Na de teleurstellende soundtrack Storytelling staat Belle And Sebastian er terug met een vijfde album. De onzekerheden zijn verdwenen, de puberrandjes eveneens. Als het publiek mee wil, lonkt een doorbraak en daar heeft de groep duidelijk zin in. "Ik ben het beu dat onze platen uitkomen en meteen uit de aandacht verdwijnen", zegt gitarist Stevie Jackson.
Op zijn eentje is Belle And Sebastian er verantwoordelijk voor dat het stemsysteem voor de BRIT-Awards (de Britse Grammy’s, awards die door de muziekindustrie worden gegeven) werd omgegooid. Tot grote verbazing van de aanwezige platenbonzen bombardeerde het grote publiek in 1999 de Schotten via een televoting tot Beste Nieuwkomer van het jaar, en niet — zoals de industrie het graag had gezien — het nogal banale vijftal Steps. Achter de schermen kreeg superproducer Peter Waterman (vóór Steps ook het brein achter Jason Donovan, Samantha Fox en Mel & Kim) bijna een toeval.
"We waren wel genomineerd door de platenbonzen als excuus-indiegroep", blikt violiste Sarah Martin terug, "maar het was niet de bedoeling dat we zouden winnen. Het was hun Elf September: na die dag zijn de regels onmiddellijk veranderd en nu is er geen inspraak van het publiek meer. Onze manager wist trouwens dat we gingen winnen, en heeft nog geprobeerd er 50 pond op in te zetten. Helaas waren de gokkantoren net gesloten."
Maar ook zonder gokwinsten gaat het Belle And Sebastian voor de wind. Met een nieuw album bij een nieuw label, wil de groep eindelijk haar kleine maar devote fanbase overstijgen. Dear Catastrophe Waitress is dan ook een stapje weg van het bekende Belle And Sebastian-geluid. Was dat de hand van producer Trevor Horn?
Sarah: "Ik vind het niet zo’n verandering hoor."
Stevie: "Trevor slaagde er vooral geweldig goed in ons op ons gemak te stellen in de studio. Hij kon een omgeving creëren waarin we ons goed voelden en aan de slag konden. En zijn gevoel voor timing is ook perfect."
Sarah: "Hij voelde onfeilbaar aan wanneer het tijd werd om vooruit te gaan, voor we verveeld konden raken. Zijn ervaring was van onschatbare waarde."
Stevie: "Eigenlijk is hij geen echte groepen gewoon. Volgens zijn vaste ingenieur was het de eerste keer dat hij met een band werkte: voordien werkte hij enkel met de zangers en creëerde hij alle muziek zelf. Hij nam alle beslissingen en trok zich van andere meningen weinig aan. Als je met een groep werkt is dat vanzelfsprekend anders: wij hadden songs klaar toen we de studio introkken en iedereen had zijn zeg in de arrangementen."
enola: Het vreemde is dat hij jullie zelf aanzocht. Als je zijn cv ziet (Franky Goes To Hollywood, t.A.t.U.,…) zie je jullie daar niet naadloos tussen passen. Kenden jullie hem?
Stevie: "Nou en of. Hij is behoorlijk bekend in Engeland."
Sarah: "Richard wilde hem al als producer van vóór Fold Your Hands, Child, You Walk Like A Peasant. En dan kwam hij plots zelf op ons af."
Stevie: "Ik betwist dat hij niet bij ons zou passen: een goeie plaat is een goeie plaat, en daar heeft hij er wel een aantal van op zijn conto staan. Op een bepaald moment vertelde hij dat hij ABC’s Lexicon Of Love had geproduceerd. Dat is een gewéldige plaat. In essentie zijn wij ook maar gewoon een popgroepje en meer willen wij niet doen dan popplaten maken. Dan is Trevor uitermate geschikt, want van die platen heeft hij er genoeg gemaakt: catchy melodieën en teksten schrijven, meer is het niet wat wij doen. De laatste twee platen die hij gedaan heeft zijn die van Seal en t.a.t.u.. Mijlenver uiteen is dat: een ernstige songschrijver en een stelletje Russische tienermeiden. En toch zijn het allemaal popartiesten."
enola: Nog even en dankzij hem zijn jullie echte sterren: tegenwoordig doen jullie zelfs interviews en dat was vroeger wel anders. Waren jullie dat wat mysterieuze imago beu?
