Op de valreep van 2013 werpen we u nog een schoontje toe van het Gentse el NEGOCITO-label, dat hiermee al aan zijn veertiende release toe is. Een knappe catalogus met een handvol opvallende uitschieters (zoals de fijne platen van het CO2 Quartet, de debuutplaat van De Beren Gieren en het eerder dit jaar verschenen Faerge van Ruben Machtelinckx & co.), waar pianoduet Antiduo ook toe gerekend mag worden.
Je zou in de val kunnen trappen en de relatie tussen Erik Vermeulen, misschien het meest bekend van zijn mooie albums en concerten met Ben Sluijs, en de dertig jaar jongere Seppe Gebruers (Ifa Y Xango, Mount Meru, etc), kunnen omschrijven als eentje tussen leerkracht en leerling, meester en volgeling. Ongetwijfeld berust dat ook op de waarheid, de ene is nu eenmaal een docent, maar slechts deels, want wat je tijdens deze achttien geïmproviseerde stukken te horen krijgt, bevat geen hiërarchie, geen hoofd- en bijrol, geen winnaar of verliezer.
Op uiteenlopende momenten tussen 2010 en 2012 kwamen de twee samen in de Antwerpse Singel om muziek te spelen. Om samen te improviseren, of, zoals ze het zelf ook definiëren: bezig zijn met instant compositie. Elke improvisatie, ook of zeker als je met twee bent, streeft immers naar een innerlijke coherentie, het vertellen van het verhaal en het opbouwen van een relatie, die op talloze manieren tot stand kan komen. De stukken op Antiduo, die als titel allemaal een cijfercode dragen waarin de opnamedatum verwerkt is, zijn vaak van de onvoorspelbare, ontglippende soort, soms zelfs met een schizofreen randje, maar van een wedstrijdje epateren is geen sprake, want gemeenschappelijke focus staat voorop.
Achttien stukken voor twee piano’s, dat klinkt al intimiderend en moeilijk behapbaar, maar uiteindelijk valt het nogal mee. Dat de stukken erg compact blijven — slechts twee maal wordt de vier minutengrens overschreden — draagt daar natuurlijk toe bij. Om de twee, drie minuten krijg je zo een verse start, een nieuw gesprek dat de ene keer een vraag-en-antwoordtactiek hanteert, maar soms ook iets heeft van gesprekspartners die zo gretig inpikken op elkaars suggesties dat ze door elkaar beginnen tetteren en aanvullen. En dat terwijl de stukken erg divers zijn, qua temperament en opvulling, maar het album als geheel erg coherent klinkt.
Opmerkelijk, omdat je soms binnen één en hetzelfde stuk kan spreken van verschillende gedaantes, van krachtige pianoaanslagen, knip- en plakwerkachtige reeksen van ideeën en naar binnen gerichte reizen die volop ruimte laten voor stilte en het rondmalen van de gedachten. Vaak geeft de grilligheid of speelse toon (het derde stuk lijkt even een klankband bij rondstampende cartoonfiguren) aan dat het om improvisatie gaat, maar soms kan je amper geloven dat het daadwerkelijk het geval is. Het zesde stuk voelt in z’n aanloop helemaal niet aan als een ter plekke bekokstoofde ideeëncombinatie, daarvoor lijkt het samenspel, ragfijn en breekbaar, te doordacht. En toch.
De ene keer wordt er al explicieter op elkaar ingespeeld dan de andere, wat zorgt voor een evenwichtige spanning tussen prikkeling en verwarring. Voelt het een enkele keer aan als begeleiding bij een surrealistische film (#4), dan beland je later in een heen-en-weergekets tussen nervositeit en bedachtzaamheid (#14) of meespelend drama (#15), al dan niet met marsritme (#16). Het slotstuk voert de luisteraar nog eens mee op een subtiele droomreis die de verzameling improvisaties stijlvol uitgeleide doet.
Improvisatie is vaak muziek van tegenstellingen, van toeval en structuur, van vrijheid en discipline, van techniek en van poëzie, en dat is hier niet anders. Vermeulen en Gebruers zijn er in geslaagd om improvisaties, die zowel knikken naar de freejazz als de hedendaagse klassieke muziek, uit te voeren met een rijke verbeelding en gelijkgezindheid die toch de nodige spanning en wrijving toelaat. Dat beide artiesten trots zijn op het resultaat is dan ook niet meer dan normaal. Voor de ene is het een bevestiging van zijn status als een van de boeiende pianisten van het land, voor de andere zet het de poort naar een boeiende toekomst nog wat verder open.
Mooie bonus is ook het artwork van Jelle Gebruers, een mooi vervolg op wat hij maakte voor het album van Ifa Y Xango. Hopelijk het begin van een lange reeks. Het duo stelt zijn album op 29 januari 2014 voor in De Bijloke (Gent). Meer info via deze link. Luisteren kan ook via de website van el NEGOCITO Records
