Het Nederlandse instituut The Ex heeft er intussen een parcours op zitten dat weinigen gegeven is. Dat de band dat lijkt te beseffen, maar ook omdat feesten nu eenmaal zo plezant is, kreeg de voorbije jaren gestalte in een reeks verjaardagsfestivals. Deze nieuwe DVD brengt verslag uit van een driedaagse die de band in december 2012 cureerde in Londen. Het werd een document dat geen liefhebber aan zich voorbij kan laten gaan, maar ook voor nieuwkomers duidelijk maakt waar het deze band om te doen is: samenwerking, overgave, dans, avontuur,… Dat soort dingen.
Het verhaal van The Ex hoeven we eigenlijk niet meer uit de doeken te doen (mocht u toch nog hulp nodig hebben, dan verwijzen we graag door naar ons interview en deze lofbetuigingen van allerhande collega’s die we optekenden), want het kwartet is intussen uitgegroeid tot een sterkhouder van de DIY-gedachte, een koppig voortmalende en steeds in beweging blijvende eenheid die een paar basisprincipes uitdraagt, en vernieuwing en avontuur nooit vergeten is. Einde 2012 werd dat uitbundig gevierd in Londen, Brussel, Parijs en Amsterdam. Terwijl onze collega’s van Kwadratuur (RIP) destijds verslag uitbrachten van de passage in onze hoofdstad, trokken wij een week later voor een dag naar hun thuisstad Amsterdam, waar ze een spetterend programma samengesteld hadden.
Het mooie was dat in het voorjaar van 2014 al een nieuw feest plaats vond (The Ex 35!), dat in de Amsterdamse Paradiso al net zo memorabel was, maar we keren nu dus even terug naar 2012. De eerste bedenking die je natuurlijk te binnen schiet is dat een DVD’tje nooit meer kan zijn dan een surrogaat, een afkooksel van het origineel. Dat klopt natuurlijk, niets overtreft het meemaken van een feest waar je zelf middenin zit, maar het moet gezegd worden dat de makers van deze registratie er bijzonder goed in geslaagd zijn om de diversiteit en uitbundigheid van dat festival samen te brengen in een tijdspanne van nog geen anderhalf uur. Geluid, beeld en montage slagen er in om de sfeer en energie te vatten, een uitzonderlijke prestatie.
Je voelt aan deze opnames, aan de manier waarop de band zich gedraagt en hoe het publiek rond de band staat en danst, dat Café Oto op maat van The Ex is. Het is op geen tijd uitgegroeid tot een cruciale Britse concertlocatie voor experimentele muziek, maar deze kleurrijke band staat er ook volledig op z’n plaats. En dan vooral omdat deze DVD, net als de band in zijn rol van curator, zo sterk de nadruk legt op de samenwerkingen. Van de zeventien stukken is er slechts eentje door het kwartet, al de rest is van een XL-versie van de band, of opgedeeld in kleinere combinaties waar de leden al dan niet deel van uitmaken.
Zo is er Brass Unbound, de intense blazerssectie met Ken Vandermark, Ab Baars, Wolter Wierbos en Roy Paci, die voor het nodige vuurwerk zorgt tijdens “Maybe I Was The Pilot”, “Theme From Konono No. 2”, “Hidegen Fujnak a Szelek” en het niet kapot te krijgen “State Of Shock”. Als er al een band is die ons steeds opnieuw naar het puntje van onze stoel jaagt, dan is deze het wel. De muziek schokt energiek, haalt uit met een verzengende explosiviteit en een bonte kleuren- en klankenmengeling. Vandermarks iele klarinetmelodieën, Paci’s geschetter, Wierbos’ vet scheurende trombonepartijen: ze zitten stuk voor stuk knap verweven in die uit z’n voegen barstende groepssound. En dan komt er soms nog wat volk extra bij, zoals drummer Tony Buck (The Necks,…), klarinettist Xavier Charles, en een paar Ethiopische dansers die, gekleed in kleurrijke traditionele klederdracht, de feestelijkheid nog de hoogte in jagen.
Maar er zijn ook van die ‘kleinere’ of meer ingetogen en poëtische momenten, die de geest van de samenwerking al net zo mooi illustreren. Ze gaan van het carnavaleske van duo van Steve Beresford en Wolter Wierbos naar het intieme (Vandermark solo) en het wringende (gitaristen Terrie Ex en Andy Moor vs. baritonsaxofonist Mats Gustafsson). En dan passeert nog het duo Anne-James Chaton en Andy Moor, met het repetitief voorgedragen en indringende “D’Ouest”, het markante duo John Butcher en Tony Buck, en een trio van klarinettisten Ab Baars, Ken Vandermark en Xavier Charles. Die stukken laten een mooie dwarsdoorsnede horen van wat er die avonden zoal te horen viel en door de compacte lengtes zullen zelfs degenen die vooral houden van het rockende luik zich niet vervelen.
