Er is waarschijnlijk geen enkel tv-programma dat zoveel invloed
heeft gehad op het leven van de gemiddelde twintiger als ‘The
Simpsons’. Toen ze ergens midden jaren negentig de Vlaamse
televisiewereld kwamen binnengevallen, waren ze voor ons alvast het
eerste duidelijke signaal dat animatie niét beperkt hoefde te
blijven tot schattige Disney-diertjes. ‘The Simpsons’ waren scherp,
satirisch, consequent hilarisch en wisten ook precies het juiste
publiek aan te spreken: kinderen vonden het leuk omwille van de
slapstick (Homer die van de trap valt, lacheuuh!), volwassenen
lachten dan weer vooral met de woordspelingen en de kritiek op
the American way. Gevolg: zowat iedereen die ik ken kan
hele conversaties voeren, enkel met quotes uit ‘The Simpsons’.
Andere mensen hebben de neiging om niet te dichtbij te komen als we
daarmee bezig zijn.
Er is al zo’n tien jaar lang sprake van een ‘Simpsons’-film –
geruchten staken af en toe de kop op en gingen dan weer liggen, tot
de meeste fans van de serie begonnen te denken dat het er nooit van
zou komen, en dat dat misschien ook maar beter was. Vanaf de
negende reeks was het vet immers grotendeels van de soep: de
plotlijnen werden steeds meer voorspelbaar, de grappig waren vaak
nog wel geestig, maar bereikten niet meer de classic
status van de vroegere afleveringen. Maar zie, hier is hij dan
toch, begeleid door de meest agressieve promotiecampagne sinds
Adolf Hitler in 1939 zijn politieke partij ging promoten in Polen.
Iedereen hield z’n vingers gekruist dat Matt Groening en co de
reeks niet definitief zouden onteren, maar maak je vooral geen
zorgen: dat valt erg mee. ‘The Simpsons Movie’ bereikt ongeveer het
niveau van één van de betere afleveringen van de laatste jaren,
maar dan op een lengte van 86 minuten. Een triomf kun je hem
bezwaarlijk noemen (de glorieperiode van seizoenen vier en vijf
zijn echt al lang geleden), maar hey, ik heb gelachen. Veel
gelachen.
Het verhaal is, zoals dat hoort, weer glorieus absurd: Homer
veroorzaakt zowat de grootste ecologische ramp in de Amerikaanse
geschiedenis wanneer hij een tank vol varkensmest dumpt in Lake
Springfield – water dat groen wordt en begint te bruisen,
gemuteerde dieren die er uit springen, alles erop en eraan. De
gesjeesde overheidsagent Russ Cargill (stem van Albert Brooks)
besluit om een gigantische glazen koepel over Springfield te
plaatsen, om zo de verspreiding van de ramp te vermijden. Wanneer
de inwoners van het stadje er achter komen wie verantwoordelijk is
voor de vervuiling, kunnen de Simpsons maar net aan een lynchpartij
ontsnappen. Ze vluchten richting Alaska, maar verdomd als Homer
uiteindelijk toch geen wroeging krijgt en gaat proberen om
Springfield alsnog te redden.
‘The Simpsons Movie’ gaat nogal moeizaam van start, met een
resem sketches die op zichzelf bekeken wel grappig zijn, maar
slechts weinig samenhang vertonen – Grampa die in de kerk plots
onheilspellend begint te orakelen, Bart die kwaad is op Homer en
zich op slag naar Flanders keert, Lisa die het milieu probeert te
redden… Tijdens de eerste tien à vijftien minuten liggen die
plotlijnen nogal rommelig naast en onder elkaar. Het is pas daarna
dat de film zijn richting vindt en er een duidelijke verhaallijn op
gang komt.