Stevie: (zet zonnebril op) "Is dit mysterieus genoeg? Ik heb dit wel meer gedaan hoor. Voor Fold Your Hands Child deden we ook al persdagen: een hele dag op café zitten en journalisten ontvangen. Dit is niets nieuws al geeft. Stuart nu wel meer interviews dan vroeger. Maar we zullen nooit een gewone popgroep zijn."
"Ik kan begrijpen dat we vroeger werden gepercipieerd als een moeilijke groep, maar eigenlijk kwam het er gewoon op neer dat er geen tijd was of dat ons de mentale energie ontbrak om interviews te geven. Sinds Tigermilk begon te sneeuwballen, hebben we als groep enorm veel moeten leren — onder andere elkaar nog leren kennen — en dat vergde veel energie: live leren spelen, met de muziekindustrie leren omgaan…"
"Het was niet gemakkelijk om met al die plotse druk om te gaan en alles vrolijk te houden. We hangen nu een stuk beter aanéén en we willen dat de plaat het nu ook goed doet. Zelf ben ik het in elk geval beu om een plaat te zien uitkomen en bijna onmiddellijk in de anonimiteit te zien verdwijnen."
enola: Wat vooral veranderd is, is dat die bepaalde sfeer die rond de groep hing — en volgens mij verantwoordelijk was voor de vele vergelijkingen met The Smiths — verdwenen is. Jullie waren die vergelijkingen dan ook zelf beu, begreep ik?
Stevie: "En toch was dat zeker niet bewust. Het is soms grappig hoe journalisten je wijzen op dingen die je allesbehalve met opzet deed. Al onze platen zijn representatief voor het moment waarop ze gemaakt zijn. Over de eerste drie albums schreef de pers dat ze zich afspelen in een heel geïsoleerde wereld, op een eigen planeetje, waarbij personages terug opduiken en er verbanden worden gelegd met de hoestekstjes,…. En dat klopt wel een beetje, dat het een imaginaire wereld was. Nu gebruiken we die ervaring en verbeelding om iets te maken dat misschien ook iets betekent voor anderen. De realiteit komt meer om de hoek kijken, zowel muzikaal als tekstueel."
"Muzikaal straalt Dear Catastrophy Waitress een stuk meer zelfvertrouwen uit, omdat we al heel wat meer live gespeeld hebben. En als we nu niet meer zo bitterzoet klinken, is dat omdat onze stemming zo niet was bij de opnames. Het klinkt meer upbeat, zelfs al zijn de teksten soms heel erg donker, zoals in "I’m A Cuckoo". Die song is pretty heartbreaking stuff als je gewoon de tekst leest."
enola: Na Storytelling vertrok Isobel Campbell (celliste en één van de vele songschrijvers) ook uit de groep. Waren er op den duur teveel mensen die songs aandroegen in de groep?
Sarah: "Isobel wilde vooral niet langer deel van de groep uitmaken, denk ik. Ze heeft ook haar eigen band en dan wordt het onvermijdelijk dat belangen elkaar doorkruisen. Je kunt haar niet vervangen, net als Stuart (Davis, vroeger lid, die zich nu concentreert op zijn andere band Looper, mvs), maar onze nieuwe cellist Bob is een echte aanwinst: hij heeft dingen toegevoegd die Stuart of Isobel niet konden. En omgekeerd droegen zij dingen bij die we nergens anders gaan vinden: mensen zijn geen machines die muziek reproduceren."
"De band is ook veranderd doorheen de jaren: relaties veranderen, mensen proberen scheuren en barsten af te dekken en dan kom je er plots op uit dat je elk met iets totaal verschillends bezig bent."
Stevie: "Ik heb mensen meer zien doen dan de barsten bedekken. Ook ronduit liegen. De groep evolueert ook constant: je bent op verschillende tijdstippen met andere leden goed bevriend. De chemie verandert."
enola: De dynamiek is anders dan in een groep met vier leden, veronderstel ik?
