Een grote uitdaging zal het niet geweest zijn voor Christopher Guest, de ongekroonde koning van de satirische mockumentary, om Hollywood eens van een paar flinke meppen onder de gordel te voorzien. Dit is namelijk de man die samen met regisseur Rob Reiner in de vroege eighties de metalrock liefdevol in het hemd zette met ‘This Is Spinal Tap’. Een comedy classic waarin langharige rockers bekvechten als kleine meisjes en een welbesnorde drummer een komkommer in zijn strakke lederen broekje verstopt om indruk te maken. Rock on. In de jaren negentig specialiseerde Guest zich in mockumentary (fictie wordt vermomd als een documentaire over het echte leven) en het leverde stuk voor stuk hilarische nichefilmpjes op. ‘Waiting For Guffman’ haalde uit naar het amateurtoneel, ‘Best in Show’ zette zijn tandjes in foute hondenshows en ‘A Mighty Wind’ liet de turbulente comeback van een sixties-folkgroep verkeerd aflopen. Met ‘For Your Consideration’ richt de bende van Guest de pijlen op een iets groter doelwit: Hollywood, en meerbepaald de steeds belachelijker wordende Oscarrace.
Het verhaaltje draait rond de filmopnames van ‘Home For Purim’, een compleet van de pot gerukt period melodrama over de hereniging van een familie naar aanleiding van de joodse feestdag, Purim. Wanneer een internetgerucht spreekt van een mogelijke Oscarnominatie voor actrice Marilyn Hack (een schitterende Catherine O’ Hara) gaan de poppen aan het dansen op de set van de low budget-productie. De derderangsactrice begint voor het eerst sinds lange tijd te hopen op een doorbraak, de persverantwoordelijke (John Michael Higgins) ziet een opening om wat buzz te creëren en de studiohoofden (Ricky Gervais zegt even gedag) proberen de film minder ‘joods’ te maken om een groter publiek te bereiken. Ondertussen begeleidt de onbekwame regisseur (Christopher Guest zelf) zijn acteurs (lulletje Harry Shearer en drama queen Parker Posey zijn hilarisch) en proberen de scenaristen (Christopher McKean en Bob Balaban) hun schrijfsel te beschermen. Op de voet gevolgd door een schowbizzduo, raakt de hele entourage volledig in de ban van de steeds groter lijkende kans op Oscarnominaties.
Het is niet nieuw, lachen met Hollywood. Meer zelfs, het is een beetje passé. Hoe kan je nu nog de draak steken met een industrie die op zichzelf al zo’n ongelooflijke travestie is geworden. Een bittere Billy Wilder en een zelfspottende Robert Altman konden het, maar voor de rest vielen de zogezegde genadeloze aanvallen nogal braafjes uit (‘America’s Sweethearts’ iemand?). Is die liefdevolle spot van Christopher Guest dan wel de ideale vorm van humor voor een onderwerp dat eigenlijk niks minder dan een cynische trap onder de kont verdient? Misschien niet, maar ook zonder de vlijmscherpe tanden volledig te ontbloten, slaagt Guest erin om een amusante satire te maken, ook al is de genuanceerde term ‘knuffelsatire’ er dan meer op van toepassing. De spot is er wel degelijk, maar ze is doordrenkt met liefde, niet met azijn.
De grootste troef blijft nog altijd z’n trouwe kliekje acteurs en actrices die alweer een hilarische bende aandoenlijke losers met een fout kapsel (Fred Willard met mohawk wint zonder discussie) mogen neerpoten. Mocht iemand halverwege ‘For Your Consideration’ binnenwandelen, dan zou die wellicht even de tijd nodig hebben om te beseffen dat het om een komedie gaat, zo serieus menen ze het hier. De meeste acteurs draaien al mee sinds ‘Waiting For Guffman’ en weten perfect hoe ze op elkaar moeten inspelen om een optimaal komisch effect te krijgen. Catherine O’ Hara steelt de show als de verlepte actrice die transformeert tot een wanhopig botoxmonster, maar de rest van de bende staat even enthousiast funny te wezen. Zo laat Parker Posey nog maar eens zien dat ze een van de meest onderschatte actrices van de onafhankelijke cinema is en laat Harry Shearer (de stem van Mr. Burns uit ‘The Simpsons’) het niet aan zijn hart komen om een ongelooflijke hansworst (vrij letterlijk, zelfs) te spelen. En de man met de op één na meest indrukwekkende wenkbrauwen ter wereld (Scorsese blijft de trofee behouden), Eugene Levy, bewijst eindelijk nog eens zijn komisch talent door in een film van niveau op te draven. Stuk voor stuk idioten (’the Internet? That’s the one with email, right?‘ pruttelt de persverantwoordelijke), maar hun knuffelgehalte ligt zo hoog dat je onmiddellijk sympathie krijgt voor dit zootje ongeregeld.
Fans van Guest zullen wel al doorhebben dat deze ‘For Your Consideration’ eigenlijk niks meer is dan een ‘Waiting For Oscar’. Voor zijn nieuwste stapt Guest af van de strikte mocumentary-stijl, maar de toon en de droge humor is net dezelfde als die in zijn vorige films (‘The Office’ van Ricky Gervais en ‘In de Gloria’ van Jan Eelen behoren eigenlijk tot dezelfde categorie humor). Door een veel groter onderwerp te kiezen (zijn andere films handelden toch min of meer over fenomenen in de marge) maakt hij het zich ook lastiger om origineel uit de hoek te komen. Het is veel moeilijker om iets fris en geïnspireerds te zeggen over een afgezaagd onderwerp dan over een onbekend onderwerp. En inderdaad, ‘For Your Consideration’ zal meer gniffellachjes dan dijenkletsers veroorzaken. Het is grappig en clever, maar niet zo grappig en clever als het had moeten of kunnen zijn.
Niet dat anderhalf uur gnifflen zo’n slechte zaak is natuurlijk. Als geheel stelt de film wat teleur (de samenhang is niks vergeleken met de vorige films van Guest), maar de afzonderlijke scènes werken wel behoorlijk. Zo zijn de stukken met de presentatoren van een showbizzprogramma (een parodie op ‘Entertainment Tonight’, een soortement Amerikaanse versie van ‘De Rode Loper’) bijzonder leuk gebracht. Op een bepaald moment staan ze met een tulband en een vals accent te loeren boven een glazen bol om de Oscarnominaties te voorspellen. Grappig omdat ze het wellicht nog zo zouden doen in Hollywood. En af en toe durft er toch ook een gemene steek naar Hollywood tussen de dialogen te glippen (‘Oscar is the backbone of this industry – in an industry known for not having a backbone’). De zegen en de vloek van ‘For Your Consideration’ ligt bij de voorkennis die je nodig hebt om elk mopje of elke knipoog te kunnen vatten. Hoe meer je weet over de business, hoe grappiger de film wordt. Producer Harvey Weinstein (de grootste Oscarhoer uit Hollywood) zal er wel mee kunnen lachen, maar of de doorsnee filmkijker veel zal hebben aan parodieën op filmdiscussieprogramma’s zoals ‘Ebert and Roeper’ en ‘The Charlie Rose Show’ valt sterk te betwijfelen.
‘For Your Consideration’ is zeker niet de beste van Christopher Guest, daarvoor is het te onevenwichtig en mist de satire wat scherpte. Maar de fans en de film geeks die binnensmonds gniffelen met injokes over de filmindustrie, Hollywood en die allesbepalende Oscar buzz zullen ‘m maar al te graag programmeren als tussendoortje in een Christopher Guest-marathon. Mij mogen ze in ieder geval uitnodigen
