Had je Dead Neanderthals – het duo Otto Kokke (sax) en Rene Aquarius (drums) – een jaar of vier geleden nog kunnen beschouwen als een stelletje dolle barricadebestormers, dan hebben de jaren daarna wel uitgewezen dat we te maken hebben met artiesten voor wie evolutie en uitdaging essentieel zijn. De samenwerking met geluidskunstenaar Rutger Zuydervelt (Machinefabriek) is het recentste hoofdstuk en klinkt even verrassend als indrukwekkend.
Noise, grindcore, minimale muziek en freejazz: het passeerde allemaal al in gelijke dosissen. De bijzonder geslaagde samenwerking met gelijkgezinde saxofonist Colin Webster …And It Ended Badly had even iets van een logisch culminatiepunt. De freejazz die deze constellatie ten gehore bracht, klonk zo vanzelfsprekend en overtuigend dat ze misschien wel een fase van stabiliteit zou inluiden. Het transformeren even te laten voor wat het was. Dat is dan buiten de onrust van Kokke en Aquarius gerekend. Geholpen door een honger naar steeds nieuwe geluiden (en vermoedelijk ook een zeer eclectische platenkast) moest er weer iets nieuws geprobeerd worden. DNMF heeft dan ook weinig gemeen met de vorige releases, of het moet die rusteloze spirit zijn.
Het was niet eens een samenwerking in de traditionele zin van het woord, waarbij je met z’n drieën de studio in trekt, en al dan niet met schetsen of meer uitgewerkte plannen begint op te nemen. DNMF bevat twee stukken, elk goed voor een vinylkant, die elk een verschillend creatieproces volgden. Voor A-kant “The Thing On The Doorstep” kreeg het duo een drone van Zuydervelt doorgestuurd om verder mee aan de slag te gaan, terwijl de basis van “The Colour Out Of Space” door Dead Neanderthals gelegd werd en vervolgens aan Zuydervelt bezorgd. Het resultaat: pikzwarte luistermuziek die in de discografie van beide partijen een bijzondere plaats zal innemen.
Je moet het trouwens maar durven, om je als sax/drums-duo in zo’n sterke mate over te leveren aan een muzikant die voortdurend in de weer is met ambient en drones, geluidskunst via allerhande elektronica en manipulerende bewerkingen en ingrepen. Drums en sax in de traditionele zin moet je dan ook niet verwachten, want DNMF klinkt als een eclectisch maar coherent geluidenspel waarbij het soms erg moeilijk is om uit te maken waar de bijdragen en de ingrepen van de partijen in elkaar overvloeien. Het resultaat is – gelukkig – ook geen optelsom, maar een echte uitwisseling en een nieuw geluid. En wat net zozeer opvalt, het geduld en de soberheid waarmee gespeeld wordt. De razende gekte van een Jazzhammer/Stormannsgalskap is hier vervangen door een even manische en repetitieve, maar volledig uitgebeende en traag ontvouwende structuur.
Basdrumslagen van Aquarius vormen de martelgang, het slavenritme van “The Thing On The Doorstep”, een huiveringwekkende trip met metalig gerammel in de achtergrond en woelige klankgolven die steeds verder uitdeinen. Het is resoluut drone-terrein, donker en theatraal, maar met een dodelijke efficiëntie in elkaar gepast. En je gaat je snel afvragen of die sax soms al ergens verstopt zit, je stelt je vragen bij die toenemende spanning en als je dan toch ineens zekerheid hebt en die ontzette schreeuw in het duister hoort, dan komt die aan met een verbluffende impact.
“The Colour Out Of Space” is zwaarder en extremer. Vanuit een logge Moog-achtige drone komt een mechanisch aanvoelende stroom op gang. Ook hier is het niet steeds duidelijk wat er achter die ruisende en huilende klanken zit. Resonerende cimbalen, synths, ander materiaal. Tot uit de geluidensoep een hectisch drumpatroon opduikt en compleet openbarst na een minuut of drie (hét schok- en adrenalinemoment van de plaat). Dan komt die drone/grind van weleer ineens weer veel dichterbij. De densiteit neemt steeds toe en al snel is het zootje klaar om helemaal uit z’n voegen te barsten. Wat dan gebeurt is al helemaal van de pot gerukt, als uit die grandioze geluidsmuur een koppig stampend ritme tevoorschijn komt, het lunapark van Zuydervelt in de mangel gegooid wordt met de saxmanipulaties van Kokke en de undergroundparty helemaal ontspoort. Gekmakende, massieve waanzin in een onwrikbare geluidsmuur.. Een nachtmerrie tussen industriële drone, machinale agressie, grindgekte, noise en beestachtige techno, die zo plots het zwijgen opgelegd wordt dat er even niks anders op zit dan naar adem happen.
DNMF is een redelijk korte plaat, maar die is dan wel in elkaar gestoken met zo’n massieve sound en doelgerichte aanpak, dat het aanvoelt als een epische saga. Voor Zuydervelt ongetwijfeld een hoogtepunt in een massieve discografie vol samenwerkingen, voor Dead Neanderthals opnieuw een schot in de roos. Dit duo is uitgegroeid tot een van de meest onbevreesde en boeiende bands in deze contreien (en daarbuiten) en het is dan ook postvatten op het puntje van de stoel en uitkijken naar de volgende stap. Goed nieuws: een nieuwe trioplaat met Colin Webster komt eraan binnen een goeie maand. Fuck yes.
Er werd duidelijk naar deze samenwerking uitgekeken. Hoewel de releasedatum pas 11 september is, zijn de 200 vinylexemplaren bijna uitverkocht. Probeer het hier. Luisteren en (digitaal) kopen kan ook hier. Dead Neanderthals en Zuydervelt spelen op 21 september op het Incubate Festival een concert met het project Endless Voids, met gasten Colin Webster, Dirk Serries, Peter Johan Nyland, Steven Vinkenoog en Thomas Ekelund. Op 6 november staat het duo in Magasin 4 (Brussel).
