Laten we beginnen met een klein stukje literaire geschiedenis. Auteur Lyman Frank Baum maakt deel uit van de jeugdnostalgie van een enorme groep Amerikanen, zeker van de generatie die in de eerste helft van de twintigste eeuw het levenslicht zag. Baum was namelijk de auteur The Wonderful Wizard of Oz, een jeugdboek over een magisch land dat heel wat kinderharten beroerde. Het boek was zo populair dat Baum dertien nieuwe avonturen schreef die plaatsvonden in het land van Oz. Het hoogtepunt in de hele Oz-manie moest nog komen. In 1939 zag met The Wizard of Oz één van de grootste Amerikaanse filmklassiekers het daglicht. Met de heerlijke liedjes, de oogverblindende technicolor, de prettig gestoorde personages en aanstekelijke onschuld groeide de film uit tot de ultieme jeugdfilm. Sindsdien vonden er enkele pogingen plaats om de wereld van L. Frank Baum verder uit te bouwen op het witte doek, maar met weinig succes. Hier moet nu, 74 jaar later, eindelijk verandering in komen met Disney’s Oz the Great and Powerful. Verre van een klassieker en een film met de nodige mankementen en twijfelachtige acteerprestaties, maar tot op zekere hoogte toch nog genietbaar.
Oz the Great and Powerful is een prequel en vertelt hoe de befaamde tovenaar van Oz in het magische land is terechtgekomen en aan zijn functie als wizard is geraakt. De film start in het jaar 1880, waar we Oscar Diggs (James Franco) ontmoeten op een rondreizend circus als amateuristische magiër, charlatan en vrouwenversierder. Diggs krijgt het aan de stok met de plaatselijke spierbundel en vlucht weg in een luchtballon. Het zit Diggs niet echt mee, want er steekt een storm op, waardoor de luchtballon verzeild geraakt in een tornado. Diggs vreest voor zijn leven, maar komt na een helse tocht tot zijn eigen verbazing terecht in een kleurrijk paradijs, het land van Oz. Eens geland wordt hij ontdekt door de heks Theodora (Mila Kunis), die hem meedeelt dat hij de verkozene is om de troon van Oz te bestijgen. Diggs weet niet goed wat hem overkomt, maar – opportunist die hij is – speelt het spelletje mooi mee. Zo begint een avontuur gevuld met slechte en goede heksen, porseleinen meisjes, vliegende apen, kleine mensen en een lange gele weg.
De regisseur die aan het roer staat van dit spektakel is Sam Raimi, bekend van de Evil Dead-trilogie en het Spiderman-drieluik. We geven toe dat we met knikkende knieën naar de bioscoop afzakten, want de promotie van deze film deed ons sterk denken aan Tim Burtons verschrikkelijke hallucinogene Alice In Wonderland. We slaakte dan ook een lichte zucht van opluchting toen de eerste twintig minuten al meer inventiviteit aan de dag legden dan Burtons film. Raimi opteert voor een dikke, vette knipoog naar Victor Flemings evergreen uit 1939 door de circussequentie in zwart-wit te draaien. Eens in Oz schakelt Raimi over naar kleur en schakelt het beeldformaat over van 1.33 (het “vierkante tv-formaat) naar widescreen Een leuk artistiek extraatje.
De wereld van Oz is altijd een beetje anders geweest dan andere sprookjes door een vorm van zelfbewustzijn. Oz is geen feilloze wereld en beroept zich steeds op de hulp van menselijke buitenstaanders. Met James Franco als Oz krijg je ook niet je alledaagse held, maar een bedrieger in hart en nieren die eerder aan zijn eigen hachje denkt dan aan dat van zijn magische vrienden. Hierdoor ontstaat er een leuk contrast tussen de naïviteit van Oz en het lepe karakter van Franco, een contrast dat een groot deel van de charme van de film uitmaakt en ervoor zorgt dat deze blockbuster op narratief vlak nog enigszins werkt. De acteurs die de personages van Oz vertolken doen hun best om hun vertolking wat uit te vergroten, de settings vormen een mooi evenwicht tussen cgi en fysieke decors en de belangrijkste nevenpersonages zijn nog te genieten.
Iets dat je niet altijd van het scenario kan zeggen. Met een lengte van 130 minuten heeft de film een onevenwichtig tempo, waarbij sommige ontwikkelingen in het verhaal houterig en weinig onderbouwd aanvoelen. Mila Kunis verandert in een wrede heks nadat haar hart gebroken wordt door Franco, een kortstondige romance die er haast geen is. Nu weten we wel dat vrouwen al eens kunnen overreageren, maar door de gehaaste uitwerking lijkt Kunis wel een manische gekkin die valt voor elke vent dat ze tegen het lijf loopt. (Oz The Great and Powerful is ook een film van interessante genderperspectieven, maar dat is weer een ander verhaal.) Verder volgen we Franco en zijn kompanen om Oz te redden van de ondergang, waarbij het pas echt interessant wordt tegen het einde. De slotsequentie is entertainend en werpt zelfs het filmmedium op als redder van Oz. Wat ook opvalt is dat de film continu referenties wil maken naar de originele Wizard of Oz, maar hierin zeer voorzichtig is doordat de rechten van de originele film niet bij Disney liggen. Zo wordt een poging tot zang van de Munchkins abrupt afgebroken door Franco’s personage.
Bij de acteurs schort er ook wat aan het plaatje, en dan hebben we het vooral over Mila Kunis en James Franco. Hoe mooi mevrouw Kunis ook mag wezen, hier is ze schromelijk miscast. Waar Rachel Weisz en Michelle Williams nog wegkomen met hun aangedikte acteerprestaties, gaat Kunis gewoon de mist in. James Franco brengt het er minder erg van af, maar voelt ook niet goed aan. Franco’s acteren is haast heel de film gebaseerd op grijnzen, alsof hij constant loopt te denken aan zijn loonbriefje. Oorspronkelijk was Robert Downey Jr. gekozen voor de hoofdrol, wat ons al meteen veel aantrekkelijker in de oren klinkt. Weisz en Williams doen het dus goed, terwijl Zach Braff en Joey King leuke stemacteurs blijken te zijn.
Wie met Oz the Great and Powerful de verwondering verwacht van de film uit 1939 is eraan voor de moeite. Toch bewijst de wereld van Oz nog een fantasie uit te dragen die krachtig genoeg is om deze film staande te houden, ondanks sommige acteurs en het rammelende scenario. De yellow brick road glanst niet meer zoals vroeger, maar levert nog wel aanvaardbaar entertainment voor jong en oud.
