste het basisconcept ondertussen wel kent. Een vliegtuig, vlucht 815 uit Australië, stort neer op een op het eerste zicht onbewoond eiland. De overlevenden leggen een vuur aan en wachten op redding. Sommige mensen profileren zich onmiddellijk als prominente leiderfiguren terwijl anderen liever buiten de groep blijven, en er ontwikkelt zich een ‘Lord of the Flies’-achtig web van menselijke relaties, met veel symboliek en onderliggende boodschappen. Die zware thema’s zoals religie, trouw, drugs, schuld en boete, mag u echter gerust achterwege laten, als u dat liever doet. Het verhaal zelf is al meer dan sterk genoeg. Al snel hebben de overlevenden van de crash door dat er iets niet pluis is op het eiland en gebeuren er vreemde dingen. Mensen verdwijnen en niet iedereen is wie hij beweert te zijn, terwijl het langzaam maar zeker duidelijk wordt dat niet iedereen het eiland levend zal verlaten. En er schuilt daar ook nog ergens iets in het struikgewas. Stof genoeg dus voor een uitgebreid en complex verhaal, dat nog een keer of twintig van richting verandert en vertakt. Na de finale zal u in ieder geval niet kunnen wachten om ook het tweede seizoen (dat helaas wel wat minder consistent is, maar nog steeds de moeite) in huis te halen.
De centrale verhaallijn op het eiland wordt afgewisseld met flash-backs van de (vele) personages. De belangrijkste figuren zijn de dokter, Jack (Matthew Fox), die het lijk van zijn vader kwam ophalen in Sidney, Kate (Evangeline Lilly), wiens verleden nogal donker blijkt te zijn, Sawyer (Josh Holloway), een cynische con man, en Locke, een mysterieuze kletskop. Daarnaast zijn er nog een stuk of tien belangrijke bijrollen, wat verrassend veel is voor een ‘amusementsreeks’. Het getuigt in ieder geval van lef en ambitie. Jack en Locke staan voor de clash tussen wetenschap en geloof, wat tussen die twee dikwijls vuurwerk oplevert, net als bij de driehoeksverhouding Jack-Kate-Sawyer, maar ook de rest van de cast staat ijzersterk te acteren en iedereen krijgt een personage waar genoeg vlees aan zit om geloofwaardig neergezet te kunnen worden. Je zal niet iedereen sympathiek vinden, maar het zijn tenminste geloofwaardige figuren. En ja, ze zien er allemaal wat beter en afgeborstelder uit dan je zou verwachten van een neergestort zootje ongeregeld, maar dat is dan weer de vloek van de prime time en de meeste mensen zullen zich aan die details niet storen. De flash-backs geven je ook écht een beter inzicht in hun persoonlijkheid en sommige karakters ga je na een tijd veel beter begrijpen, zoals Jin (Daniel Dae Kim), een Koreaan die aanvankelijk alleen maar een brutale echtgenoot lijkt te zijn. Maar dat moet u steeds in het achterhoofd houden wanneer u ‘Lost’ bekijkt: niets is wat het op het eerste zicht lijkt.
Het zal niemand verbazen dat ze niet alleen zijn op dat eiland en de voortdurende verwijzingen naar ‘The Others’ zijn écht creepy, net als de vele tekenen van beschaving die ze terugvinden op een eiland waarvan ze dachten dat niemand er ooit eerder geweest was. Zo ligt er ergens een vliegtuig op een helling en stuiten enkele personages op een bepaald moment op een verdacht luik in de grond. En niemand die weet wat er nu net zo speciaal is aan dat vervloekte eiland.
