In het kader van Cinemaximiliaan, een organisatie die filmvertoningen organiseert voor mensen op de vlucht, koos Film Fest Gent dit jaar als openingsfilm Insyriated, een oorlogsdrama met een cast die gedeeltelijk uit Syrische vluchtelingen bestaat. De tweede langspeelfilm van Philippe van Leeuw speelt zich af in een klein appartement in Damascus waarin de laatste bewoners zich trachten te verschuilen voor de dreiging van buitenaf. Dit geeft de feestelijke openingsavond van Film Fest Gent meteen een ironische insteek: hier schuilt het gevaar niet buiten, maar binnen op het witte doek.
Insyriated is immers geen film die wil dat je op je luie krent kan vluchten van de dagelijkse sleur met een cola in de ene hand en een doos popcorn in de andere. Films als deze eisen namelijk de nodige urgentie op. Door de focus te verleggen van het oorlogsgeweld buitenhuis naar het niets (kunnen) doen binnenshuis, toont Philippe van Leeuwen Syrië vanuit een ander perspectief. Eén van de vele wachtende gezinnen in Syrië is dat van Oum Yazan. Ze verblijft met haar kinderen, schoonvader en dienstmeid Delhani in een appartement te midden van het zwaar geschut, wachtend op haar man. Niet zo lang geleden vervoegde ook een jong koppel met een baby hen, nadat hun kamer vernield werd door bombardementen. Onder Oum Yazan’s bewind krijgt haar zoon lessen van zijn opa, doen haar dochters de was en komt eten op geregelde tijdstippen op tafel. De moeder des huizes mag dan wel het huishouden met een harde hand regeren, haar poging om het leven zo normaal mogelijk te laten verlopen werkt drie op de vier keren. De andere keren schuilen ze met zijn allen in de keuken voor snipers en plunderingen. Als het gevaar binnendringt, staan alle huisgenoten telkens opnieuw voor een ethisch dilemma tussen menselijkheid en overleving. Hoe ver kan je immers gaan om je familie te beschermen?
Films als Insyriated die het publiek willen confronteren met een schrijnende realiteit, hebben naast een esthetisch vaak ook een maatschappelijk doeleinde voor ogen. Ze willen bewustwording dat in het beste geval leidt tot actie en engagement. Tot op een zekere hoogte slaagt Philippe van Leeuw daarin, want het verhaal hakt erin. Toch moet de film wat aan overtuigingskracht inboeten juist doordat de maatschappelijke relevantie lijkt te primeren over het esthetische. Weinig personages zijn volledig uitgediept, zoals de matriarch Oum, die naast haar zorginstinct niet veel om het lijf heeft. Bovendien voelt wat de personages zeggen vrij artificieel aan, terwijl personages van vlees en bloed net cruciaal zijn om de nodige empathie bij de kijker los te maken. Dat Insyriated je geprivilegieerde Westerse hart wil raken, moge dan ook duidelijk zijn: een al te aanwezige droevige soundtrack weeft de scènes aaneen, terwijl alleen al de Syrische inherente tragiek ons op onze plek had kunnen zetten.
Toch is Insyriated cinematografisch allerminst een draak. De sprekende beeldtaal, die vaak bestaat uit lange shots die soms minutenlang nauwgezet de personages volgen, geeft de film alsnog een persoonlijk en dwingend karakter. De setting bestaat enkel uit het appartement en die wordt dan ook ten volle benut: juist door het handige camerawerk lijkt het appartement nog claustrofobischer dan het al is. De momenten waarin Insyriated zich ontpopt tot thriller, zijn de momenten waarop de film het best werkt. De morele keuzes, de constante dreiging en het ondragelijke wachten is de kant van de oorlog die je niet op het nieuws te zien krijgt. Wij mogen dan wel mierenneuken over filmische mankementjes, Insyriated heeft wel degelijk iets te vertellen.
