Op het 71ste Internationale Film Festival van Berlijn mocht de Roemeen Radu Jude zich kronen tot de verrassende winnaar van de Gouden Beer. En dat met een film die opent met een pornografische home-movie, inclusief een roze pruik, zweepjes en fellatio. Al dient die amateurporno slechts als de kapstok voor een hilarisch en bijtend satirisch essay dat in drie aktes de verdorvenheid, domheid en waanzin van de Westerse mens blootlegt.
Niet dat Bad Luck Banging helemaal niét over sekspech gaat. Al snel blijkt namelijk dat het pornofilmpje waarmee Radu Jude zijn “sketch for a popular film” opent het werk is van Eugen en zijn vrouw Emi, die lesgeeft op een middelbare school. In de eerste akte volgen we haar door de straten van Boekarest op een queeste naar collega’s of familie die haar moeten helpen om de (sociale) schade te beperken.
Al maakt de hele sequentie duidelijk dat ze geen hoop moet koesteren voor verlossing. Noch haar naasten, noch de stad is bekommerd om haar. Hoe kan dat ook in een omgeving die in het teken staat van de pandemie en z’n mondmaskers, gokmachines, verkeersagressie, holle discussies bij de apotheek en vloekende konijnenpakken? In de eerste akte is Jude onze cynische stadsgids die de camera in een rechte lijn begeleidt van ‘Paw Patrol’-springkastelen, naar zielloze appartementsblokken over kantoorgebouwen in verval en reclameborden vol gepantserde lichamen, opgepompt door fitnessabonnementen.
Om maar te zeggen dat het Jude ook niet te doen is om de interne worstelingen die het lekken van pornobeelden teweeg kan brengen bij vrouwen. De associaties rondom porno, de preutsheid, de morele oordelen en vooral hoe de samenleving kijkt naar dingen die ze niet helemaal begrijpen of kennen, staan in het centrum van deze film.
Maar er is meer. Jude onderbreekt in zijn tweede akte zijn film met een pamfletair moppen(half)uurtje, of zoals hij het zelf noemt “a short dictionary of anecdotes, signs and wonders”. En opnieuw is de tweede akte effectief beide: zowel dommeblondjesmoppen als overpeinzingen over kindermisbruik, zowel bedenkingen bij het feit dat ‘pijpbeurt’ het meest opgezochte woord is in het woordenboek als reflecties over dictator Nicolae Ceausescu. Seksisme, nationalisme, communisme, corruptie, moderne slavernij, de coronacrisis, kunst, het klimaat, intimiteit: Jude bedient de onderwerpen allemaal van cynische maar gevatte redevoeringen van maximaal 60 seconden. Om dan zijn derde akte af te sluiten met een absurdistisch tribunaal dat de verbeelding tart, die zo fatsoenlijk is als de riolering van een stedelijk flatgebouw en die op meesterlijke wijze voor een allerlaatste keer onderstreept dat de mensheid gedoemd is om ten onder te gaan met een tragikomisch clownesk spektakel.
Bad Luck Banging or Loony Porn is niet een film die gemakkelijk binnenkomt, enerzijds door het bijzondere drieluik met stilistische breuklijnen dat verrassend genoeg prima werkt. Anderzijds ook omdat de film – zoals hij lijkt te insinueren in het korte woordenboek – wil dienen als “Athena’s opgepoetste schild” dat ons in staat stelt om het lelijkste van de mensheid recht in de ogen te kijken. En dat beeld is nu eenmaal niet fraai.
Maar die ongemakkelijke kijkbeurt is meer dan de moeite om te doorstaan. Judes kritische en radicale blik op de Westerse samenleving wordt op geen enkel manier drammerig dankzij zijn scherpe humor, creatieve kwinkslagen en pientere inzichten die de platitudes al bij al kunnen omzeilen. En wij grinniken gezellig mee tot Athena’s propere schild te fel reflecteert.
