Dat we allemaal gemaakt zijn van dun papier, bezwoer Jonas Winterland ons op z’n debuutplaat vier jaar geleden. En elk beschreven papier heeft wel kreukjes, ezelsoren of scheuren. Dat erkennen, daarmee in het reine komen: daarover gaat Liever Uit Balans. Het is een moedige plaat in meerdere betekenissen van het woord.
Plots was hij daar in 2013: Jonas Winterland, met nummers als intieme volksliederen voor een land dat z’n achternaam draagt. Op zijn tweede plaat Zwaartekracht En Andere Verzinsels ruimden de weidse arrangementen baan voor intieme popsongs, waarin z’n hart opendeurdag bleef houden. Het hart op de tong, maar de tong op de juiste momenten in de wang om niet te zwaarmoedig te klinken. De vergelijkingen met een van Winterlands grote voorbeelden, Mark Oliver Everett van Eels, waren legio en terecht. Het maakte ook duidelijk dat Winterland geen one trick pony was en vooral een afkeer heeft van herhalingsoefeningen.
Dat blijkt cum laude uit zijn derde plaat Liever Uit Balans, waarin elektronica verrassend de boventoon voert. Maar ook nu weer laat Winterland zich omringen door de juiste mensen: onder andere Senne Guns en Arne Van Petegem (Styrofoam) vinden met vaste producer Jo Francken de juiste toon. Winterland komt zo zelfs lepeltje-lepeltje te liggen met Eefje De Visser en Spinvis. De muziek is spaarzamer dan ooit en zoekt de ruimte op waar Winterland het afgelopen jaar zelf nood aan had. En in die ruimte zijn de teksten meer nog dan op de vorige platen van cruciaal belang.
Want Winterland was het afgelopen jaar danig uit balans geraakt. De euforie van het prille vaderschap werd traag maar gestaag overschaduwd door een burn-out, die hij met de hulp van zijn vrouw recht in de ogen keek. Het resultaat van dat oogcontact schreef hij neer op deze plaat. Het maakt Liever Uit Balans herkenbaar voor de ene, een waarschuwing voor de andere. U zal zich hoe dan ook aangesproken voelen. Of zoals hijzelf mijmert: “Wij zijn denkers en dromers / Wij verwachten zo veel / Maar wie zal voor ons zorgen / Als de moed ons ontbreekt?” Of nog: “Iedereen heeft van die dagen / Dat je lijkt te zinken / Maar wie altijd blijft bewegen / Die zal nooit verdrinken”.
Een moedige plaat dus, dat blijkt perfect uit eerste single “Burn-out (meer wil ik niet)”: wellicht een van de zinnigste nummers die dit jaar in onze taal zal verschijnen, maar niet bepaald radiomateriaal tijdens de kantooruren. Dit is immers geen soundtrack bij de perceptiemaatschappij waarin snel naar de hel gefeest moet worden, maar een gigantisch confronterend nummer over hoe véél meer mensen dan ze zelf willen toegeven dagelijks traag naar de hel schuifelen: “Wij zijn altijd ondernemend / Altijd lichtjes overwerkt / Maar ik wil dit niet / Ik wil laag in rendement zijn / Weinig efficiënt zijn / Baas van mijn agenda zijn”. “Ik wil dit niet” had evengoed een pathetische schreeuw kunnen zijn, maar wordt hier minzaam en troostend gefluisterd. Daarin zit de kracht van deze plaat: dit gaat om verbinding zoeken, niet in een hoek wegkruipen. Allemaal ongetwijfeld te confronterend, dus jammer genoeg zit een MIA voor oprechtheid er niet meteen aan te komen.
Ook nu weer weet Winterland de gapende val van zwaarmoedigheid te omzeilen door wat zelfrelativering te gepasten tijde. En dat werkt de herkenbaarheid ook nog eens verder in de hand, zoals in “Branden In De Hel” (“Natuurlijk maak ik fouten maar dat doe ik gedoseerd”) of “Vraag Dat Maar Aan Je Moeder” (“Je beste vriend na Sinterklaas / Zorgde enkel voor wat zaad / Iets wat niet zo moeilijk is”). Comic relief heet dat dan. In dit geval is die zelfrelativering een extra laag cement op z’n authenticiteit.
Dit is geen plaat die ja tegen u knikt, maar een spiegel voorhoudt. Een plaat voor uw binnenkant, niet bepaald evident deze dagen. Of zoals Winterland zelf mijmert, in misschien nog het mooiste nummer, “Aan De Binnenkant”: “Ik heb nog nooit iets half gedaan / Ik heb verloren, gewonnen / Van alles verzonnen / Maar altijd met hart en ziel”. En of. U heeft op dit ogenblijk misschien meer nood aan deze plaat dan u zelf wilt toegeven. Winterland op z’n best is plakband voor de scheuren in ons papier.
