Er zijn opvallende gelijkenissen tussen Andrea Arnolds Cow en het in hetzelfde jaar gedraaide Gunda van regisseur Viktor Kosakovskiy. Meer oneerbiedig zou je kunnen zeggen dat als je in de synopsis ‘varken’ vervangt door ‘koe’, je in wezen dezelfde film hebt. Andrea Arnold is echter een sterkere cineast en Cow is dan ook vormelijk en thematisch een pak interessanter dan de al te zelfbewuste poëtische evocatie van het bestaan van een varken die we te zien kregen in het overschatte Gunda.
Inzake plot (al is dat niet echt een toepasselijke term hier) lopen Gunda en Cow gelijk: ook Cow volgt het leven van een boerderijdier, in dit geval de koe Luma die we bij het openingsbeeld meteen zien bevallen van een kalfje. Al heel snel worden kalf en moeder gescheiden van elkaar, een gebeurtenis die door de camera begeleid wordt door in te zoomen op het oog van Luma. Op dat moment leggen we als kijker een betekenis in de blik van het dier die meteen enkele boeiende vragen oproept: Cow wordt gepositioneerd als een documentaire, maar heeft die term (en het onderscheid met een fictiefilm) hier wel enig recht van gebruik? Gedraaid over een periode van zes jaar is Cow louter een constructie van de makers die bovendien ook elke vorm van betekenisgeving in handen legt van de cineaste en van de kijker. Wanneer we de koe zien tegen de achtergrond van een nachtelijke hemel weten we dat het dier niet haar eigen bestaan contempleert bij het kijken naar de sterren, maar dat is wel een associatie die de film wil maken en die we als toeschouwer ook nog eens zelf inkleuren vanuit een standpunt als menselijke soort.
De vraag die zich dus stelt, is of dit niet evenzeer een ‘fictie’ is als een registratie van een schijnbaar objectieve ‘realiteit’. In die zin is Cow – nog meer dan Gunda – een mooie illustratie van het feit dat documentaire een toegekend ‘label’ is dat in de loop van de filmgeschiedenis echter nooit een echte definitie heeft gekregen: het manipuleren van beeld, werkelijkheid en perceptie loopt evenzeer doorheen dit ‘genre’ als doorheen fictiefilms en Cow doet de grens volledig vervagen: dit is in wezen een fictief verhaal, gebracht door ‘dierlijke’ acteurs die geregisseerd werden door Andrea Arnold die vrij plukte uit de realiteit van het dierlijke bestaan.
De cineaste doet dat door een focus te leggen op de wijze waarop Luma een schakel vormt binnen de menselijke consumptie. Melken, kalveren, gedekt worden en de herhaling van al die gebeurtenissen, vormen een boodschap die moet leiden tot bewustwording bij de kijker. De interactie met de menselijke personages wordt tot een minimum herleid, waardoor de vaak sterke beelden voor zichzelf kunnen spreken en we poëzie kunnen puren uit knap gekadreerde momenten met op de achtergrond popmuziek die door de luidsprekers van de grote stallen schalt en de actie een betoverende dimensie schenkt.
Omdat Andrea Arnold een sterk regisseur is, slaat de emotionele kern van Cow ook aan: uit de sterke beelden groeit een bij momenten aangrijpend relaas over een bestaan dat er enkel is in functie van de dienstbaarheid aan de mens. Naar het einde toe valt de film wat te veel in herhaling, maar Arnold bezondigt zich tenminste niet aan overmatige sentimentaliteit en weet onze aandacht anderhalf uur lang vast te houden voor een niet evident experiment.