“Wij zijn The Ex, en dit is een feest”, riep zanger, gitarist en (occasioneel) trompettist Arnold de Boer aan het einde van een lange, opwindende dag in Amsterdam vorig jaar, maar dat is net zozeer van toepassing op de uitbundige trip die je hier gepresenteerd krijgt. Dit is immers gedreven muziek die geen woorden nodig heeft om z’n idealisme duidelijk te maken. Dit is muziek die wordt gebracht, gecreëerd, door mensen die overduidelijk niets liever doen dan de hand uitreiken naar kansen en creatieve partners die zich aandienen. Of je het nu punk wil noemen, of impro, wereldmuziek of transculturele volksmuziek, het doet er eigenlijk allemaal niet toe. Het roept een wereld van emoties op, maar is vooral écht en fysiek en nabij, met een groot kloppend hart en een ritme dat al snel vanzelfsprekend aanvoelt.
De DVD kan voor 10 euro besteld worden via de website van The Ex. De eerste vijf minuten, met “Addis Hum”:
MAAR ER IS NOG
In een recent interview gaf gitarist Andy Moor mee dat er plannen zijn om einde dit jaar of begin volgende jaar een nieuw album op te nemen, maar zolang moet er niet gewacht worden, want op 2 juli stelt de band zijn nieuwe dubbelaar The Ex at Bimhuis (1991-2015) voor. Het zegt niet enkel genoeg over de spirit van deze band, die ooit versleten werd voor anarcho-punkband, maar ook over de langdurige verhoudingen die aangaan worden. Het album bevat stukken uit hun Bimhuisdebuut in 1991, een concert waarvoor zelfs Herr Seele ook van de partij was, maar ook samenwerkingen met ICP, Mekuria Getatchew, de 33 1/3-passage en een recent concert voor kinderen. 2 juli in het Bimhuis. Fendika, Ken Vandermark, John Butcher en Han Bennink zijn ook van de partij. Doen!
Intussen verschenen ook nog twee 7”-releases:
The Ex & Fendika :: Lale Guma / Addis Hum 7” (The Ex Records)
Deze 7” zet de verwantschap met Ethiopië nog eens in de verf. The Ex trok in 2002 voor het eerst naar het land en het werd de start van een lange verbondenheid, die Getatchew Mekuria en het vijfkoppige Fendika meermaals naar deze contreien voerde. Intussen keerde de band ook al een paar keer terug (de laatste keer in 2014) en speelde hij er een dertigtal concerten. Het bracht ook een kleurrijke, ritmische component in de muziek van het viertal, die nergens duidelijker is dan in “Addis Hum”, dat live ook al een tijdje meegaat en steeds opnieuw garant staat voor een manische energie en brede glimlach. De gekapte gitaren, de brommende baritongitaarklank van Moor en de zangpartijen van Katherina Bornefeld en Nardos Tesfaw maken van deze song een onweerstaanbaar hoogtepunt in de Ex-discografie.
Twee van de vijf leden van Fendika – Zenash Tsegaye en Melakuy Belay – zijn dansers, geen muzikanten, maar wie ze ooit aan het werk zag, is dat ongetwijfeld niet vergeten en kan zich zo de theatrale en levendige bewegingen voorstellen die bij deze muziek komen. “Lale Guma” is eigenlijk ook een song die het midden houdt tussen trance en jachtige punk, met de percussie van Misale Legesse en het masinko-spel (een soort Afrikaanse luit) van Endris Hassen. Goed om weten: de single is een van de laatste opnames waar wijlen Corno Zwetsloot (Space Siren) aan werkte.
The Ex / Selvhenter :: From The Top Of My Lungs / New Age Split 7” (Jvtlandt)
Een split-single met het Deense kwintet Selvhenter. Als we ’t goed hebben, dan ontmoetten de twee bands elkaar voor het eerst toen ze samen op een affiche stonden in Charleroi, een paar jaar geleden. Het is alleszins een combinatie die steek houdt, want de DIY-geest is bij de Deense vrouwen al net zo sterk aanwezig, er wordt ook over genre- en continentgrenzen geloerd, en je voelt in deze begeesterde muziek ook een engagement en een spirit van avontuur, iets waar de opvallende bezetting – trombone, sax, viool en 2 drums – ook aan bijdraagt. De track van Selvhenter verkeert in een zone waar impro, avant-garde, punk en geluidsexperiment elkaar ontmoeten. De drums creëren rollende, tribale ritmes, trombonevervorming zorgt voor een brommende fond en viool laat een waas door de song waaien. Een originele sound die neigt naar een wat onheilspellende soundscape.
De song van de Nederlanders vaart een andere koers en wijkt ook af van de met Afrikaanse tradities geïnjecteerde tracks op de vorige single. Hier krijg je opnieuw een weefwerk van gitaren, maar de melodieuze zang van Bornefeld en de wiegende cadans lijken zowel verwant aan vroege psychedelica als aan volksmuziek, waardoor de songs, ondanks de steeds nadrukkelijker op de voorgrond tredende gitaarparijen, een soort van Ex-folk is. Ach, het is maar een label, het is vooral Ex-muziek. En de moeite.
De releases zijn verkrijgbaar via de website van The Ex en Jvtlandt.
