De brievenroman ‘Les Liaisons Dangereuses’ van Choderlos de Laclos
is zo zoetjesaan een standaardwerk geworden in de filmindustrie.
Telkens wanneer een studio zonder inspiratie zit, maken ze er maar
een bewerking van, onder het motto: “we kunnen er niet veel
verkeerd mee doen”. Logisch ook: het is een verhaal dat siddert van
de al dan niet ingehouden seksuele spanning, met heerlijk immorele
personages die alleen maar geïnteresseerd zijn in vuile manieren.
Van de vele verfilmingen en adaptaties zou u zó, zonder na te
denken, meteen ‘Dangerous Liaisons’ van Stephen Frears, ‘Valmont’
van Milos Forman en ‘Cruel Intentions’ van Roger Kumble moeten
kunnen opsommen (of toch zeker die eerste twee). Waarom dan een
Koreaanse versie van nog eens datzelfde verhaal? Dat was de vraag
waarmee ik de bioscoop binnenging, en toen ik weer buitenkwam had
ik nog steeds geen antwoord gevonden. Regisseur Je-yong Lee heeft
een adequate behandeling van het boek gemaakt, die netjes van punt
a naar punt b gaat en er in slaagt om z’n publiek wakker te houden.
Maar voor het overige moet ik zeggen dat ik maar weinig
bestaansreden zie voor ‘Untold Scandal’: we kénnen het verhaal al,
en ondanks de nieuwe setting weet Lee er nu niet bepaald
wereldschokkende dingen aan toe te voegen.
We schrijven eind 18de eeuw. In Korea is de Chosun-dynastie aan de
macht. De verleidelijke Lady Cho krijgt te horen dat haar
echtgenoot een nieuwe concubine op het oog heeft, de zestienjarige
maagd Soh-ok, en schiet in wat je dan een Franse kolère noemt. Ze
vraagt aan haar neef, vrouwenzot Cho-won, om wraak voor haar te
nemen door de eerbaarheid van Soh-ok te schenden voor haar man daar
de kans toe krijgt. Cho-won, die meer gewend is dan dat, heeft
echter zijn oog laten vallen op de weduwe Lady Chung, een overtuigd
katholieke dame, die sinds de dood van haar man negen jaar geleden,
geen volk meer over de vloer heeft gehad. Cho-won en Lady Cho
sluiten een weddenschap met als inzet de maagdelijkheid van Soh-ok,
de liefde van Lady Chung en een nacht van wild gerampetamp tussen
de twee intriganten.
Wie een beetje vertrouwd is met de roman, of zelfs de vorige
verfilmingen ervan, ziet meteen dat er in wezen weinig veranderd is
aan die plot. ‘Les Liaisons Dangereuses’ bood een blik op de
libertijnse Franse aristocratie van het einde van de 18de eeuw. De
verlichting was volop bezig, mensen stapten af van de religie en
baseerden hun gedrag steeds meer op rationaliteit. Wat de Laclos
suggereerde, was dat die rationaliteit ook tot immoraliteit kon
leiden, want welke rationele reden is er eigenlijk om te doen wat
hoort? We gedragen ons moreel vanuit een emotionele of (toch in die
tijd) religieuze impuls om dat te doen. De Laclos amuseerde zich
ermee de zeden van zijn tijd te parodiëren, door aan het begin van
z’n roman een gefingeerde “brief van de uitgever” te publiceren,
waarin hij de lezer op het hart drukt dat dit slechts een roman is.
“Want in onze tijd van filosofie en kennis kunnen dit soort
personen toch niet leven”. Dat is dus allemaal de roman. Voor deze
verfilming probeert Je-yong Lee die subtext in leven te houden,
door te werken met de tegenstelling tussen het verholen
katholicisme van Lady Chung (het Christendom was destijds verboden
in Korea) en de libertijnse overtuigingen van Cho-won en Lady Cho.
Maar maakt het een reëel verschil? Weet Lee daarmee iets toe voegen
aan wat we al wisten? Nou nee.
En dat is het grote probleem met ‘Untold Scandal’: je ként het al.
Het verhaal wordt getrouw gevolgd (oké, met hier en daar een lichte
variatie, maar dan nog) en zelfs de ondertoon van de roman blijft
bewaard. Waarom moeten we dan nog eens naar datzelfde gegeven gaan
kijken?
Lee weet hier en daar mooie plaatjes te schieten, daar zal het niet
aan gelegen hebben: hij beweegt z’n camera zeer doelbewust, met
langzame pan- en dollyshots, en een opvallend gebruik van rijke,
diep verzadigde kleuren. En ook de acteurs doen het lang niet
slecht. Yong-jun Bae speelt Cho-won met een heerlijk gevoel voor
humor – hij moet zich bijna inhouden om niet naar de camera te
knipogen bij elke rotstreek die hij uithaalt. Ook dat is weer een
mentaliteit die uit het boek afkomstig is: door de brievenvorm
ervan, krijgen we een ongeziene toegang tot de gedachtengang van de
slechteriken, en maken ze het publiek in zekere zin medeplichtig
aan hun intriges. Hier gaat Lee voor dat effect door het
vertelperspectief resoluut in het kamp van Cho-won en Lady Cho te
leggen. De slechten vertellen het verhaal, niet de goeien en of we
nu willen of niet, we moeten met hen meeleven. Maar ook dat is
weeral iets dat Stephen Frears óók al deed in ‘Dangerous
Liaisons’.
‘Untold Scandal’ een slechte film noemen, zou misleidend zijn. Hij
is niet slecht gemaakt: technisch zit hij meer dan competent in
elkaar, de acteurs doen het niet slecht en het verhaal is nog
steeds dat van een boek dat al meer dan tweehonderd jaar meegaat.
Maar het is een film zonder bestaansreden, de zoveelste adaptatie
van een boek dat elk beetje filmliefhebber al lang door en door
kent. Enkel en alleen geschikt voor al wie nooit de roman heeft
gelezen of een andere verfilming heeft gezien. En zelfs hen zou ik
eerder aanraden om ‘Dangerous Liaisons’ eens te gaan huren.
