Hoera, het is weer lente! Zoals elk jaar staan we weer voor een warme zomer waarin superhelden en overdadige special effects het witte doek bezetten, waarbij het ook een traditie lijkt te worden dat onze vrienden van Marvel het startschot geven. Vorig jaar werden we weggeblazen door het fun-festijn The Avengers, nu is het nog eens de beurt aan Iron Man om ons op onze wenken te bedienen. Na het doffe Iron Man 2 waren we voorzichtig om er té enthousiast over te worden, maar dat bleek voor niets nodig. Lethal Weapon-scenarist Shane Black drijft als regisseur het entertainmentgehalte in Iron Man 3 de hoogte in en toont zich competenter dan voorganger Jon Favreau.
Met Iron Man 3 start Marvel met fase 2 van zijn uitgebreid filmuniversum. De wereld is veranderd na de gebeurtenissen in The Avengers en dat heeft ook zijn invloed op Tony Stark (Robert Downey Junior). Sinds Stark vanuit de ruimte naar beneden tuimelde om Loki’s snode plannen een halt toe te roepen, heeft onze ijzeren held last van paniekaanvallen. Stark verdoet daarom zijn tijd met het maken van allerlei nieuwe Iron Man-pakken, wat niet naar de zin is van zijn geliefde Pepper Potts (Gwyneth Paltrow). Maar het kwaad kent geen rust, want de wereld wordt opgeschrikt door enkele terroristische aanslagen, die worden opgeëist door de sinistere figuur The Mandarin (Ben Kingsley). Stark daagt hem uit voor een mano-a-mano-gevecht, maar onderschat zijn tegenstander. Wat volgt is een ontnuchterende confrontatie met een niet te onderschatten vijand, een ex-liefje, een malafide wetenschapper en – last but not least – met zichzelf.
Het belangrijkste dat er tussen delen twee en drie achter de schermen heeft plaatsgevonden, is de wissel van de wacht. Geen Jon Favreau meer achter de camera, maar wel Shane Black. Shane wie? De man die eind jaren tachtig verantwoordelijk was voor de Lethal Weapon-franchise en in 2005 zijn regiedebuut maakte met de geinige neo-noir Kiss Kiss, Bang Bang. En we beklagen ons de keuze van Black als nieuwe Iron Man-regisseur zeker niet. De man heeft goed gekeken naar The Avengers en heeft duidelijk begrepen wat de ingrediënten van een goede Marvel-film zijn. Dit zijn niet het soort films die ooit een Dark Knight-niveau gaan halen, maar die staan of vallen met de hoeveelheid entertainment en met de manier waarop alles gebracht wordt. Black slaagt erin om het generische niveau van Favreau flink op te krikken met geïnspireerde actiesequenties en een wat grotere focus op Tony Stark als mens, en niet als machine.
Zoals gezegd lijdt Tony Stark ditmaal aan angstpsychoses die het hem allesbehalve gemakkelijk maken. Dat zorgt ervoor dat de mythe van de onaantastbare en filantropische Stark wat brozer wordt en het personage ook iets interessanter wordt. De vorige twee films waren vooral gefundeerd op Robert Downey Junior die leuke oneliners uitkraamt en zijn ludieke zelf is. Niet dat dat nu niet meer het geval is -we krijgen nog meer dan genoeg referenties naar de populaire cultuur en leuke woordspelingen om een glimlachje te forceren. En wanneer de actie zich ontplooit, moet de mens Stark zonder meer de weg ruimen voor zijn alter ego. Maar toch weet Shane Black – ondanks het feit dat Disney/Marvel mee over de schouder kijkt – genoeg eigen kruiding te verwerken in zijn scenario. Dat gaat gepaard met leuke knipoogjes naar zijn eigen werk en wat old school jaren tachtig plezier. Zo is Stark niet de hele film lang gebonden aan zijn pak, maar krijgt Downey Junior ook de kans om zich wat te ontpoppen tot een actieheld, zonder verstopt te zitten in het befaamde harnas. Tijdens het middenstuk van de film mag hij het heft zelf in handen nemen en tijdens de grote finale vormt hij een leuk duo met Don Cheadle, waarbij ze zeer doen denken aan Riggs en Murtaugh uit Lethal Weapon. Bepaalde situaties doen ook sterk denken – bewust of onbewust – aan Terminator 2.
Naast Black is er ook het hele special effects-team dat een applausje verdient, want al die explosies en vliegende machines maken zichzelf niet. Waar de actiescènes in de vorige twee Iron Man-films nooit echt dat ’fuck yeah’-gevoel teweegbrachten, krijg je nu wel scènes waarvan je onderkin lichtjes naar de vloer toetrekt. Iron Man die een veertiental mensen moet redden die uit een vliegtuig vallen, én de denderde finale, schudden de fanboy in ons meer dan wakker en deden oprecht de adrenaline stromen. Black zet die scènes met een geweldige energie neer en weet voor het grootste deel het overzicht te behouden in de chaos.
Hoewel Black dat zeer goed doet als regisseur blijft dit ook een film die behoort tot een groter geheel en een zeer groot doelpubliek moet bereiken, zodat Marvel en Disney hun centjes kunnen verdienen. Uit een interview met Shane Black blijkt bijvoorbeeld dat men moest letten op de alcoholconsumptie van Stark en op het gebruik van het “F-woord”. Het gaat er dus braafjes aan toe. Ook op het niveau van de plot kunnen we zeker wat kanttekeningen plaatsen: Iron Man 3 is ook een film met de nodige twists, maar beroept zich in de tweede helft op een al te bekend stramien met het soort bad guy dat je al wel eens eerder hebt gezien. De grootste plottwist in de film voelt ook wat twijfelachtig aan. We kunnen er weinig over zeggen buiten het feit dat het te maken heeft met het personage van Ben Kingsley. Laten we het erop houden dat de beloftes die in de promotiecampagne zijn gemaakt niet volledig worden nageleefd.
Iron Man 3 weet een mooi evenwicht te vinden tussen de voorspelbare genredynamieken en de frisse inbreng van Shane Black, waarbij het laatste overheerst. Deze nieuwe aanwinst in het Marvel-Universum is een entertainende, knallende en grappige blockbuster die begrijpt waar naartoe te gaan met Tony Stark en hoe Robert Downey Junior uit te spelen. En dat we blij zijn dat we van Jon Favreau af zijn. En nu is het wachten op Thor: The Dark World, Captain America: The Winter Soldier, Guardians of the Galaxy en The Avengers 2. Oh boy…