Ironisch genoeg is dat ook net het grootste punt van kritiek, waar ‘Lost’ vooral na het tweede seizoen onder te lijden heeft gehad: de schrijvers zouden het zelf allemaal niet weten en er zouden veel te weinig raadsels worden opgelost. Daar is iets van aan – als er meer mysteries worden toegevoegd dan opgelost, schéélt er iets – maar daar valt hier nog niet veel van te merken. Het is vooral het tweede seizoen dat echt met het geduld van de kijker speelt. Maar goed, ik ben ervan overtuigd dat de finale ontknoping van de ganse reeks bevredigend zal zijn en als nu niet élk detail een grondige verklaring krijgt, zullen alleen doorwinterde geeks zich daardoor echt in hun gat gebeten voelen. Zo is er een terugkerende reeks cijfers – ’the numbers’, jawel – die een vreemde kracht lijkt te bezitten, maar de vraag is nog maar of er voor zoiets wel een sluitende verklaring te vinden valt. Daar valt nu, helaas, nog niets over te zeggen. Zelfs als het uiteindelijk allemaal wat blijkt tegen te slagen, doet dat geen afbreuk aan de fenomenale kwaliteit van dit eerste seizoen. Voor zij die twijfelen, heb vertrouwen, want na het iets mindere tweede seizoen, zijn het derde en vierde seizoen weer fantastisch. Sometimes, you just gotta have a little faith.
Mensen die niet houden van ‘normale’ reeksen waarin opeens ‘paranormale’ dingen gebeuren, zullen zich vaak storen aan ‘Lost’, maar hoewel al die freaky stuff in het begin soms wat geforceerd overkomt, past het allemaal goed binnen het plaatje. ‘Lost’ heeft een heel symbolisch, haast religieus karakter en het bevreemdende sfeertje werkt daarbij heerlijk beklemmend. Beschouwingen over het lot en vrije wil en dergelijke zaken waarover bebaarde mannen wel eens hun mening plachten te geven in doorrookte salons zijn subtiel genoeg in het scenario verwerkt om te voorkomen dat ze storen. De suspense en het verhaal komen steeds op de eerste plaats en dat is maar goed ook. Als kijker zit je te wachten op de oplossingen van de vele mysteries, op het volgende sterfgeval – want dat is ook leuk aan ‘Lost’, iedereen zou echt wel op elk moment het hoekje om kunnen gaan, en dat gebéurt dan ook vaak – en op de beslissing van Kate voor welke vent ze zal gaan, niet op Tarkovsky-achtig gewauwel over existentiële problemen.
Als kijker kies je dus zelf een beetje hoe ver je wil gaan met de aanwezige symboliek. Wil je alleen weten hoe het afloopt? Trek je dan met een gerust hart geen zier aan van de strijd tussen goed en kwaad, of geloof versus wetenschap, en geniet van het verhaal. Wil je elk beeld freeze framen om verborgen boodschappen te vinden? Ga je gang, er zijn er genoeg. Op de eerste plaats is en blijft ‘Lost’ echter topentertainment. De finale – met het vlot en het luik als hoogtepunten – is een nagelbijter en ook de plotlijn rond een bedrieger in het kamp is razend spannend. Anders dan in die ándere grote topserie ‘Prison Break’, krijg je hier ook personages voorgeschoteld waarvoor je iets kan voelen. Je leeft mee en na verloop van tijd begin je sowieso te supporteren voor de survival van je favorieten. Ook de dialogen zijn scherp en krachtig (vooral de lijnen van Sawyer rulen vaak), en maken het beeld van de sociale situatie in het kamp nog wat sterker (mooi voorbeeldje uit de pilot: Sawyer, een redneck, die Sayid, een Arabier, verwijt dat die het vliegtuig heeft doen neerstorten). De waanzinnige plotwendingen waarop ‘Lost’ een patent lijkt te hebben genomen, zijn steeds geloofwaardig, of op zijn minst aannemelijk; nog iets waarbij Abrams een stapje voor heeft op de concurrentie. Je zit vaak met open mond te kijken. Hoe je het ook draait of keert, ‘Lost’ is geweldig spannend, ontspannend, uitdagend, verrassend intelligent en aangrijpend. Als je deze reeks vergelijkt met haar twee grootste rivalen, ’24’ en ‘Prison Break’, kan je maar één ding besluiten: ‘Lost’ wint met enkele lengtes voorsprong. Nu nog weten wat het eigenlijk allemaal betekent.
