De titel van deze film mag dan wel sterk lijken op de fake docu I’m Still Here waarin Joaquin Phoenix in een mentale afgrond tuimelde en zichzelf heruitvond als rapper, in You Were Never Really Here is Phoenix opnieuw gewoon acteur en kruipt hij op indringende wijze in de huid van Joe, een getraumatiseerde ex-militair die bijklust als huurling. De grens tussen rechtvaardige huurling en beangstigende psychopaat blijkt flinterdun.
Joe specialiseert zich in het opsporen van gevluchte tieners en deinst daarbij niet terug voor wat geweld: zonder te verpinken vermorzelt hij de schedels van kidnappers met een hamer. Zijn nieuwste opdracht voert hem naar een netwerk van kindermisbruik waarin enkele vooraanstaande politici betrokken zijn. Een valstrik, zoals dat hoort in een film noir. De opdracht loopt volledig uit de hand: Joe raakt alle structuur kwijt en hoeveel drugs en pillen hij ook slikt, zijn oorlogstrauma’s flakkeren weer op. De grens tussen wat echt is en wat in zijn hoofd gebeurt, vervaagt steeds meer. Volledig vereenzaamd en in de war neemt hij het recht in eigen handen.
Kijkers die We Need To Talk About Kevin geweldig vonden, kunnen zonder aarzelen naar deze nieuwe prent van regisseur Lynne Ramsey gaan. You Were Never Really Here draagt duidelijk haar herkenbare stempel: een blik in het hoofd van iemand die ver heen is. Zij het ditmaal minder fragmentarisch en voor een keer chronologisch, op enkele flashbacks na. Vage trauma’s vloeien daarbij door elkaar, zoals je tijdens een psychose meemaakt, maar toch blijft het allemaal weer kil en emotieloos. Op geen enkel moment heb je een connectie met wat het personage overkomt.
Joaquin Phoenix’s theatrale overacting komt wel eens lachwekkend over, maar minstens even vaak is hij onevenaarbaar in de rol van getormenteerde loner. Zijn prestatie in You Were Never Really Here hoort gelukkig thuis in die laatste categorie, en werd terecht gelauwerd in Cannes. Zijn fysiek krachtige portrettering verbeeldt treffend de innerlijke pijn van het personage. In elke handeling en in elk woord trilt onderhuids die oerschreeuw. Met deze rol evenaart Phoenix zonder twijfel zijn prestaties in Two Lovers en The Master.
Dat is echter niet per se een goede zaak voor deze film, die luchtigheid mist. Het lijkt vreemd dat er geen greintje humor in zit, aangezien het verhaal geïnspireerd is op de harde noir-roman van Jonathan Ames, ook verantwoordelijk voor de off-beat komische detectiveserie Bored To Death (HBO). Er zijn momenten waarop je hardop zou willen lachen, maar steeds benadrukken de beelden van Ramsey of de muziek van Greenwood dat dat niet de bedoeling is. De gravitas van het ene versterkt het sérieux van het andere. Enkele lichte toetsen zouden het geheel minder drammerig maken.
You Were Never Really Here is een genrefilm die zichzelf té serieus neemt. In se is het personage van Joe inwisselbaar met elke moderne incarnatie van het western-archetype, de loner die het recht in eigen handen neemt. Joe verschilt in niets van Matthew Scudder, Jack Reacher of Bobby Lee Swagger, behalve dat hij ten onder gaat aan zijn demonen en eigenlijk een loser is. Het soort loser waarmee je als kijker geen enkele affiniteit wil hebben.
De beelden, de kadrering en de staging zijn niettemin uitgekiend. Ook de vertolkingen zijn op zich allemaal prima, al acteert Phoenix alsof hij op valium drijft. Op zich niets mis mee, behalve als iedereen zo acteert, dan zorgt het voor overdaad. De muziek van Radiohead-gitarist Jonny Greenwood is nooit ondersteunend of subtiel verrijkend, maar té merkbaar aanwezig. Alle elementen samen geven You Were Never Really Here iets belerend.
Deze film wordt wel eens vergeleken met Taxi Driver, met Joe als een moderne incarnatie van de oerloser Travis Bickle. Fans van deze Scorcesefilm moeten zonder aarzelen deze film gaan bekijken en zullen het ervaren als een uppercut. De rest zal waarschijnlijk meer zijn gading vinden in films met Lee Marvin of Denzel Washington. Dit is ergens jammer, want de film heeft echt wel sterke elementen, maar het geheel van de individuele sterke elementen pakt niet. De saus bevat te veel klonters, en zelfs al zijn die net de sterkste elementen van de film, het blijft klonterige saus en dat is niemands eerste keuze.
