Eerst is het jarenlang stil en plots verschijnen er vlak na elkaar twee documentaires over de Duitse rietblazer en grafisch kunstenaar Peter Brötzmann. Terwijl Soldier Of The Road vooral een historisch perspectief hanteerde, wordt hier een andere, meer actuele invalshoek gebruikt, met minstens even boeiende resultaten. Het belangrijkste verschil is vooral dat het er allemaal nog beter uitziet én klinkt.
Soldier Of The Road is eigenlijk de ideale introductie tot het leven en werk van Brötzmann. Het verklaart op een onderhoudende manier waar de man vandaan komt, hoe zijn persoonlijke en ook de moderne Duitse geschiedenis een impact hadden op zijn esthetiek en het traject dat hij doorheen meer dan vier decennia aflegde. In Brötzmann vernauwen de drie makers de focus, door in te zoomen op een korte tournee van het Chicago Tentet in het voorjaar van 2011, met twee driedaagse festijnen in Londen en Wüppertal, de thuisstad van Brötzmann (zie ons verslag). Het muziekmateriaal is bijgevolg beperkt tot een samenspel van slechts elf muzikanten, al heb je daar natuurlijk ook te maken met een enorme vergaarbak. Nooit zagen we zo veel talent en persoonlijke helden verenigd op een podium.
Wat Brötzmann alleszins boven het niveau van zijn voorganger uittilt, is de kwaliteit van het beeld- en geluidsmateriaal: het is een visueel zeer aantrekkelijke documentaire, met een stijlvolle cameravoering, veel afwisseling en prachtig in beeld gebracht concertmateriaal. Geweldige bonus is daarbij de uitmuntende geluidskwaliteit. Wie al een concert van het Tentet bijwoonden, die weet hoe moeilijk het is — voor muzikanten én publiek — om voor een goede klank te zorgen, maar dat is hier perfect opgevangen. Elk instrument is duidelijk hoorbaar, terwijl de sound vol en genuanceerd is. Nogal een contrast met veel andere, doorgaans erg statische jazz-dvd’s en dan vooral die met live-opnames.
Bovendien zit er een heel mooie flow in de documentaire, waarbij het concertmateriaal wordt afgewisseld met interviews — zowel met collega-muzikanten, andere betrokkenen als Brötzmann zelf — waarbij de ongedwongenheid overduidelijk is. Je krijgt een indringende en soms zelfs openhartige inkijk in het leven en de gedachten van de muzikant, die het heeft over z’n kunst, z’n verleden en verloren kameraden en geliefden. Zelfs zonder zich te profileren als compleet portret heeft deze DVD soms een meer indringende waarde dan Soldier Of The Road.
Naast die elementen word je ook nog eens betrokken bij de voorbereiding van een expositie van Brötzmanns werk, die simultaan met de driedaagse in Wüppertal plaatsvond en een overzicht bood van vier decennia grafisch werk. De parallellen tussen de kunstvormen zijn niet enkel opmerkelijk maar onderstrepen ook, en dat is iets dat ook wordt bevestigd door enkele Tentet-leden, dat ’s mans muziek in sterke mate gevormd werd door zijn achtergrond in de visuele kunsten. Sinds hij het gebruik van composities heeft afgezworen binnen het Tentet, ligt de nadruk meer dan ooit op zuivere uitvoering en een minimum aan afspraken, die doorgaans in eenvoudige visuele signalen of notatiesystemen duidelijk gemaakt worden.
Echt nieuwe inzichten worden hier niet verteld (en het is ook een beetje een gemiste kans dat vooral wordt gewerkt met korte concertfragmenten, waardoor je nog geen zicht krijgt op de dynamiek van de band), maar het toont wel een beeld van de Duitser dat verder gaat dan zijn stugge imago van destructieve beeldenstormer, met nu en dan zelfs enkele ontroerende momenten. De broederlijkheid en onvoorwaardelijke waardering die hij krijgt van de andere Tentet-leden zijn van meet af aan duidelijk en worden weerspiegeld in de talrijke ingetogen en (vooral) knallende passages, waarbij de niet te stoppen energie gewoonweg van het scherm lijkt te spatten. Het doet dan ook bijna vergeten dat de kwaliteit van de ondertitels soms te wensen over laat en dat hier en daar wat amateuristische foutjes te vinden zijn (het is wat gênant om een plaat van 43 jaar oud — Machine Gun — 53 jaar oud te noemen).
Voor een goed begrip van Brötzmanns artistieke visie is Soldier Of The Road misschien een betere start, maar Brötzmann is de mooiere film die er beter in slaagt om de pure opwinding die zijn muziek teweegbrengt tastbaar te maken. Liefhebbers hebben dan weer geen reden tot twijfelen en halen best beide DVD’s in huis. Kortom: een waardevol eerbetoon. Beter laat dan nooit, zeggen ze dan.
De DVD kan besteld worden via Instant Jazz.