Dat verhaal concentreert zich in eerste instantie op de Simpsons
zelf. De enorme hoeveelheid nevenpersonages duiken allemaal wel
even op, maar veel hebben ze niet te doen. Mr Burns heeft hoop en
al vijf regels tekst, Apu nog minder en de meeste andere bekende
gezichten mogen gewoon af en toe in de massa komen staan, opdat
Matt Groening en regisseur David Silverman zouden kunnen zeggen dat
ze er wel degelijk in zaten. Dat is een punt waar ongetwijfeld heel
wat kritiek op zal komen, maar ik snap de redenering wel. Door zich
te concentreren op het gezin Simpson, vermijden de schrijvers dat
hun film een oppervlakkig samenraapsel van gezichten en stemmen
wordt. De plot draait uiteindelijk rond de relatie tussen de
familieleden, en al de rest is bijkomstig. Het is jammer dat we
Krusty, Mrs Krabappel en de anderen niet vaker te zien krijgen,
maar nu heeft de prent tenminste een sterke ruggengraat – zal het
gezin aan elkaar blijven hangen?
De grappen zijn vaak erg sterk, hoewel er maar een paar bij
zitten die écht het niveau halen van wat de reeks op zijn
hoogtepunt te bieden had. Bart die Mickey Mouse-oren maakt van een
zwarte beha en zegt: Look at me, I’m the mascotte of an evil
empire!, of Homer die nog voor het begin van de film het
voltallige publiek uitmaakt voor suckers omdat ze betalen
om iets te zien dat ze op tv gratis kunnen krijgen – op zulke
momenten zijn ‘The Simpsons’ op hun best. Maar het blijven
sporadische vonkjes in een film die voor het overige eerder
glimlachmateriaal is dan laugh-out-loud funny. Hoe dan
ook, in vergelijking met de doorsnee live action komedie
blijft dit uitstekend komisch schrijfwerk. ‘The Simpsons Movie’
vertelt tenminste zijn eigen verhaal, zonder zich te verliezen in
postmoderne knipoogjes (nog ‘Shrek the Third’, iemand?) en weet
goede grappen te scoren zónder tien keer in de ribben van het
publiek te moeten porren om te zeggen: “Heb je die grap wel
gezien?” Waar de meeste animatiefilms van de voorbije jaren
ongelooflijk onder de indruk waren van hoe slim ze zelf wel zijn,
blijven ‘The Simpsons’ sluwer in hun methodes. Heel wat gags
werken, sommigen niet, maar er is er niet één bij die wordt
uitgemolken of die vooringenomenheid verraadt.
De overstap van het kleine naar het grote scherm leidt goddank
niet naar een aanzienlijke verandering in visuele stijl. De
look van ‘The Simpsons’ is een klein beetje opgepoetst en
de camerabewegingen zijn wat flashier geworden, maar voor
het overige zien we dezelfde gele figuurtjes rondlopen als in de
serie. Je moet nu eenmaal niet gaan rotzooien met iets dat
werkt.
Wat ‘The Simpsons’ altijd zo speciaal heeft gemaakt, is de
manier waarop de Amerikaanse samenleving in twijfel wordt getrokken
– Springfield wordt bestuurd door een corrupte, vrouwenlopende
burgemeester, de leerkrachten op de plaatselijke school zijn al
lang blij dat ze tussen hun uren kunnen gaan roken en drinken, de
politie is incompetent en religie wordt vertegenwoordigd door een
charlataneske dominee. Er is geen enkel instituut of ‘The Simpsons’
maakt het wel belachelijk. Die tendens wordt hier verder gezet, zij
het dan op een wat al te nadrukkelijke manier. De plot komt
uiteindelijk neer op een pleidooi voor een beter milieubeleid,
waarin global warming niét voor het gemak wordt
afgeschilderd als een onbewezen mythe. Erg nobel, maar een nobele
politieke agenda past nu eenmaal niet bij ‘The Simpsons’, een
programma dat juist groot geworden is door z’n oneerbiedigheid. Er
zijn maar een handvol momenten waarop de film echt prekerig dreigt
te worden, maar dat aspect zit er zeker in.
‘The Simpsons Movie’ is al met al een waardig eerbetoon aan de
serie geworden – geen topper, maar in ieder geval een signaal dat
het met onze favoriete gele familie nog niet afgelopen is.
NB: hoewel de tv-serie nooit gedubd werd in Vlaanderen, heeft
men dit voor de film nu toch gedaan. “Voor de allerkleinsten”,
luidt de redenering, terwijl ‘The Simpsons’ nochtans helemaal geen
reeks voor de allerkleinsten is. Gebaseerd op de trailer en
fragmentjes die ik heb gezien, klinkt het resultaat alvast
weerzinwekkend.