Stevie: "Yeah. En iedereen heeft ook een ander verleden, omdat ze in andere groepen zaten. Dus op bepaalde momenten gaat het erg goed en dan krijg je explosies van creativiteit, dan zijn er veel meer mogelijkheden om aan te snijden. Misschien dat we daarom nog steeds bestaan."
enola: Hoe werkt de banddemocratie met al die songschrijvers? Wordt ieders aandeel hard bevochten? Sarah heeft bijvoorbeeld maar één song staan op Dear Catastrophe Waitress, wilde je er niet meer op?
Sarah: "Neen hoor"
Stevie: "Het is eerder het tegendeel altijd: ’Oh neen, niet mijn song’. De lat ligt immers hoog. We hebben er echt nooit problemen mee gehad. Stuart is gewoon productiever. Meer en meer wordt het een echte samenwerking: "Legal Man" en "Jonathan Davis" zijn dingen die iemand startte, maar door de groep zijn afgewerkt."
"Het klopt wel, je vergelijking dat net als Let It Be van The Beatles, Fold Your Hands Child ook meer de optelsom was van een aantal individuele songschrijvers dan van een groep. Het is dan ook mijn minst favoriete album: het mankeert een bepaalde vibe en klinkt wat vermoeid. Maar ik heb ook nooit begrepen wat fans zien in If You’re Feeling Sinister, dat vinden we zelf ons slechtste album. Ik ga er mee akkoord dat het de sterkste collectie songs heeft, als geheel, maar de sound van de plaat is echt ondermaats. Dat is het interessante: misschien is het die onderproductie waar de mensen van houden. Of luisteren ze enkel naar de songs. Maar als je een plaat wilt maken, wil je het allemaal: een prachtig geluid èn fantastische songs. Toen we er aan bezig waren en enkele nummers hoorden, was ik ervan overtuigd dat het een geweldig album zou worden, iets als Hunky Dory van David Bowie. Maar neen, al is het natuurlijk leuk dat de mensen het wel goed vinden. That’s cool."
enola: Het soundtrackavontuur voor Tod Solonz’ Storytelling wordt algemeen als een debacle beschouwd. Hoe kijken jullie er op terug?
Stevie: "Positief over de hele lijn. Het was fijn werken met Todd en dat hij maar zes minuten van onze soundtrack in de film gebruikte kun je hem niet verwijten: we hadden dat moeten inzien toen we hem de eerste maal ontmoetten. Hij was ook meer het slachtoffer van de artistieke beslissingen die hij zelf nam: de film die hij heeft overgehouden was niet wat hij bedoelde, maar achteraf gezien denk ik ook niet dat hij zoveel muziek nodig had. We waren niet gevraagd om de score voor een hele film te maken, dus dat is een heel klein foutje geweest. Maar ik heb van het creatieproces genoten.De film is goed en ik hou ook van het album. Commercieel was het natuurlijk wel een ramp, die film."
Sarah: "Het was interessant om een album op die manier te maken, aan een hoog tempo. Je moet sommige aspecten dan in andere handen durven leggen en de beslissingen die genomen worden accepteren om het in beweging te houden. Veel in dat project draaide om beslissingen aanvaarden omdat je met iemand van buitenaf werkte, in plaats van eindeloze discussies rond de tafel te voeren. Zo werden we beter: omdat er snel beslist moest worden, smeet iedereen gewoon zijn ideeën in de groep.Vaak pikte iemand anders daar op in en maakte er iets van dat voldeed."
Stevie: "Ik vind de soundtrack als geheel een fijn werkstuk. I stand by it en dat doen we allemaal."
enola: Eén van de fijnste Belle And Sebastiannummers is "Dirty Dream #2", dat voor jullie doen erg up-tempo is. Nooit gedacht om meer in die richting te gaan?
Stevie: "Ik vind een groot deel van onze muziek toch behoorlijk upbeat. Je kunt er toch vaak op dansen, en zeker live werkt "Dirty Dream #2" erg goed."
enola: Je kunt Belle And Sebastian toch bezwaarlijk een dansgroep noemen?
Sarah: "I disagree"
Stevie: "Ik wil onze gevoelige liedjes ook spelen, hoor, maar ik heb toch wel een paar tapes van concerten gezien waar mensen stonden te dansen op onze muziek. My proudest moments, waren dat."
